Tác phẩm văn học là gì? Điểm đặc trưng của tác phẩm văn học

Tác phẩm văn học là gì?

Tác phẩm văn học là một công trình nghệ thuật ngôn từ do một cá nhân hay một tập thể sáng tạo nên (gọi chung là nhà văn). Những tác phẩm này thể hiện khái quát về cuộc sống, con người và biểu hiện tâm tư, tình cảm, thái độ của chủ thể trước thực tại bằng hình tượng nghệ thuật. Nhân vật trong tác phẩm văn học có thể lấy cảm hứng từ người thật ngoài đời, hoặc chỉ là nhân vật hư cấu của tác giả.

Tác phẩm văn học có thể tồn tại dưới hình thức truyền miệng hay dưới hình thức văn bản nghệ thuật được giữ gìn qua văn tự. Các tác phẩm văn học có dung lượng rất khác nhau, có thể rất đồ sộ hoặc cũng có thể chỉ là một bài thơ ngắn vài ba câu. Chủ yếu được chia thành ba loại hình cơ bản là tác phẩm tự sự, tác phẩm kịch, tác phẩm trữ tình. Tác phẩm văn học mang tính lịch sử, đa nghĩa, có sự biến đổi về văn bản cũng như sự khác nhau trong cảm thụ của người đọc ở từng giai đoạn lịch sử.

Nội dung của tác phẩm văn học là gì?

Sau khi tìm hiểu về khái niệm “tác phẩm văn học là gì?”, dưới đây chúng tôi sẽ chia sẻ về nội dung của một tác phẩm văn học. Trước hết, tác phẩm văn học là hiện thực cuộc sống được phản ánh trong sự cảm nhận, suy ngẫm và đánh giá của nhà văn. Từ đó cung cấp cho người đọc những biểu hiện phong phú, vẻ độc đáo của đời sống.

Quan niệm về thế giới và con người được dùng làm hệ quy chiếu để tác giả xác định nên đề tài, chủ đề. Những xung đột, mâu thuẫn xã hội, tình cảm yêu ghét, cảm hứng thẩm mĩ trong tác phẩm cũng được xem là phương diện nội dung quan trọng. Ngoài ra, tương quan giữa sự biểu hiện của đời sống và sự cảm thụ chủ quan tạo nên nội dung thẩm mĩ của hình tượng.

Có thể thấy rằng, nội dung của tác phẩm văn học là một thể thống nhất giữa hai mặt khách quan và chủ quan. Trong đó phần nhà văn khái quát, tái hiện đời sống khách quan vừa có phần bắt nguồn từ cảm xúc, huyết mạch, lý tưởng của tác giả. 

Hình thức của tác phẩm văn học

Trong tác phẩm văn học, ngôn từ, thể loại, kết cấu, phong cách được xem là hình thức. Ngôn từ có hai chức năng là vẽ ra bức tranh đời sống và biểu hiện thái độ, cái nhìn của chủ thể lời nói bằng phương diện ngôn ngữ. Kết cấu của một tác phẩm văn học là ngữ pháp, có vai trò tổ chức các đơn vị, ý nghĩa của văn bản thành những lời phát biểu. Thể loại là những quy tắc tổ chức hình thức tác phẩm ứng với những loại hình nội dung nghệ thuật của nó.

Ngoài ra, hình thức của tác phẩm văn học không chỉ có trong ngôn ngữ, kết cấu, cốt truyện, mà còn thuộc về hình thức. Hình thức có cả trong diện mạo, tính cách nhân vật. Tuy nhiên, hình thức tác phẩm không phải là tổng hợp của các cấp độ, các yếu tố mà là một hệ thống chỉnh thể với sự thống nhất, phụ thuộc lẫn nhau.

Vai trò của tác phẩm văn học là gì?

Tác phẩm văn học là sự kết hợp giữa hiện thực đời sống và tâm tư tình cảm của người viết, có vai trò cụ thể như sau:

Tế bào của đời sống văn học

Tác phẩm văn học không chỉ là kết quả sáng tạo của nhà văn, mà còn là đối tượng khảo sát của nghiên cứu văn học. Cảm xúc suy nghĩ của nhà văn dù có sâu sắc đến đâu cũng trở thành vô nghĩa nếu không có tác phẩm văn học. Tác phẩm văn học là tấm gương khách quan về tiếng nói nghệ thuật, chiều sâu phản ánh, trình độ, tài năng sáng tạo nghệ thuật của nhà văn.

Thành quả của một quá trình sáng tạo nghệ thuật

Đối với người sáng tác thì tác phẩm văn học là đứa con tinh thần của quá trình thai nghén đầy cảm xúc và quá trình làm việc căng thẳng của tư duy. Cũng như mọi hiện tượng xã hội khác, một tác phẩm văn học bao gồm phần nội dung và hình thức. Trong đó nội dung bao gồm các yếu tố đề tài, chủ đề, tư tưởng tác phẩm còn hình thức của tác phẩm là các yếu tố về ngôn ngữ, kết cấu, thể loại, biện pháp thể hiện.

Phản ánh một phạm vi nhất định của đời sống hiện thực

Phạm vi vấn đề hoặc phạm vi thực tại mà nhà văn hướng đến sáng tác được xem là đề tài của tác phẩm. Thông qua những nhân vật, sự kiện được miêu tả trong tác phẩm, nhà văn đề xuất những vấn đề cơ bản từ nội dung theo một chiều hướng tư tưởng nhất định được gọi là chủ đề của tác phẩm. Tư tưởng của tác phẩm bao gồm toàn bộ thái độ nhận thức, đánh giá của nhà văn về hiện thực được miêu tả.

Có thể tồn tại dưới hình thức truyền miệng hoặc văn bản nghệ thuật

Tác phẩm văn học là sự thống nhất giữa phần khái quát đã được mã hóa trong văn bản và phần cảm nhận, khám phá của người đọc. Những tác phẩm văn học tầm cỡ, có chiều sâu luôn tạo ra cho người đọc những điều mới mẻ để phát hiện, suy ngẫm.

Thế nào được xem là một tác phẩm văn học hay?

Một tác phẩm văn học được đánh giá là hay sẽ dựa vào nội dung và mức độ phổ biến của tác phẩm đó. Việc đánh giá một tác phẩm văn học sẽ tùy vào cảm nhận riêng của mỗi người đọc. Vì thế mà, có thể đối với người khác tác phẩm đó hay nhưng đối với bạn thì chưa thực sự.

Mỗi nhà văn khi sáng tác đều tự đặt ra cho mình một trọng trách lớn lao, chịu trách nhiệm nuôi dưỡng nguồn sống cho những tác phẩm văn học sắp ra đời cũng như tìm chỗ đứng cho mình trong lòng độc giả. Bằng những hình tượng văn học nhà văn dựng lên trong tác phẩm, độc giả tìm thấy những bài học có giá trị.

Chỉ cần tác phẩm văn học mang được thông điệp đẹp đẽ, cấp thiết mà nhiều người muốn đón nhận là nhà văn đã đem đến được cho đời một tác phẩm hay, để lại ấn tượng trong tâm trí người đọc. Tác phẩm văn học ra đời có thể hay với người này, không hay với người kia bởi mỗi người có một cách thấu hiểu khác nhau. Nhưng một khi đã được xuất bản ra đời thì tất cả tác phẩm văn học đều đáng đọc.

Lời kết

Qua bài viết trên chắc hẳn các bạn đã có thể hiểu khái quát “tác phẩm văn học là gì?“. Đồng thời cũng biết thêm những thông tin liên quan đến thuật ngữ này. Hy vọng đây sẽ là những thông tin hữu ích với quý độc giả.