Hỏi về quyền sử dụng đất của mẹ khi bố đã mất không để lại di chúc

Hỏi: 

“Gia đình bố mẹ tôi có 4 con trai và 2 gái, có 6 hecta rẫy và 300m2 đất nhà ở. Bố mẹ đã chia như sau: 4 hecta chia cho 2 anh lớn khi bố mẹ còn sống và đã sang tên cho 2 anh; 2 hecta chia anh thứ 3 sau khi bố mất và đã sang tên cho anh. Còn 300m2 đất nhà sau khi bố mất 8 năm mới có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên mẹ. Bố mất không để lại di chúc. Xin hỏi:

1. Mẹ tôi có toàn quyền quyết định về cho tặng mảnh đất 300m2 không?

2. Nếu các anh tôi muốn đòi quyền lợi đối với phần đất 300m2 này và gia đình muốn đưa ra pháp luật để chia lại tài sản cho đều nhau thì phần tài sản đã chia và cấp sổ đỏ cho các anh có được đưa ra và tính lại không? Xin cảm ơn” - Phạm Thị Lan.

Trả lời:

Liên quan đến câu hỏi của bạn Lan, Luật sư Diệp Năng Bình - Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh xin tư vấn như sau:

1. Về việc mẹ bạn có quyền tặng cho mảnh đất 300m2 hay không?

Khoản 20 Điều 4 Luật Đất đai quy định, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là giấy chứng nhận được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp cho người sử dụng đất để bảo hộ quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất. 

Theo thông tin trên, mẹ bạn đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, cơ quan có thẩm quyền công nhận quyền sử dụng hợp pháp của mẹ bán với mảnh đất rộng 300m2. Do đó, mẹ bạn sẽ được hưởng các quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất theo quy định của pháp luật. Căn cứ Điều 105 Luật Đất đai, người sử dụng đất có các quyền chung như: 

- Hưởng thành quả lao động, kết quả đầu tư trên đất;

- Hưởng các lợi ích do công trình của Nhà nước về bảo vệ, cải tạo đất nông nghiệp;

- Được Nhà nước hướng dẫn và giúp đỡ trong việc cải tạo, bồi bổ đất nông nghiệp;

- Được Nhà nước bảo hộ khi bị người khác xâm phạm đến quyền sử dụng đất hợp pháp của mình;

- Khiếu nại, tố cáo, khởi kiện về những hành vi vi phạm quyền sử dụng đất hợp pháp của mình và những hành vi khác vi phạm pháp luật về đất đai.

Ngoài ra, còn có quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, tặng cho quyền sử dụng đất, thừa kế; Thế chấp, bảo lãnh, góp vốn bằng quyền sử dụng đất theo quy định pháp luật khi đáp ứng đủ các điều kiện tại Điều 106 Luật này.

Như vậy, khi mẹ bạn được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và đáp ứng các điều kiện: Đất không có tranh chấp; quyền sử dụng đất không bị kê biên để bảo đảm thi hành án; trong thời hạn sử dụng thì mẹ bạn có quyền tặng cho mảnh đất 300m2 theo quy định pháp luật.

2. Về việc phân chia lại phần đất mà bố mẹ bạn đã tặng cho các con

Theo quy định pháp luật, khi một người được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp GCNQSDĐ tức là đã được công nhận quyền sử dụng đất đối với thửa đất đó, được Nhà nước bảo hộ cho các quyền và lợi ích hợp pháp của mình. 

Việc các anh trai của bạn được cấp GCNQSDĐ đối với các thửa đất được bố mẹ tặng cho tức là đã chứng nhận quyền của các anh bạn đối với phần diện tích đất rẫy đó. Hiện nay, mẹ bạn và những anh em khác không còn quyền lợi gì liên quan tới những diện tích đất rẫy trên.

Mẹ bạn chỉ có quyền phân chia cho các con mảnh đất 300m2 đã được cấp GCNQSDĐ mang tên mình. Đương nhiên, gia đình bạn không có quyền phân chia đất rẫy thuộc quyền sở hữu của anh bạn.