Thị trường kim loại công nghiệp đang tái hiện lại cuộc khủng hoảng của ngành dầu mỏ

Điềm báo xấu

Theo Vietnambiz, đầu tháng 6, Tesla đã gây chú ý một lần nữa, những lần này là tin không vui: công ty quyết định tăng giá bán của hầu hết các dòng xe và CEO Elon Musk nói lạm phát nguyên liệu đầu vào là một trong các lý do tăng giá bán.

Tesla không phải là nhà sản xuất duy nhất có động thái như vậy. Giá cobalt, lithium, nhôm..., gần như mọi vật liệu thô được khai thác từ dưới lòng đất, đều đang leo thang một cách chóng mặt.

Thông thường, khi giá vật liệu thô tăng cao sẽ thúc đẩy doanh nghiệp tăng cường khai thác. Tuy vậy, lần này ngành công nghiệp khai khoáng cũng thận trọng không khác gì các công ty dầu đá phiến của Mỹ. Và điều này không phải là điềm báo tốt cho quá trình chuyển đổi năng lượng.

Tờ Wall Street Journal dẫn ra một báo cáo từ Bank of America cho biết, 10 công ty khai khoáng hàng đầu thế giới sẽ chi khoảng 40 tỷ USD cho các dự án trong năm nay và năm sau. Con số này giảm tới gần hai lần so với năm 2012.

Xu hướng thắt chặt chi tiêu của doanh nghiệp khai khoáng sẽ gây ra khó khăn cho việc chuyển đổi năng lượng, vì nó kéo giá của các nguyên liệu thô cần thiết cho quá trình này lên cao hơn. Các trang trại điện mặt trời và điện gió sẽ phải chật vật trong việc mua vật liệu.

Ví dụ, giá quặng sắt - thành phần thiết yếu để chế biến thép, đã tăng từ hơn 82 USD/tấn hồi tháng 11 năm 2021 lên hơn 125 USD/tấn. Giá thấp hơn nhiều so với mức đỉnh 227 USD/tấn xác lập vào năm ngoái nhưng vẫn tăng đáng kể trong 6 tháng qua.

Dù đã hạ nhiệt vào thời gian gần đây do các tin tức tiêu cực từ Trung Quốc - một thị trường quan trọng đối với nhiều kim loại công nghiệp, giá đồng vẫn tăng đều kể từ năm 2020 do nguồn cung eo hẹp.

Theo RBC Capital Markets, mức độ thắt chặt của thị trường đồng sẽ sớm thay đổi khi một số khai thác mới đi vào hoạt động trong năm nay. Dù thế, triển vọng giá đồng trong dài hạn vẫn rất tích cực.

Trong khi đó, giá lithium đã tăng 432% trong năm qua và đó là một phần lý do tại sao Tesla gần đây tăng giá bán xe. Song, theo tin từ Wall Street Journal, các công ty khai thác vẫn không mạnh tay rót vốn.

Dường như các nhà khai khoáng - giống như các "đồng nghiệp" trong lĩnh vực dầu khí, cũng đang tập trung vào chi trả lợi nhuận cho các cổ đông.

Đây là nguyên nhân đã khiến cho tốc độ tăng trưởng nguồn cung dầu mỏ ở Mỹ chững lại và giờ là ảnh hưởng đến nguồn cung kim loại, khoáng chất cần thiết cho năng lượng tái tạo và xe điện.

Hậu quả khó lường

Oilprice.com nhận định rằng, vấn đề liên quan tới đầu tư cho lĩnh vực khai khoáng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng hơn là đối với ngành công nghiệp dầu đá phiến của Mỹ.

Các giếng dầu đá phiến chỉ mất khoảng vài tháng từ khi bắt đầu thi công đến khi có thể khai thác nhưng một mỏ khai khoáng lại cần phải mất nhiều năm, thường là một thập kỷ hoặc hơn, để đi từ quyết định đầu tư đến khi bắt đầu sản xuất.

Đầu năm nay, tại một sự kiện của ngành khai khoáng ở Arab Saudi, các chuyên gia đã đề cập đến rất nhiều vấn đề trên. Họ cảnh báo rằng nguồn cung kim loại công nghiệp đi xuống có thể đe dọa đến tiến độ chuyển đổi năng lượng, khiến cho việc tiếp cận xe điện và năng lượng, khiến việc tiếp cận xe điện và năng lượng tái tạo trở nên tốn kém và chậm chạp hơn vì thiếu nguyên liệu thô.

Một bài toán khác là lạm phát. Sản lượng quặng ở các mỏ giảm sút đang kéo theo chi phí phát triển và khai thác khoáng sản tăng cao hơn. Đây là một sự suy giảm tự nhiên và không thể nào đảo ngược.

Giải pháp duy nhất đó chính là xây dựng nhiều mỏ mới hơn, nhưng ngoài thời gian khai thác kéo dài, còn có các vấn đề liên quan đến tính ổn định của thể chế chính trị và pháp lý. Điều đó đe dọa đến nguồn cung tương lai của các kim loại công nghiệp.