“Ván cược” mạo hiểm của Thế giới di động trong 7 năm ở Bách Hóa Xanh

Kết quả kinh doanh kém khả quan

Vào tháng 11/2015, trước khi cửa hàng Bách Hóa Xanh đầu tiên được mở tại quận Bình Tân - đây là nơi có mật độ cao nhất TP. Hồ Chí Minh thì MWG cũng đã dành hơn chục lần xây đi, đập lại cho cửa hàng đầu tiên. Bên cạnh lý do từ sự thận trọng của Ban Quản trị thì việc thực hiện thử nghiệm cũng là không thừa, bởi vì mặc dù đạt được thành công lớn ở chuỗi bán lẻ điện thoại, điện máy trước đó thì bước chân sang lĩnh vực thực phẩm thì lại là một câu chuyện khác. Người đứng đầu của MWG ngay trong những năm đầu tiên mở Bách Hóa Xanh cũng từng có chia sẻ rằng thử nghiệm chính là thời gian để sẵn sàng thay đổi và phát hiện cũng như sửa chữa những chỗ chưa ổn. 

Mặc dù vậy, sau thời gian 7 năm thì mới đây, MWG cũng lại phải tiến hành đập bỏ thứ đã xây, với giá đánh đổi là không hề nhỏ. Thông tin ở cuộc họp nhà đầu tư vào tháng 11 vừa qua, đại diện của công ty cho biết các chi phí phát sinh trong một lần bởi thanh lý tài sản, trả mặt bằng bởi đóng cửa 400 cửa hàng trong quý 2 và quý 3/2022 ghi nhận là 500 tỷ đồng. Điều này cũng có nghĩa là cứ 5 cửa hàng thì có gần 1 cửa hàng Bách Hóa Xanh phải đóng cửa. 

Đại diện công ty cũng cho biết đã hạch toán đầy đủ, không còn tác động đến kết quả kinh doanh từ tháng 10/2022 trở đi. Cập nhật trong báo cáo tài chính quý 3/2022, lỗ sau thuế của Công ty cổ phần Thương mại Bách hóa xanh trong 9 tháng đầu năm 2022 ghi nhận là 2.246 tỷ đồng, so với năm trước gấp 2,2 lần khoản lỗ và cũng chính là mức thua lỗ lớn nhất tính từ khi doanh nghiệp kinh doanh chuỗi bán lẻ thực phẩm này đi vào hoạt động.

Và theo như quy định hiện hành thì Bách Hóa Xanh cũng sẽ được chuyển từ lỗ và cấn trừ thu nhập chịu thuế khi mà công ty có lãi trong các năm tiếp theo, tuy nhiên lại không quá 5 năm. Lỗ chồng lỗ liên tục trong 7 năm qua, số lỗ thuế thương mại của Bách Hóa Xanh không được cấn trừ vượt trên trăm tỷ đồng. MWG cũng không được hưởng lợi khi tính thuế bởi vì Việt Nam hiện không có quy định về việc cấn trừ lãi và lỗ giữa các công ty trong cùng một tập đoàn. 

Và chi phí phát sinh từ việc xóa sổ khoản 19% số cửa hàng và tiến hành tái cấu trúc Bách hóa Xanh trong nửa năm qua cũng là một trong những lý do khiến cho lợi nhuận của quý 3/2022 của MWG chỉ tăng 15,4% mặc dù doanh thu tăng gần 32% so với quý cùng kỳ. Bên cạnh đó, theo dự tính của Chủ tịch HĐQT của MWG - ông Nguyễn Đức Tài thì lợi nhuận của cả năm 2022 cũng chỉ bằng 90% so với năm trước và đánh dấu năm đầu đi lùi cũng như đứt mạch tăng trưởng của ông lớn ngành bán lẻ này. 

Hiệu quả sử dụng tài sản cũng đi lùi

Khi quyết định bước chân vào lĩnh vực mới với mảng được đầu tư nhiều nhất là ngành bán lẻ thực phẩm. Nếu như không kể năm 2020 thì tăng trưởng doanh thu cũng như lợi nhuận của MWG những năm qua hầu hết đều ở mức hai con số. Mặc dù vậy thì tốc độ tăng trưởng cũng đã chậm lại. Doanh thu trong năm 2021 ghi nhận tăng hơn 13% so với năm liền trước, thua xa mức tăng thần tốc từ 60 - 70%/năm trong giai đoạn 2014 - 2016.

Và khi các chuỗi bán lẻ mở rộng và có được lợi thế về quy mô thì lợi nhuận gộp cũng tiếp tục được cải thiện. Mặc dù vậy thì chi phí bán hàng cũng đã tăng cao. Cũng trong thời gian 9 tháng đầu năm nay, bình quân cứ mỗi 100 đồng doanh thu MWG mang về lại cần 14.77 đồng để tiến hành chi trả cho hoạt động bán hàng - mức này được đánh giá là cao hơn các năm trước (năm 2021 ghi nhận là 14,57 đồng, còn năm 2020 là 14,13 đồng, năm 2019 cũng chỉ 12,17 đồng). Mặc dù vậy thì tỷ suất sinh lợi tính giữa lợi nhuận sau thuế và doanh thu thuần của MWG vẫn còn khá ổn định. 

Trong khi đó thì hiệu suất sử dụng tài sản phản ánh quy mô doanh thu thuần đạt được trên mỗi đồng tài sản đã lùi lại khá sâu trong những năm qua mặc dù đã có sự cải thiện trong thời gian 9 tháng đầu năm 2022. Và với tốc độ tăng doanh thu chậm hơn so với việc mở rộng quy mô tài sản/vốn thì con số này cũng đã giảm từ mức 4,73 lần trong năm 2015 xuống còn gần 2,3 lần vào năm 2021.

Con đường phía trước của Bách Hóa Xanh như thế nào?

Cũng ngay từ ngày đầu mở chuỗi bán lẻ thực phẩm thì Bách Hóa Xanh cũng đã được đánh giá là một ván cược mạo hiểm của MWG. Mặc dù vậy thì đi tìm một lĩnh vực mới là điều vô cùng cần thiết để cho MWG có thể tiếp tục mở rộng quy mô cũng như giải bài toán tăng trưởng khi mà chuỗi cũ được dự báo đã đến giai đoạn bão hòa. 

Và sau Bách Hóa Xanh thì MWG cũng lấn sân sang mảng bán lẻ dược phẩm với chuỗi An Khang thông qua việc mua bán - sáp nhập cũng như tiếp tục thử nghiệm khi mà tự mở 5 chuỗi AVA vào hồi tháng 1/2022 bao gồm AVAKids, AVASport, AVAFashion, AVAJi và AVACycle. 

Đối với mảng thời trang AVAFashion cũng đã đóng cửa sau 6 tháng. Song song với đó, chiến lược kinh doanh thận trọng cũng đã khiến cho MWG hạn chế mở rộng chuỗi. Nhà thuốc An Khang cũng có kế hoạch tăng số lượng cửa hàng lê con số 800 nhưng đến cuối quý 3/2022, MWG cũng quyết định dừng lại ở 500 cửa hàng. Trong tháng 12/2022 thì MWG cũng đã tiến hành khai trương 5 cửa hàng điện máy Erablue đầu tiên tại Indonesia và chỉ tính đến việc mở thêm sau quý I hoặc đầu quý II năm 2023. 

Còn đối với Bách Hóa Xanh, sau giai đoạn xóa xổ mạnh tay các cửa hàng không hiệu quả thì MWG cũng cho biết sẽ không đặt mục tiêu số lượng mở mới cửa hàng Bách hóa Xanh. 

Ông Nguyễn Đức Tài nói rằng: “Sang năm, các cửa hàng Bách hóa xanh sẽ tập trung ở khu dân cư, đáp ứng tiêu chí rõ ràng để mở, không đặt mục tiêu số lượng. Công ty cũng sẽ không mở các cửa hàng 300 - 400m2 và tập trung ở diện tích 150m2 và 200m2 ”. 

Mặc dù quyết định tái cấu trúc cũng đã khiến cho MWG tiêu tốn nguồn lực lớn nhưng ở chiều hướng ngược lại thì việc này cũng đã có một số tín hiệu vô cùng tích cực. MWG cũng cho biết, doanh thu hàng tháng của mỗi cửa hàng được cải thiện lên mức 1,37 tỷ đồng trong tháng 10/2202, so với cùng kỳ tăng gần 23%. Lợi nhuận trực tiếp ở trong tháng 10 dương - đây là mức cao nhất trong năm 2022 và đang hòa vốn EBITDA ở cấp độ Công ty.

Còn về câu chuyện hòa vốn của Bách Hóa Xanh cũng chính là tâm điểm của giới đầu tư theo dõi trong nhiều năm qua. Mặc dù không dưới một là trễ hẹn với điểm đến hòa vốn, tuy nhiên tại cuộc gặp gỡ các nhà đầu tư vừa qua thì ông Nguyễn Đức Tài cũng cho rằng: “Việc có lời trong năm 2023 “gần như chắc chắn, trừ khi có yếu tố đột biến””. 

Cũng theo ông Tài, nếu như doanh thu trên mỗi cửa hàng của Bách Hóa Xanh ghi nhận tăng lên từ mức 1,5-1,6 tỷ đồng thì biên lợi nhuận tăng và giữ ở mức 25 - 28% thì sẽ về đích. Song song với đó, Bách Hóa Xanh cũng sẽ tiến hành tối ưu logistics để cho mọi thứ trở nên hiệu quả hơn, sau thời gian chú trọng vào cửa hàng, ngành hàng cho đến nhân viên. 

Và người đứng đầu của MWG cũng đánh giá rằng có 3 câu hỏi cơ bản mà chuỗi Bách Hóa Xanh giải tương đối thành công từ đầu năm cho đến nay đó chính là khả năng đáp ứng đúng với nhu cầu hàng hóa của khách hàng, mức giá tốt cũng như thái độ của nhân viên. Bách hóa xanh cũng đang tiếp tục bắt tay vào việc tối ưu hóa vận hành để có thể vận hành chuỗi với mức chi phí thấp nhất.

Và đối với mục tiêu mở rộng doanh thu thì chiến lược được ông Tài tiết lộ đó chính là thúc đẩy doanh thu thông qua việc lôi kéo khách hàng mới, sử dụng khuyến mãi từ các hãng. Cùng với đó là một tham vọng được người đứng đầu của MWG tiết lộ chính là nhóm khách hàng mục tiêu mới của Bách hóa xanh. 

Cũng vào thời điểm bắt đầu khi xây dựng chuỗi bán lẻ này thì MWG cũng sẽ hướng mục tiêu vào việc thu hút những khách hàng đáng nhẽ ra là phải ra chợ truyền thống hay các cửa hàng thì sẽ vào Bách hóa xanh để có thể tiếp cận nguồn hàng hóa phong phú hơn. Tuy nhiên, hiện tại Bách hóa xanh cũng muốn thu hút khách hàng từ siêu thị, khách hàng mới và chưa từng vào Bách hóa xanh. Lúc này, độ tươi ngon cũng được nâng lên, trong môi trường không phải trả giá lòng vòng và thời gian mua hàng cũng sẽ được rút ngắn so với việc vào siêu thị là những lợi thế của Bách hóa xanh. 

Đù không thể phủ nhận được tính thiết yếu của các sản phẩm ở trong hệ thống của Bách hóa xanh, tuy nhiên sức mua của thị trường tác động trực tiếp đến hệ thống này. Cũng như tình hình thực tế tháng 10/2022, các cửa hàng Bách hóa xanh ở khu vực đông công nhân, quanh khu công nghiệp cũng đã ghi nhận được sự sụt giảm bởi vì sức mua yếu đi khi có rất nhiều công nhân bị mất việc, giảm thu nhập bởi các nhà máy thiếu đơn hàng, Biến số trên cũng tác động ít nhiều đến con đường phía trước của Bách hóa xanh. Mặc dù vậy thì giới đầu tư vẫn đang chờ đợi thương vụ bán tối đa 20% cổ phần, được tiết lộ có thể hoàn tất vào quý đầu năm 2023.