Đang có tranh chấp về nhận tiền bồi thường thì bên thu hồi đất xử lý như thế nào?

Hỏi:

Bố mẹ tôi có mảnh đất ở diện tích 250 m2 đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đứng tên của bố mẹ. Năm 2020 bố tôi mất đột ngột do tai nạn giao thông. Năm 2021 mảnh đất của bố mẹ tôi nằm trong diện thu hồi thực hiện đường giao thông. Vậy cho tôi hỏi khi bố tôi mất thì mẹ tôi có được nhận hết tiền bồi thường không hay phải chia cho ông bà nội của tôi? Trường hợp gia đình đang có tranh chấp về nhận tiền bồi thường thì bên thu hồi đất có chuyển tiền cho gia đình không?

Xin cảm ơn.

(Chị Nguyễn Thị Hồng, Hà Nam).

Trả lời:

Cảm ơn chị đã gửi câu hỏi tới chuyên mục, vấn đề chị quan tâm luật sư Vũ Thị Quyên - Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội xin tư vấn như sau:

1. Nhà nước thu hồi đất được hiểu như thế nào?

Tại khoản 11 Điều 3 Luật Đất đai 2013 quy định: Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước quyết định thu lại quyền sử dụng đất của người được Nhà nước trao quyền sử dụng đất hoặc thu lại đất của người sử dụng đất vi phạm pháp luật về đất đai.

Khi bố tôi mất thì mẹ tôi có được nhận hết tiền bồi thường không hay phải chia cho ông bà nội của tôi?

Căn cứ Điều 612 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:

“Điều 612. Di sản

Di sản bao gồm tài sản riêng của người chết, phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác.”

Bên cạnh đó, căn cứ khoản 2 Điều 66 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định: “Điều 66. Giải quyết tài sản của vợ chồng trong trường hợp một bên chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết.

2. Khi có yêu cầu về chia di sản thì tài sản chung của vợ chồng được chia đôi, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận về chế độ tài sản. Phần tài sản của vợ, chồng chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết được chia theo quy định của pháp luật về thừa kế.”

Đối chiếu với quy định trên, trong trường hợp của chị, nếu bố mẹ chị không có thỏa thuận về chế độ tài sản nên một nửa quyền sử dụng đất của bố bạn sẽ trở thành di sản thừa kế.

Theo quy định khoản 1 Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015, người có di sản thừa kế không để lại di chúc thì sẽ chia di sản thừa kế theo quy định pháp luật

Căn cứ Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:

“Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.”

Theo quy định trên, trường hợp của chị, di sản thừa kế sẽ được phân chia thành các phần di sản bằng nhau cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất gồm: ông bà nội của chị, mẹ và anh chị em của chị và chị.

2. Trường hợp gia đình đang có tranh chấp về nhận tiền bồi thường thì bên thu hồi đất có chuyển tiền cho gia đình không?

* Quy định về vấn đề bồi thường khi đất thu hồi là di sản thừa kế

Căn cứ khoản 1 Điều 74 Luật Đất đai 2013 quy định:

“Điều 74. Nguyên tắc bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất

1. Người sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất nếu có đủ điều kiện được bồi thường quy định tại Điều 75 của Luật này thì được bồi thường.“

Bên cạnh đó, căn cứ khoản 1 Điều 75 và khoản 1 Điều 99 Luật Đất đai 2013 quy định:

“Điều 75. Điều kiện được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng

1. Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất không phải là đất thuê trả tiền thuê đất hàng năm, có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (sau đây gọi chung là Giấy chứng nhận) hoặc có đủ điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của Luật này mà chưa được cấp, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 77 của Luật này.“

“Điều 99. Trường hợp sử dụng đất được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất

1. Nhà nước cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho những trường hợp sau đây:

c) Người được chuyển đổi, nhận chuyển nhượng, được thừa kế, nhận tặng cho quyền sử dụng đất, nhận góp vốn bằng quyền sử dụng đất; người nhận quyền sử dụng đất khi xử lý hợp đồng thế chấp bằng quyền sử dụng đất để thu hồi nợ;”

Theo quy định trên, đối trường hợp của chị, khi nhà nước thu đất thì những người được thừa kế quyền sử dụng đất của mẹ chị sẽ được nhận tiền bồi thường tương ứng với phần đất được nhận thừa kế bị thu hồi. Như vậy, mẹ chị sẽ không được hưởng toàn bộ tiền bồi thường khi nhà nước thu hồi đất mà tiền bồi thường sẽ được chia cho ông bà nội, các anh em của chị theo phần đất được nhận thừa kế.

3. Quy định về vấn đề nhận tiền bồi thường khi đang có tranh chấp

Căn cứ khoản 3 Điều 30 Nghị định 47/2014/NĐ-CP quy định:

“Điều 30. Chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư

3. Trường hợp diện tích đất thu hồi đang có tranh chấp về quyền sử dụng đất mà chưa giải quyết xong thì tiền bồi thường, hỗ trợ đối với phần diện tích đất đang tranh chấp đó được chuyển vào Kho bạc Nhà nước chờ sau khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết xong thì trả cho người có quyền sử dụng đất.”

Như vậy , đối với diện tích đất thu hồi đang có tranh chấp chưa được giải quyết xong thì tiền bồi thường với phần đất bị thu hồi sẽ được chuyển vào Kho bạc Nhà nước; sau khi giải quyết xong tranh chấp thì tiền bồi thường sẽ được trả cho người được xác định có quyền sử dụng đất sau tranh chấp. Do đó, nếu gia đình chị muốn nhận được tiền bồi thường thì cần phải giải quyết tranh chấp xong theo Điều 202, Điều 203 Luật Đất đai 2013.