6 tháng đầu năm 2022, loạt các doanh nghiệp báo lãi khủng nhờ xuất khẩu phân bón tăng kỷ lục

Căng thẳng Nga - Ukraine giúp doanh nghiệp phân bón được hưởng lợi

Theo ghi nhận, trong những tháng đầu năm, căng thẳng Nga - Ukraine đã khiến cho nguồn cung phân bón cho thế giới bị gián đoạn, mặt hàng này ghi nhận đã lập đỉnh trong thời gian 50 năm qua. Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam (FAV) - ông Phùng Hà cho biết: "Thế giới sẽ thiếu hụt nguồn cung phân bón nặng nề cho đến khi căng thẳng Nga – Ukraine hạ nhiệt. Việc gián đoạn nguồn cung ure từ Nga đang mở ra cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam như Phân bón Cà Mau, Đạm Phú Mỹ...". 

Đại diện của FAV đánh giá đây sẽ là cơ hội với doanh nghiệp Việt bởi theo công suất thiết kế thì 4 nhà máy sản xuất phân bón ure của Việt Nam khoảng 2,6 triệu tấn. Trong khi đó nhu cầu tiêu thụ trong nước chỉ khoảng 1,8 triệu tấn/năm. Chính vì thế, các doanh nghiệp có thể ưu tiên đáp ứng nhu cầu trong nước và đẩy mạnh việc xuất khẩu. Trên thực tế, các doanh nghiệp đã nắm bắt được xu thế, điều này đã được thể hiện trong kết quả xuất khẩu trong 6 tháng đầu năm. Thống kê từ Cục Hải quan cho thấy, trong 6 tháng đầu năm 2022, xuất khẩu phân bón của Việt Nam đạt gần 1 triệu tấn, tương đương với 647 triệu USD, so với cùng kỳ năm 2021 tăng 43% về lượng và tăng đến 2,8 lần về kim ngạch. Như thế, chỉ sau thời gian 6 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu phân bón đã vượt qua kết quả xuất khẩu của cả năm 2021 với 559 tỷ đồng. Trong tháng 6/2022, giá xuất khẩu phân bón đã tăng 1,8 lần so với cùng kỳ năm 2021 lên mức bình quân là 646 USD/tấn. Và riêng trong tháng 6, giá xuất khẩu phân bón ghi nhận đã nhích 2,5% lên 679 USD/tấn.

Lợi nhuận của doanh nghiệp "thăng hoa"

Được biết, việc các doanh nghiệp tận dụng tốt cơ hội thị trường, đẩy mạnh xuất khẩu khi giá cao đã giúp cho kết quả kinh doanh 6 tháng của nhiều công ty vượt kế hoạch. Theo đó, Tổng công ty Phân bón và Hoá chất Dầu khí - CTCP (Đạm Phú Mỹ, Mã: DPM) đã ghi nhận doanh thu thuần trong quý 2 đạt mức 5.013 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm 2021 tăng 71%. Lợi nhuận sau thuế đạt mức 1.291 tỷ đồng, tăng 86%. Lũy kế trong 6 tháng đầu năm, doanh thu thuần của công ty đã ghi nhận 10.842 tỷ đồng, lãi sau thuế đạt 3.417 tỷ đồng, tăng 122% về doanh thu và gần gấp 4 lần về lợi nhuận. Trong năm 2022, doanh nghiệp đã đặt mục tiêu tổng doanh thu 17.239 tỷ đồng còn lợi nhuận sau thuế là 3.473 tỷ đồng. Kết thúc hai quý đầu năm, tổng công ty cũng đã hoàn thành 63% kế hoạch doanh thu, 98% chỉ tiêu lợi nhuận của năm. 

Cũng tương tự như Đạm Phú Mỹ, CTCP Phân bón Dầu khí Cà Mau (Đạm Cà Mau, Mã: DCM) cũng ghi nhận kết quả kinh doanh khả quan.Theo đó, doanh thu thuần trong quý 2 của DCM tăng trưởng 73% lên mức 4.084 tỷ đồng so với quý II/2021 chủ yếu là nhờ vào doanh thu bán ure. Lợi nhuận sau thuế đạt mức 1.039 tỷ đồng, gấp 3,5 lần. Lũy kế trong 6 tháng đầu năm, doanh thu thuần của Đạm Cà Mau ghi nhận 8.159 tỷ đồng, so với cùng kỳ tăng 93% và lợi nhuận sau thuế đạt mức 2.556 tỷ đồng, so với cùng kỳ gấp 5,7 lần.

Trong  năm 2022, Đạm Cà Mau đã nâng mục tiêu doanh thu hợp nhất lên mức 9.049 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế hợp nhất 513 tỷ đồng. Đối với kết quả này, công ty cũng đã hoàn thành được 90% kế hoạch doanh thu và vượt 4 lần mục tiêu lợi nhuận sau thuế năm. Đại diện của DCM cho hay, nửa đầu năm tổng sản lượng tiêu thụ ure ước đạt 432.380 tấn, đạt 56% mục tiêu năm, so với cùng kỳ năm ngoái tăng 3%. Trong đó, sản lượng ure xuất khẩu chiếm gần 50% với 200.000 tấn, các thị trường xuất khẩu truyền thống bao gồm Campuchia, Ấn Độ và Bangladesh. Hơn thế, công ty chủ yếu xuất khẩu trong các giai đoạn nhu cầu nội địa sụt giảm và lượng tiêu thụ nội địa chậm, tồn kho tăng cao. Phía lãnh đạo của Đạm Cà Mau cũng nhận định trong 6 tháng cuối năm, ngành phân bón sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn hơn khi tỷ lệ lạm phát trên toàn cầu gia tăng, giá cả hàng hóa leo thang cũng ảnh hưởng đến sức mua của hộ gia đình. Ở chiều hướng ngược lại, tình hình chiến sự của Nga - Ukraine cùng các chính sách trừng phạt kinh tế, cấm vận cũng sẽ tiếp tục đẩy giá dầu và giá năng lượng lên cao đã làm tăng chi phí, nguyên liệu đầu vào cho các ngành sản xuất. Hơn thế, những diễn biến bất thường của thời tiết, giá nông sản thấp chưa được cải thiện nhiều trong khi chi phí sản xuất nông nghiệp tăng cao cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ nông dân giảm canh tác hoặc chuyển đổi sang sử dụng phân bón giá rẻ kém chất lượng.

Và một cái tên khác khá nổi bật trong bảng thống kê kết quả kinh doanh ngành phân bón phải kể đến là CTCP Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc (Đạm Hà Bắc, Mã DHB). Đây chính là doanh nghiệp quy mô tầm trung nhưng đã tận dụng được cơ hội trong 6 tháng đầu năm, chuyển từ lỗ thành lãi. Theo đó, doanh thu thuần trong quý 2/2022 của Đạm Hà Bắc đạt mức 1.601 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm 2021 tăng 84% và lãi sau thuế đạt mức 478 tỷ đồng trong quý II/2021, lỗ 160 tỷ đồng. Phía công ty cho biết, diễn biến thị trường thuận lợi, giá ure và NH3 trong nước cũng như thế giới đều tăng mạnh so với cùng kỳ, hoạt động sản xuất và kinh doanh hiệu quả cũng đã giúp cho công ty chuyển từ lỗ thành lãi. Lũy kế trong 6 tháng, Đạm Hà Bắc đã ghi nhận doanh thu thuần đạt mức 3.547 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm 2021 tăng 92%. Lợi nhuận sau thuế khoảng 1.346 tỷ đồng có chuyển biến mạnh so với khoản lỗ 409 tỷ đồng trong 6 tháng đầu năm 2021. Trong năm 2021, doanh nghiệp đặt mục tiêu đạt  4.498 tỷ đồng doanh thu và 8,8 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế. Và với 478 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế thì doanh nghiệp đạt được 79% kế hoạch doanh thu và gấp 54 lần mục tiêu về lợi nhuận. 

Bên cạnh những cái tên trên thì các doanh nghiệp khác ví dụ như phân bón DAP Vinachem, Phân bón miền Nam cũng đều ghi nhận kết quả kinh doanh tăng trưởng mạnh trong 6 tháng đầu năm. Đối với phân bón Bình Điền và Supe Lâm Thao - đây là hai doanh nghiệp trong nhóm ghi nhận doanh thu và lợi nhuận trong quý 2/2022 giảm nhẹ nhưng kết quả chung nửa đầu năm vẫn khả quan.

Vậy, có cần phải thống nhất thuế xuất khẩu các loại phân bón 5%?

Trong thời gian qua, giá cả của các nguyên liệu phân bón trên thị trường thế giới liên tục tăng mạnh bởi tình hình căng thẳng giữa Nga và Ukraine cùng với diễn biến dịch COVID-19 làm đứt gãy chuỗi cung ứng trong khi đó nhu cầu sử dụng đang ở mức cao. Bên cạnh đó, nhiều quốc gia cũng đã hạn chế việc xuất khẩu phân bón trong nước đã liên tục tăng và đang ở mức cao. Để có thể góp phần hạ giá phân bón trong nước, ổn định nguồn cung, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ quy định thống nhất một mức thuế suất thuế xuất khẩu 5% đối với mặt hàng phân bón thuộc nhóm 31.02, 31.03, 31.04, 31.05 tại biểu thuế xuất khẩu và không phân biệt theo tỷ lệ tài nguyên khoáng sản trong sản phẩm phân bón. 

Ông Phùng Hà lý giải về vấn đề này như sau, có mức thuế xuất khẩu riêng biệt cho từng loại phân bón và chỉ áp dụng thuế xuất khẩu cho những loại nào mà trong nước sản xuất cung chưa đủ cầu. Ông Hà nhấn mạnh: "Một số loại phân bón đã dư thừa nguồn cung trong nước như ure, NPK, cần khuyến khích xuất khẩu để đảm bảo hiệu quả sản xuất, kinh doanh”. 

Hiện tại, khả năng sản xuất phân bón NPK hiện nay mới chỉ đạt khoảng 30% công suất thiết kế và điều này có nghĩa doanh nghiệp sản xuất chưa phát huy hết tiềm năng hiện có. 

Trong trường hợp nếu tăng thuế xuất khẩu NPK từ 0 - 5%, các doanh nghiệp sản xuất mặt hàng này cũng phải đối mặt với khó khăn khi cầu trong nước yesu, cung dư thừa đồng thời cũng làm giảm động lực xuất khẩu, thu ngoại tệ về cho ngân sách. Và ở khía cạnh khác, khi tăng thuế xuất khẩu cũng sẽ kéo theo giá NPK xuất khẩu tăng thêm 30-60 USD/tấn, điều này cũng đã làm giảm đi sức cạnh tranh với phân bón cùng chủng loại từ Trung Quốc, Thái Lan,...  Như thế, trong nhóm sản phẩm phân bón được đề xuất thuế xuất khẩu 5% và NPK sẽ chịu ảnh hưởng nhiều nhất. Còn đối với các mặt hàng ure, lân nung chảy cũng sẽ không chịu tác động bởi vì vốn dĩ các loại phân bón này đang chịu thuế xuất khẩu. Đại diện của FAV cũng kiến nghị Bộ Tài chính đề xuất Chính Phủ điều chỉnh thuế xuất khẩu phân bón linh hoạt và đúng thời điểm. Ông Phùng Hà cho hay: "Việc áp thuế xuất khẩu 5% chỉ nên áp dụng tạm thời, trong những thời điểm nhất định khi nguồn cung thiếu hụt, khi giá thế giới tăng quá cao”.