Chuyên gia Trần Ngọc Báu: NHNN bất ngờ giảm lãi suất, xu hướng nới lỏng chính sách tiền tệ trở lại

Chiều ngày 14/3, Ngân hàng Nhà nước phát thông báo điều chỉnh giảm 1 điểm % cho một số loại lãi suất điều hành, giảm 0,5 điểm % lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng VND cho khách hàng vay để đáp ứng nhu cầu về vốn phục vụ một số ngành, lĩnh vực kinh tế theo quy định tại Thông tư số 39/2016/TT-NHNN.

Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh, động thái điều chỉnh lãi suất giảm là một bước đi quan trọng, định hướng xu hướng giảm lãi suất của thị trường trong giai đoạn tới, qua đó định hướng tổ chức tín dụng giảm lãi suất cho vay, đồng hành với doanh nghiệp và nhân dân góp phần thúc đẩy kinh tế tăng trưởng. 

Phân tích nguyên nhân khiến NHNN ra quyết định này và các tác động đối với thị trường tiền tệ trong nước, Chuyên gia Trần Ngọc Báu - CEO Wigroup đã có một buổi trao đổi nhanh về vấn đề này. 

Theo ông Báu, NHNN giảm lãi suất điều hành một cách bất ngờ và quyết liệt vào thời điểm này thay vì thăm dò như trước đây cho thấy đây là quyết định táo bạo và có phần đón đầu. Tuy nhiên, khả năng cao là chính đơn vị này cũng có những số liệu, toan tính riêng và mô hình cần thiết trước khi đưa ra quyết định này. 

“Chúng ta không hiểu hết mô hình đó vì không tiếp cận được đầy đủ số liệu, nhưng dựa vào quan sát tổng thể thì thấy một số lý do để thấy quyết định là là phù hợp: 

Thứ nhất: Các biến động về kỳ vọng lãi suất của Mỹ mất dần đi tác động tâm lý đến thị trường ngoại hối trong nước, điển hình là chúng ta thấy rằng tỷ giá USD/VND có mức suy giảm đều đặn từ cuối tháng 2 tới nay mặc cho các thông tin về lạm phát hay phát biểu mang tính “diều hâu” của chủ tịch FED.

Mặt khác, lịch sử chứng minh rằng, trong một khoảng thời gian ngắn từ 2 - 3 quý thì Việt Nam có thể duy trì tốt trạng thái chênh lệch âm về lãi suất với Mỹ, tuy nhiên tỷ giá ổn định thậm chí giảm, nói cách khác là Mỹ tăng lãi suất gây áp lực lên tỷ giá VND hay không thì còn tùy bối cảnh. Theo tôi, bối cảnh lúc này đã khác nhiều với giai đoạn giữa năm 2022. Hiện tại, áp lực suy giảm kinh tế lớn hơn cả áp lực tỷ giá và NHNN cần có các thay đổi trong chính sách của mình. 

Thứ hai là sự sụp đổ của hai ngân hàng Silicon Valley và Signature đã cho thấy sức khỏe hệ thống tài chính Mỹ có thể xấu hơn cả những gì FED dự tính. Việc tiếp tục duy trì quan điểm “cứng rắn” với lãi suất có thể gây ra hậu quả khôn lường. 

Trong bối cảnh hiện nay, chắc chắn lộ trình tăng lãi suất của FED sẽ thay đổi, triển vọng về một đồng USD yếu cùng với lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ giảm mạnh sẽ là viễn cảnh mà nhà đầu tư kỳ vọng. 

Có vẻ như NHNN đang kỳ vọng vào việc FED có thể sớm đổi mới chính sách lãi suất của mình ngay trong năm 2023. Việc đón đầu trong trạng thái tâm lý mang kỳ vọng cao như hiện nay sẽ giảm nhiều áp lực.

Ba là cán cân tổng thể dự báo sẽ khả quan khi thặng dư thương mại khá cao trong vòng 2 tháng đầu năm. Vốn ngoại bắt đầu gia nhập trở lại, việc tỷ giá ổn định cùng dòng tín dụng trong nước ách tắc cũng kích thích các doanh nghiệp mở rộng vay nợ nước ngoài. Có thể, NHNN đã có các số liệu đủ để đong đếm dòng USD chảy vào đủ lớn nhằm giảm rủi ro biến động tỷ giá, kể cả khi Việt Nam duy trì nền lãi suất thấp. 

Thứ tư là số liệu trong 2 tháng đầu năm cho thấy sức khỏe khu vực sản xuất và tiêu dùng yếu, cần có các biện pháp kích thích phục hồi, giảm nhanh lãi suất điều hành. Qua đó tạo nên môi trường giảm thêm lãi suất thị trường là điều cấp bách hiện nay". 

Cũng theo ông Báu, lãi suất thị trường liên ngân hàng có nhiều khả năng được điều tiết giảm dần, bình quân khoảng 0,5 - 1% so với hiện tại. Lãi suất huy động có thể ít bị ảnh hưởng trực tiếp bởi lãi suất điều hành. Nhưng trong bối cảnh thanh khoản như hiện nay thì xu hướng giảm sẽ tiếp diễn, kỳ vọng tới giữa năm 2023, lãi suất huy động kỳ hạn 12 tháng tại các ngân hàng thương mại cổ phần lớn sẽ về quanh mức 7 - 7,2%. 

“Về tỷ giá, trong ngắn hạn có thể sẽ có các biến động, nhưng tôi cho rằng áp lực sẽ không lớn, NHNN có thể chủ động xử lý với những công cụ sẵn có của mình. Tuy nhiên, cần đề phòng một rủi ro tuy thấp nhưng vẫn có khả năng xảy ra là nếu hệ thống ngân hàng Mỹ đổ vỡ dây chuyền, kéo theo áp lực lớn lên hệ thống tài chính toàn cầu, từ đó tạo sức ép lên tỷ giá do nhu cầu trú ẩn vào USD tăng vọt" - Vị chuyên gia nói. 

Nhận định về những tác động tới hoạt động của các ngân hàng thương mại, vị chuyên gia cho biết, quyết định này tuy làm giảm đi phần nào chi phí huy động vốn ở kỳ hạn siêu ngắn và ngắn của toàn bộ hệ thống, nhưng với bối cảnh hiện tại thì mức độ tác động không quá lớn tới hoạt động của hệ thống ngân hàng. 

“Việc giảm lãi suất chính sách có phần đón đầu và dứt khoát như vậy cho thấy NHNN đã chính thức xác nhận việc bắt đầu trở lại xu hướng nới lỏng chính sách tiền tệ. Tuy nhiên, không gian giảm lãi suất tiếp tục của NHNN không còn nhiều vì trước đó chúng ta đã duy trì nền lãi suất rất thấp, mới chỉ tăng 2% vào đợt tăng lãi suất vừa rồi” - Chuyên gia Trần Ngọc Báu nhận định xu hướng điều hành của NHNN. 

Thông tin chính thức từ Ngân hàng Nhà nước về quyết định giảm lãi suất điều hành

NHNN cho biết, động thái điều chỉnh giảm các mức lãi suất điều hành là một giải pháp linh hoạt, phù hợp điều kiện trên thị trường hiện nay để thực hiện mục tiêu phục hồi tăng trưởng kinh tế của Quốc hội cùng Chính phủ. Từ đó định hướng giảm mặt bằng lãi suất trên thị trường, góp phần gỡ khó cho doanh nghiệp và nền kinh tế. 

Việc điều chỉnh giảm lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng VND cho những lĩnh vực ưu tiên xuống 0,5%/năm sẽ tạo điều kiện để doanh nghiệp và người dân thuận lợi tiếp cận vốn vay với chi phí thấp hơn trong những lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ. 

Bên cạnh đó, NHNN nhấn mạnh đây là bước đi quan trọng, là định hướng cho xu hướng giảm lãi suất của thị trường trong thời gian tới, hướng các tổ chức tài chính giảm lãi suất cho vay, đồng hành cùng doanh nghiệp và nhân dân, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. 

Dù vậy, NHNN cho biết sẽ không chủ quan với áp lực gia tăng lạm phát trong bối cảnh lạm phát 2 tháng đầu năm nay tăng sát mức mục tiêu 4,5%; Lạm phát toàn cầu dự báo vẫn ở mức cao; Các NHTW lớn tiếp tục thắt chặt chính sách tài chính, điều chỉnh tăng và giữ ở mức lãi suất khá cao, nhất là động thái của FED trong cuộc họp vào ngày 21 - 22/3/2023 tới đây, trước sự ảnh hưởng từ sự kiện Ngân hàng Silicon Valley Bank (SVB) phá sản.

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu và Việt Nam còn nhiều bất ổn, NHNN sẽ theo dõi sát sao diễn biến của thị trường trong và ngoài nước để điều chỉnh kịp thời mức lãi suất điều hành. Qua đó, góp phần thực hiện chủ trương giảm lãi suất cho vay với nền kinh tế của Quốc Hội, Chính phủ, Thủ tướng khi điều kiện thị trường được thuận lợi. 

NHNN vẫn tiếp tục theo dõi diễn biến tiền tệ trong nước và quốc tế, dự báo lạm phát cùng lãi suất thị trường để chỉ đạo các tổ chức tài chính có giải pháp tiết giảm chi phí, ổn định mặt bằng lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp sớm phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh.