Nhiều trái chủ không muốn nhận tài sản, chỉ mong nhận lại tiền

Ngày 5/3, Chính phủ đã ban hành Nghị định 08/2023 đối với việc chào bán và giao dịch trái phiếu riêng lẻ mới. Đáng chú ý, quy định này cho phép các doanh nghiệp thanh toán gốc và lãi trái phiếu đến hạn bằng các tài sản khác; đồng thời kéo dài kỳ hạn không quá 2 năm và tạm hoãn quy định về các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp và thời gian phân phối trái phiếu…

Ông Nguyễn Thạch Cương (Đống Đa, Hà Nội) là một nhà đầu tư trái phiếu Tân Hoàng Minh. Ông Cương cho biết, các nhà đầu tư như ông chỉ mong muốn có thể nhận lại tiền mặt, không muốn được trả nợ trái phiếu bằng tài sản. Đồng thời, nhà đầu tư này cũng chỉ mong các doanh nghiệp sẽ bán tài sản, sau đó trả lại tiền cho các nhà đầu tư giống như mình trong khoảng thời gian sớm nhất. 

Cụ thể, nhà đầu tư này cho biết: “Tiền đầu tư trái phiếu của trái chủ đầu tư riêng lẻ thường sẽ là rất ít, không đủ để đổi lấy bất động sản. Trong khi đó, giá cả các bất động sản của Tân Hoàng Minh thường rất cao. Khi đồng sở hữu bất động sản với các nhà đầu tư khác, nhiều nhà đầu tư lo sợ sẽ phát sinh nhiều rắc rối không đáng có". 

Có thể nhận tài sản, nhưng phải hợp pháp và đủ pháp lý

Trong khi đó, nhiều trái chủ cũng cảm thấy vô cùng lo ngại về giá trị cũng như tính pháp lý, thanh khoản của tài sản đảm bảo mà những doanh nghiệp phát hành mang ra để đổi nợ. Chị N. - trái chủ của Công ty CP Quang Thuận cho biết, Nghị định 08 chỉ có lợi cho các doanh nghiệp mà thôi. Người này bổ sung: “Niềm tin của các nhà đầu tư đối với thị trường trái phiếu đang ngày càng sụt giảm nghiêm trọng. Nếu như chủ đầu tư chấp nhận đổi lấy bất động sản, giá trị của bất động sản này liệu có thực sự đúng với giá ngoài thị trường. Đấy là còn chưa tính đến rủi ro về mặt pháp lý cũng như thanh khoản”. 

Nhiều nhà đầu tư khác cho biết, họ vẫn chấp nhận việc trả nợ bằng bất động sản. Một nhà đầu tư sở hữu trái phiếu Tân Hoàng Minh khác là chị Diễm My cho biết, chị chấp nhận đổi trái phiếu lấy bất động sản nếu như doanh nghiệp có kế hoạch này. Chị nhấn mạnh: “Có tài sản không lấy rồi đến lúc sẽ chẳng có gì để lấy, miễn là tài sản đó hợp pháp và đủ pháp lý”. Chị My cho rằng, hiện tại Tân Hoàng Minh gần như không có hoạt động nào và tê liệt hoàn toàn. Do đó, công ty này không có người đứng đầu để phê duyệt tài sản cho các nhà đầu tư.  

Một nhà đầu tư khác là chị An (TP.HCM) cũng chi tiền để sở hữu 2 lô trái phiếu của một doanh nghiệp bất động sản lớn tại phía Nam. Doanh nghiệp này hiện đang gặp khó khăn về dòng tiền và liên tục xin khất nợ trái phiếu đến hạn. Chị An cho biết: “Với lô trái phiếu trị giá 984 tỷ đồng đã đáo hạn vào ngày 7/3 vừa qua, doanh nghiệp này vừa xin chậm trả lãi kỳ 4 vào ngày 7/3, sau đó xin gia hạn lô trái phiếu thêm 1 năm cùng với lãi suất hàng năm là 13,685%”. 

Chị An cho biết, doanh nghiệp này đã trả lãi kỳ 4 cho lô trái phiếu này vào ngày 7/3 vừa qua, sau đó chia ra 2 đợt. Trong đó, đợt 1 trả 50% tiền lãi còn đợt 2 trả phần còn lại trong khoảng thời gian 10 ngày tới (tức là ngày 16/3) kèm theo lãi phạt 150%. Lô trái phiếu thứ 2, doanh nghiệp cũng đang xin chậm trả lãi cho kỳ 3. Hiện tại, doanh nghiệp vì thiếu tiền nên phải làm như thế, các nhà đầu tư không còn cách nào khác là chấp nhận, hi vọng họ có thể triển khai việc bán hàng tốt hơn hoặc sẽ được giải ngân tín dụng, từ đó có nguồn tiền trả cho trái chủ. 

Các nhà đầu tư cho biết, đối với trường hợp doanh nghiệp không đủ khả năng để trả lãi, họ sẽ chấp nhận đổi sang bất động sản. Ngược lại, nếu có nhóm kiện tổ chức phát hành ra tòa, họ sẽ tham gia ép tổ chức phát hành phải bán tài sản đảm bảo để trả nợ. Liên quan đến vấn đề này, chị An cho biết: “Phía doanh nghiệp cũng thông tin rằng, nếu như đổi trái phiếu sang bất động sản, giá bất động sản sẽ bị giảm. Ví dụ, giá hợp đồng của một căn hộ của một công ty tại Bình Dương là 2,4 tỷ đồng, sẽ phải trả 1,6 tỷ đồng. Tuy nhiên, nếu mua bằng tiền mặt sẽ được chiết khấu thêm 3%, tức là còn khoảng 1,52 tỷ đồng. Nếu như có trái phiếu 2 tỷ đồng và mua nhà 1,6 tỷ đồng sẽ chỉ còn 400 triệu đồng, doanh nghiệp này sẽ làm hợp đồng vay 15% và trả dần theo định kỳ 3-6-9-12 tháng”.

TS Nguyễn Quốc Việt: Nghị định 08 không tạo thêm quyền cho các trái chủ

Cụ thể, TS Nguyễn Quốc Việt - Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR) nhận định, Nghị định 08/2023 của Chính phủ sẽ không tạo thêm quyền cũng như nghĩa vụ cho cả bên trái chủ và doanh nghiệp phát hành. Vị chuyên gia này khẳng định: “Nghị định 08 thực chất đã cởi bỏ một số quy định thắt chặt và phòng ngừa các rủi ro trục lợi hay là lừa đảo trước đó. Do đó, nếu so sánh với các hành vi và nghĩa vụ thông thường, các nghĩa vụ thanh toán của những trái phiếu đến hạn phải đảm bảo, không trì hoãn, không bị hạn chế về khả năng đàm phán đảo hoặc hoán đổi nợ”. 

Ông Việt cũng cho rằng, nhiều khả năng trái chủ là bên phải chịu các bất lợi trong mối quan hệ song phương vì thông tin bất đối xứng. Chưa kể, chỉ có doanh nghiệp mới có thể nắm chắc thông tin về tình trạng pháp lý cũng như khả năng thanh khoản của những tài sản được đề xuất để đưa ra hoán nổi với các khoản nợ. Ông Việt nhận định: “Bên cạnh đó vẫn sẽ xảy ra trường hợp phía doanh nghiệp phát hành có thể câu kết để có hành vi trục lợi, hoặc liên kết với các trái chủ để chi phối, ép các trái chủ đơn lẻ”. 

Ngoài ra, Nghị định 08 vẫn quy định nếu phần ít các trái chủ không đồng ý với phương án tái cấu trúc hoặc đáo hạn trái phiếu, doanh nghiệp vẫn bắt buộc phải thực hiện đúng theo cam kết ban đầu. Theo TS Nguyễn Quốc Việt, với những yếu tố rủi ro và bất tương xứng được nêu ra ở trên, nếu Nghị định 08 tái lập lại hành lang pháp lý, đồng thời cho phép các bên có thể tái cơ cấu hoặc hoán đổi khoản nợ trái phiếu để lấy tài sản đảm bảo khác, vẫn nên có các thể chế nhằm đảm bảo thỏa thuận tốt hơn khi so sánh với các cơ chế xử lý nợ thông thường. 

Đồng quan điểm, TS Cấn Văn Lực - thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia cũng cho rằng, vấn đề nằm ở thời hạn đàm phán cùng với những yếu tố liên quan trong nghị định vẫn chưa được nhắc đến. Vị chuyên gia này nhấn mạnh: “Chính phủ không hướng dẫn chi tiết đối với vấn đề đàm phán. Đây sẽ là vấn đề chủ yếu phụ thuộc vào thiện chí của đôi bên”.