Bán cổ phiếu đúng thời điểm, nhiều doanh nghiệp Trung Quốc thoát lỗ hàng tỷ USD

Được biết, đây là những công ty đặt trụ sở tại Trung Quốc nhưng được niêm yết tại Mỹ. Những giám đốc này đã tránh được những khoản lỗ ít nhất 10 tỷ USD nhờ bán cổ phiếu ngay trước khi giá sụt mạnh trong giai đoạn từ năm 2016 và giữa năm 2021.

Theo phân tích trên, giá cổ phiếu của những doanh nghiệp đã giảm bình quân 21%. Điều này đồng nghĩa nhóm người nội bộ này đã tránh được khoản lỗ mà nhiều nhà đầu tư khác đang phải gánh chịu.

Phân tích cũng đã chỉ ra rằng, đằng sau những giao dịch của thành viên nội bộ trong những doanh nghiệp Mỹ, giá cổ phiếu của những công ty này đã tăng bình quân lên mức 2% trong cùng giai đoạn.

Giao dịch mờ ám liên quan tới một giám đốc của 'gã khổng lồ công nghệ' Alibaba

Một trường hợp như trên xảy ra với cổ phiếu của Tập đoàn Alibaba Group Holding Ltd. vào năm 2020. Tháng 10 năm 2020, công ty con của Alibaba - công ty công nghệ tài chính Ant Group Co. đang chuẩn bị cho niêm yết cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) - động thái được kỳ vọng có thể làm tăng giá trị của 1/3 cổ phần Ant Group mà Alibaba đang nắm giữ.

Tuy vậy, trong bài phát biểu gây ấn tượng vào cuối tháng 10 năm đó, người đồng sáng lập Alibaba là Jack Ma đã "trêu tức" những nhà lãnh đạo Chính phủ Trung Quốc, điều này đã dẫn tới lệnh đình chỉ thương vụ IPO của Ant Group.

Giá cổ phiếu Alibaba lập tức lao dốc 8% trên sàn chứng khoán New York vào ngày quyết định đình chỉ được công bố ngày 3/11/2020.

Theo một số báo cáo gửi SEC, một ngày trước thông báo trên được đưa ra, một thực thể thuộc quyền kiểm soát của một nhân viên nội bộ Alibaba đã bán ra 150 triệu USD cổ phiếu này. Thực thể này có tên là Sky Scraper Enterprises Ltd. và hiện vẫn chưa rõ chính xác ai là người kiểm soát công ty này.

Nhưng dù có là ai thì đây vẫn được cho là một trong những giám đốc được trả lương cao nhất tại Alibaba và được thưởng một lượng lớn cổ phiếu theo tờ Financial Times đưa tin. Thương vụ đã diễn ra đúng thời điểm, giúp người này tránh được một khoản lỗ hàng trăm triệu USD khi cổ phiếu Alibaba lao dốc.

Theo báo cáo gửi SEC, Alibaba đã cho biết thương vụ này đã được thực hiện theo một kế hoạch đã được thông qua vào 2 tháng trước đó, đúng theo quy định 10b5-1 của Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) trong giao dịch cổ phiếu.

Nhiều nhà phân tích cho biết rằng những kế hoạch như thế này thường được thông qua khi nhân vật nội bộ không có thông tin không công khai nào được đánh giá là có thể làm ảnh hưởng tới giá cổ phiếu.

Mội người đại diện của Tập đoàn Alibaba cho biết đã yêu cầu công ty thông báo về kế hoạch giao dịch trước 1 tháng. Người này cho biết thêm rằng rất hợp lý khi nói rằng kế hoạch bán cổ phiếu của SkyScraper Limited vào đầu tháng 9/2020 đã được định sẵn để thực hiện trước những thách thức bất ngờ mà Ant đối mặt 2 tháng sau đó.

Luật chứng khoán và lỗ hổng

Theo một số nhà nghiên cứu đã thực hiện phân tích trên đã bao gồm cựu uỷ viên Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) - Robert Jackson và Bradford Lynch, Daniel Taylor của Đại học Pennsylvania, lỗ hổng trong luật chứng khoán là một phần nguyên nhân dẫn tới sự khác biệt trong kết quả của những giao dịch của thành viên nội bộ tại công ty Mỹ và Trung Quốc.

Tại Mỹ, những giám đốc và cổ đông lớn phải thực hiện việc công bố thông tin về giao dịch của mình trong vòng 2 ngày trong một báo cáo đã đăng tải trên trang web của Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) và nhà đầu tư được tự do tiếp cận.

Những nhà nghiên cứu cho rằng điều này sẽ góp phần ngăn chặn hành vi xấu vì không ai muốn bị nhà đầu tư hoặc truyền thông giám sát việc bán cổ phiếu mà có vẻ được thực hiện đúng thời điểm của mình.

Vào đầu những năm 1990, trong nỗ lực lôi kéo những công ty nước ngoài niêm yết tại Mỹ, những nhà quản lý đã miễn trừ quy định đó cho giám đốc và cổ đông lớn của những công ty này.

Thay vào đó, những giao dịch tương lai của họ đã được báo cáo bằng giấy theo mẫu và phải gửi tới trụ sở của Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) tại Washington. Tại đây, những báo cáo được lưu trong tủ hồ sơ trong 3 tháng.

Về mặt kỹ thuật những báo cáo này vẫn có sẵn dành cho những nhà đầu tư tò mò có thời gian nhưng lại được che chắn hiệu quả. Trong một luận văn mới của mình, ba nhà nghiên cứu nói trên đã thúc giục các nhà chức trách bịt lỗ hổng này.

Nhằm thực hiện phân tích trên, những nhà nghiên cứu đã xem xét hết hơn 100.000 báo cáo như thế này, được biết tới là Mẫu 144s, đã được nộp trong khoảng thời gian từ năm 2016 và 2021 và đã được thu thập bởi hãng cung cấp dữ liệu Washington Service.

Sau đó, họ đã tiến hành theo dõi diễn biến giá của cổ phiếu các doanh nghiệp này sau khi giao dịch được thực hiện.

Kết quả cho thấy rằng, những nhân vật nội bộ tại những doanh nghiệp niêm yết ở Mỹ có trụ sở tại 8 quốc gia nước ngoài đã tránh được khoản lỗ 11,9 tỷ USD trong giai đoạn này.

Trong đó, doanh nghiệp Trung Quốc đã chiếm đa số theo sau là doanh nghiệp Nga, Cayman Islands và Hà Lan.

Hai trường hợp gần đây nhất đã được chỉ ra là giao dịch cổ phiếu của những giám đốc tại 2 hãng công nghệ iQIYI và Vipshop vào năm ngoái.

Vào tháng 3/2021, các giám đốc hàng đầu tại iQIYI Inc., nền tảng chia sẻ video của Trung Quốc được biết đã nêm yết trên sàn Nasdaq, đã bán 125 triệu cổ phiếu trong vòng vài ngày. Chỉ trong hai tháng sau, mã này đã mất giá gần 50% và tơi tháng 10 đã giảm thêm hơn 60% giá trị.

Cũng trong khoảng thời gian này, nhiều giám đốc tại công ty thương mại điện tử Trung Quốc - Vipshop Holdings Ltd., hiện nêm yết trên sàn chứng khoán New York, cũng đã bán hơn 250 triệu cổ phiếu ở mức giá gần kỷ lục 6 tháng sau đó, mã này ghi nhận lao dốc hơn 70%.

Nếu đây là những công ty Mỹ thì những giao dịch như thế này sẽ được báo cáo lên Edgar - trang web báo cáo doanh nghiệp của SEC và lập tức được những nhà đầu tư theo dõi chặt chẽ.

Tuy vậy, với những doanh nghiệp, giao dịch của những giám đốc lại được gửi dưới dạng văn bản tới trụ sở của SEC và đăng tải lên một trang web khó hiểu của SEC.

Những công ty hiện vẫn chưa được lựa chọn gửi bằng bản cứng để thông báo về những giao dịch kiểu này. Những báo cáo đã được gửi qua đường bưu điện kể từ khi đại dịch Covid-19 đã bùng phát không được biết tới bởi phòng chứa hồ sơ của Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) đã đóng cửa để phòng dịch.

Cựu Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) - Jay Clayton, trước khi rời nhiệm sở vào cuối năm 2020, đã đề xuất yêu cầu những doanh nghiệp nộp báo cáo điện tử. Tuy vậy, đề xuất này tới nay vẫn chưa được thực hiện.