Thuật ngữ “viral” dần trở nên viển vông

Theo từ điển Cambridge, định nghĩa “viral” là từ đi liền với Internet nhằm ám chỉ một điều gì đó sớm trở nên phổ biến hay được biết đến rộng rãi sau khi đăng tải lên mạng.

Thế nhưng, Medium cho rằng thuật toán của TikTok đang khiến nội dung bất kỳ có thể sớm trở nên “viral” chỉ sau ít giờ. Tuy nhiên, sự lan tỏa này khác hẳn so với một thập kỷ trước. Trên TikTok, một video có thể đạt được 100 triệu lượt xem, song tài khoản của chủ sở hữu chỉ có hơn 10 nghìn lượt theo dõi.

Trong khi, tờ Washington Post nhận định rằng, trong thập kỷ qua, bản chất của khái niệm viral đã hoàn toàn thay đổi khi bị Internet phân chia bởi nhiều thuật toán, cộng đồng và nền tảng khác nhau. Vòng đời của mỗi sự kiện ngày càng ngắn khi số lượng video tăng vọt. Hàng loạt trend mới đã xuất hiện lấn át trend cũ chỉ sau 1-2 ngày.

Ngoài ra, nhiều nền tảng thường xuyên thổi phồng các con số hiển thị công khai để thể hiện sự lan tỏa, gây nên tình trạng “lạm phát lượt xem”. Theo đó, so với trước kia, các thống kê trực tuyến như lượt xem đang mất dần giá trị và thuật ngữ “viral” cũng dần trở nên vô nghĩa.

Theo Marcus Stringer, Giám đốc đối tác tại nền tảng phân tích mạng xã hội Social Blade, một triệu lượt xem trước đây rất quan trọng. Điều này có nghĩa là nội dung được lan truyền rất rộng rãi. Thậm chí chủ video sẽ được cơ quan thông tấn trên khắp toàn cầu săn đón. Thế nhưng, hàng chục triệu lượt xem hiện nay đang nhan nhản trên YouTube. Không lâu nữa, 20 triệu lượt xem mới được coi là sự đặc biệt.

Theo các chuyên gia, thuật toán của mạng xã hội là lý do lớn dẫn tới lạm phát lượt xem. Nền tảng đầu tiên có tác động lớn tới quá trình này là Facebook khi được cho đã nỗ lực tăng lượt xem trên các video để khiến chúng trông “viral”.

Đơn kiện chống lại Facebook tại tòa án liên bang ở California năm 2016 cho thấy mạng xã hội này đã làm giả lượt xem lên tới 900%. Facebook đã phải hòa giải và bồi thường 40 triệu USD vào năm 2019 vì làm giả các con số.

Đến năm 2020, các thuật toán đặc biệt càng khiến khái niệm viral bị hạ tiêu chuẩn khi TikTok trở thành hiện tượng toàn cầu.Medium cho biết, các video trên nền tảng có thể thu hút hàng triệu view trong ngắn hạn. Khi một view trên nền tảng Facebook được tính sau 3s, thì với TikTok chỉ đơn giản là một lượt hiển thị khi người dùng vuốt màn hình.

Khi tiếp quản Twitter, Elon Musk đã nâng cấp hệ thống đếm views, khiến tình hình ngày càng phức tạp. Nhiều chuyên gia công nghệ đặt dấu hỏi về hệ thống đo đếm của Musk khi một số tweet từ các tài khoản không có người theo dõi đã thu hút cả trăm lượt xem công khai.

Washington Post cho biết một cuộc đua giữa các nền tảng để xem bên nào có thể tăng lượt xem nhiều nhất đã diễn ra. Điều đó cũng giúp các báo cáo của họ trở nên đẹp hơn trong mắt các nhà quảng cáo.

Theo Coco Mocoe, nhà dự báo xu hướng ở Los Angeles, người trẻ đang xem video trên mạng nhiều hơn TV. Đa số trong đó là video ngắn chưa tới 60 giây.

Mocoe cho biết thời lượng của video rất ngắn dù có 10 triệu views. Mỗi ngày, một người trẻ đang xem hàng trăm video, trong khi năm 2015, Mocoe chỉ xem không quá 10 video vì mỗi video dài từ 5-10 phút.

Theo bà, lạm phát lượt xem còn vì mọi người đang theo dõi nhiều nội dung hơn cùng thời điểm. Điều đó khiến khái niệm viral trở nên phù phiếm. 

Lạm phát không chỉ là con số. Nó trực tiếp ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh của nền kinh tế sáng tạo. Nhiều người cho rằng họ thấy áp lực khi nâng cao tiêu chuẩn về lượt xem. Ngoài ra, các thương hiệu cũng ngày càng bị cuốn vào những con số ảo.

Mặt khác, người dùng phổ thông không còn phân biệt được đâu là nội dung viral thực sự khi video họ lướt thấy cũng có hàng trăm nghìn đến hàng triệu lượt xem. Điều đó càng gây nên sự phức tạp trong việc lan truyền thông tin giả mạo.

Theo Sami Sage, nhà đồng sáng lập Betches - công ty truyền thông kỹ thuật số dành cho phụ nữ, khái niệm “lan tỏa” đã mất đi ý nghĩa. Sự hiểu biết về xu hướng truyền thông của người dùng đã hoàn toàn bị phá hủy.