Kinh nghiệm tham quan di tích thành Cổ Loa

Giới thiệu chung về thành Cổ Loa

Cổ Loa là kinh đô của nước Âu Lạc vào thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên. Hiện nay, quần thể di tích này thuộc địa phận xã Cổ Loa, huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội.

Vào thời Âu Lạc, Cổ Loa nằm ở đỉnh của tam giác châu thổ sông Hồng, là đầu mối quan trọng của cả đường bộ và đường sông nên được chọn làm kinh đô lúc bấy giờ. Dòng sông này đã được phù sa bồi đắp qua nhiều thế kỷ. Xã Cổ Loa lúc bấy giờ được gọi là Phong Khê - một vùng đồng bằng trù phú, dân cư đông đúc nên việc dời đô Phong Châu về đây đã đánh dấu một giai đoạn phát triển mới của cư dân Việt xưa.

Thành Cổ Loa được các nhà khảo cổ đánh giá là tòa thành cổ nhất, lớn nhất, và cấu trúc cũng thuộc loại độc đáo nhất trong lịch sử xây dựng thành của người Việt cổ". Theo truyền thuyết, thành Cổ Loa có  9 thành xoắn ốc, nhưng theo các cuộc khai quật khảo cổ chỉ còn lại dấu tích của 3  thành. Trong đó, thành trong cùng có thể được xây dựng muộn hơn, vào thời vua Ngô Quyền. Mỗi thành đều có hào bao quanh mặt ngoài, rộng từ 10m đến 30m.

Hiện nay, thành Cổ Loa được công nhận là một trong 21 điểm du lịch quốc gia. Trên địa bàn còn có các công trình như: Đền Thượng, Giếng Ngọc, Đền Cổ Loa, Đền thờ An Dương Vương, ... mở cửa quanh năm để phục vụ du khách đến thăm.

Truyền thuyết và thực tế về thành Cổ Loa

Truyền thuyết

Thành Cổ Loa gắn liền với truyền thuyết về Thục Phán, An Dương Vương được thần Kim Quy giúp xây thành, về chiếc nỏ thần làm từ móng tay rùa thần và mối tình bi thương của Trọng Thủy - Mỵ Châu. Tương truyền, thành Cổ Loa được xây dựng nhiều lần nhưng lần nào cũng thất thủ, chỉ sau khi Thần Kim Quy xuất hiện giúp An Dương Vương thì thành mới đứng vững. 

Qua quá trình nghiên cứu, các nhà khảo cổ học đã phát hiện ra rằng cách An Dương Vương giúp thành đứng vững là đắp một lớp đá vào chân tường, sâu dưới lòng đất. Sau khi hoàn thành việc xây thành, Thần Kim Quy đã tặng cho An Dương Vương một chiếc vuốt rùa thần của mình để làm nỏ thần. Chiếc nỏ thần bắn ra hàng trăm cung tên, vô cùng kinh hãi cho kẻ thù.

Sự thật về nỏ thần

Thực chất, nỏ thần là “nỏ Liên Châu” do tướng Cao Lỗ sáng chế. Chiếc nỏ này có một bộ phận gọi là "giữ liên tục" để có thể nhấn cò và nhiều mũi tên bay  cùng một lúc. Với cấu trúc của thành Cổ Loa là hình xoắn ốc, sừng sững nên những mũi tên từ mọi hướng cũng khiến kẻ thù vô cùng sợ hãi.

Lúc bấy giờ, Triệu Đà không tìm được cách thắng An Dương Vương nên đã tìm cách đánh từ bên trong. Triệu Đà làm hòa với An Dương Vương và hỏi gả con trai là Trọng Thủy cho con gái An Dương Vương là Mỵ Châu. Vì cậy sức mạnh của nỏ thần mà chủ quan, không ngờ Trọng Thủy cướp được nỏ thần, An Dương Vương bị quân Đà của Triệu đánh cho tan tác. 

Trong lúc nguy cấp, An Dương Vương cùng Mị Châu bỏ trốn. Nhưng vì quá yêu và tin tưởng Trọng Thủy nên trên đường chạy trốn, Mỵ Châu đã trải lông ngỗng để Trọng Thủy tìm mình. Khi chạy đến bãi biển, An Dương Vương biết con gái mình đã mở đường cho giặc săn đuổi nên đã rút gươm chém đầu Mị Châu. Khi theo Thần Kim Quy rồi lao xuống biển. Vì quá đau khổ, Trọng Thủy đã nhảy xuống giếng thành Cổ Loa tự vẫn.

Kiến trúc thành Cổ Loa

Chuyện kể rằng, ngày đó An Dương Vương đã mấy lần xây thành nhưng đều bị sụp đổ. Cho đến khi thần Kim Quy xuất hiện chui xuống dưới chân ông mấy lần. Thuở ấy, vua An Dương Vương đã cho xây thành trên chân rùa vàng. Kể từ đó, thành không bị thất thủ.

Thành Cổ Loa là công trình xây dựng quy mô độc đáo của người dân Âu Lạc. Nơi đây đã từng là một hệ thống phòng thủ kiên cố và hùng binh của đất nước. Cho đến hiện tại, tuy không còn là thành lũy chống giặc nhưng Thành Cổ Loa vẫn thể hiện nền văn minh tiên tiến của nước ta thời bấy giờ, là biểu tượng văn hóa đáng tự hào của nước ta.

Thành được xây dựng với thiết kế hình xoắn ốc nên còn có tên khác là Loa Thành. Thành Cổ Loa có 3 vòng thành khép kín, tổng chiều dài 3 vòng là 16km, cao 10m. Tương truyền, thành đi qua đến đâu thì xây thành lũy đến đó. Ba vòng thành được bao bọc bởi hào. Xung quanh được bố trí các cổng ra vào của kinh thành và các pháo đài. 

Thành cổ ngày nay cao trung bình từ đến 5 m, có nơi cao 12 m. Chân thành rộng tới 30m. Bên ngoài xây thành cao, chông gai để chặn giặc. Bên trong thoải để binh lính lên và xuống xe dễ dàng.

Loa thành được xây dựng chủ yếu bằng đất, sau này là bằng đá và đồ gốm vỡ. Đá Kè Dùng để xây dựng lối đi chân thành, vững chãi nhất là chân thành gần sông, ven đầm thì sẽ tốn nhiều đá hơn.

Vé vào cửa thành Cổ Loa

Vé vào thành Cổ Loa vô cùng rẻ chỉ có 10,000 đồng/lượt khách. Với giá vé hấp dẫn như vậy, du khách được tham quan rất nhiều địa điểm lý thú, hấp dẫn khác nhau. Giờ mở cửa thành Cổ Loa từ 6h30 đến 18h00 mỗi ngày. 

Các địa điểm đẹp tham quan tại thành Cổ Loa

Am Bà Chúa

Theo truyền thuyết, đây là nơi yên nghỉ của Mị Châu. Vì khi gieo mình xuống biển tự tử, người đánh cá gần đó thấy một tảng đá không đầu hình người dạt vào bãi biển nên động viên người mang về. Rồi đến gốc cây đa khu vực (nay là Am Bà Chúa). Vì vậy, một khu bảo tồn đã được thành lập tại đây_ dưới bóng mát của cây đa nghìn năm tuổi.

Du lịch Đền thờ An Dương Vương

Đây là một ngôi đền khá lâu đời thờ Vua An Dương Vương. Hiện nay, đền đã được sửa sang nhưng kiến ​​trúc và không gian bên trong vẫn còn nguyên vẹn. Trong đền là nơi Vua An Dương Vương từng họp bàn với các quan, cũng là nơi an nghỉ của nhà Vua. Vào cổng bạn có thể phải mua vé với giá khoảng 10.000 đến 15.000.

Khi bước vào cửa bạn sẽ thấy 2 hố to và sâu ở 2 bên, nghe nói là mắt rồng. Truyền thuyết kể rằng, Thánh Gióng đã làm mưa làm gió qua thành Cổ Loa. Sau đó vì mưa to, sấm sét làm gãy cành cây đa. Nó rơi xuống một mắt rồng, để mắt ấy luôn khô, dù có đổ bao nhiêu nước.

Giếng Ngọc 

Giếng Ngọc nằm giữa hồ Cổ Loa, ngay trước đền thờ An Dương Vương. Đây  là nơi diễn ra chuyện tình Mỵ Châu - Trọng Thủy. Tương truyền, Trọng Thủy trở thành con rể của nước ta để lấy trộm bí quyết chế tạo nỏ thần. Hiện tại, bạn không thể tận mắt nhìn thấy giếng Ngọc, chỉ có thể nhìn từ xa. Vòng tròn giữa hồ chính là giếng Ngọc.

Đền thờ Cao Lỗ

Nhắc đến Cổ Loa, không ai có thể quên Cao Lỗ, một tướng giỏi dưới thời vua Thục Phán, người đã sáng chế ra nỏ Liên Châu và ra lệnh xây thành Cổ Loa. Để tưởng nhớ công lao của ông, nhân dân đã dựng tượng và lập đền thờ ông. Trong chùa hiện còn lưu giữ được nhiều mũi tên bằng đồng mà các nhà khảo cổ học đã khai quật được.

Các di chỉ khảo cổ

Cổ Loa là khu du lịch tham quan có rất nhiều các di chỉ khảo cổ. Phải kể đến đó là: Đồng Vông, Bãi Mèn, Đình Chiền, Đình Tràng, Mả Tre, Thành Nội, … và các nhà khảo cổ học đã khai quật được ở đây hàng vạn công cụ lao động, nhạc khí, vũ khí bằng đồng…

Cổ Loa là khu vực tập trung nhiều di chỉ khảo cổ học như Đồng Vông, Bãi Mèn, Mả Tre, Đình Tràng, Đình Chiến, Thành trong, Thành ngoài, Thành Trung, Xóm nội, Tiên Hội, Xuân Kiều, Đường Mây, Cầu Vực ... Và các nhà khảo cổ học đã khai quật được hàng nghìn công cụ lao động, nhạc cụ, vũ khí bằng đồng...

Các Miếu thờ Thần trấn và các cửa thành

Trên đường đến Thành Cổ Loa, bạn sẽ nhìn thấy cổng Trấn Nam và đền thờ Thần Nam. Rẽ phải qua cổng này là đền Cao Lỗ. Cổng Bắc và đền thờ Thần cổng Bắc nằm trong thành thứ 3, cách trung tâm Cổ Loa khoảng 5 km. Cổng Tây thành và miếu thờ thần cổng Tây cũng nằm trong thành 3. Riêng cổng phía Đông, chưa trải qua quá trình xây dựng khu dân cư ở đây.

Kinh nghiệm khi du lịch ở thành Cổ Loa 

Thời điểm thích hợp để đến thành Cổ Loa

Mỗi mùa ở Cổ Loa có một ưu điểm khác nhau nên không biết với các bạn  mùa du lịch nào là mùa yêu thích nhất. Mình sẽ nêu ra vẻ đẹp và sở thích của từng mùa ở Cổ Loa cho các bạn lựa chọn:

Mùa hè

Du lịch Cổ Loa vào mùa hè, bạn sẽ có những bức ảnh cực chất và đẹp vì thung lũng hoa loa kèn vào mùa hoa này với hoa phượng nở khắp đường vào Cổ Loa và quanh giếng Ngọc ngay trước đền thờ An Dương Vương. Nếu may mắn, bạn sẽ xuất phát vào một ngày mát mẻ, thời tiết tốt, cảnh đẹp nên tôi nghĩ đây là thời điểm lý tưởng nhất để đến Cổ Loa.

Mùa xuân

Mùa xuân là mùa lễ hội nên rất đông du khách đến Cổ Loa. Nếu có thể, hãy đến Cổ Loa vào các ngày 4, 5, 6 tháng Giêng âm lịch để tham gia lễ hội Cổ Loa. Ngày 6 tháng Giêng âm lịch là chính hội nên có nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc và đây cũng là lễ hội lớn nhất trong năm ở Cổ Loa.  

Mùa đông 

Vào mùa này, Cổ Loa khá vắng và cũng là nơi vắng nhất trong năm vì cây cối  rụng lá, chết khô. Nhưng vào mùa đông, có một món chắc chắn bạn sẽ thích và đó là thưởng thức cháo hến - một đặc sản mà người dân Cổ Loa ai cũng tự hào. Những mùa khác ăn cháo hến thì ấm bụng nhưng mùa đông mà ăn cháo hến thì phải nói là sướng vô cùng.

Mùa thu

Du lịch Cổ Loa vào mùa thu, bạn sẽ có được những hình ảnh khá lãng mạn gần những hàng cây có rễ rủ xuống mặt hồ với những hàng cây lá vàng. Ngoài ra, nếu như các bạn có hứng thú với những buổi chợ phiên của người dân Cổ Loa thì hãy tới đây vào các ngày mùng 1, mùng 6, 11, 16, 21, 26 âm lịch mỗi tháng. Các phiên chợ này chỉ họp vào buổi sáng mỗi ngày từ khoảng 5h sáng cho đến 11h trưa. Chợ họp ngay trên đường trục chính dẫn vào Cổ Loa. Bởi vậy nên người ta gọi đây là “Phiên chợ Xa”.

Phương tiện di chuyển từ thành phố Hà Nội tới thành Cổ Loa

Chỉ cách trung tâm Hà Nội khoảng 20km nên bạn có nhiều sự lựa chọn để di chuyển đến đây như xe bus, xe ôm, taxi… Nhưng 2 hình thức được giới trẻ ưa chuộng nhất hiện nay là xe bus và xe máy.

Đi bằng xe buýt

Có rất nhiều tuyến xe buýt chạy qua Cổ Loa, bạn có thể tham khảo vị trí của mình để xem tuyến xe buýt nào phù hợp. Nếu bạn ở khu vực Mỹ Đình thì bắt xe số 6. Nếu bạn ở gần ga Hà Nội, khu vực công viên Thống Nhất thì bắt xe số 43. Và nếu bạn xuất phát từ điểm trung chuyển Long Biên thì có xe 15 và 17.

Đi bằng xe máy

Nếu thích cảm nhận không khí trong lành của vùng ngoại ô, bạn có thể đến đó bằng xe máy. Từ trung tâm thành phố, bạn có thể lựa chọn các tuyến đường đến Thành Cổ Loa như sau:

Đi về hướng Cầu Thăng Long: Bạn đi từ trung tâm đến Phạm Văn Đồng Cầu Thăng Long và đi theo đường Hải Bối 6 km - ra quốc lộ 3 sẽ đến phố Cổ Loa.

Đến cầu Chương Dương: Xuất phát từ trung tâm thành phố, qua cầu Chương Dương, đường Nguyễn Văn Cừ, đi bộ lên cầu Đông Trù đến đường Tiên Hội - tiếp tục quốc lộ 3 đến đường Cổ Loa. Đi cầu Nhật Tân: Đi từ trung tâm thành phố đến cầu Nhật Tân rẽ vào đường số 5, đến thẳng ngã ba rẽ vào quốc lộ 3 là đường Cổ Loa.

Ăn uống ở đâu, ăn gì khi du lịch Cổ Loa?

Đặc sản của Cổ Loa chúng ta có bún Mạch Tràng do người làng Mạch Tràng làm ra. Sợi bún có màu trắng đục do không dùng chất tẩy trắng. Sợi bún to hơn bún bình thường, giòn. Bún Mạch Tràng không chỉ nổi tiếng ở Cổ Loa mà  cả huyện Đông Anh.

Trên đường vào khu di tích nếu đi ngang qua chợ xa bạn sẽ thấy một vựa bún có biển hiệu “Bún Mạch Tràng”. Nếu có dịp đi ngang qua chợ Cổ Loa, bạn có thể mua bún riêu Mạch Trang ăn thử. Mùa đông mà có đĩa bún riêu cua thì  nhớ mãi không quên.

Nói về địa điểm ăn uống khu di tích Cổ Loa thì mình chỉ có 3 quán mà mình nghĩ là ngon nhất để giới thiệu:

Quán cháo trai

Cháo trai là đặc sản nổi tiếng Cổ Loa mà bạn không thể bỏ qua. Cháo trai Cổ Loa chỉ bán vào buổi chiều từ khoảng 3 giờ chiều đến 6 giờ chiều. Quán này bán ở chợ Xa, bạn vào đó hỏi người dân ở đây sẽ biết. Giá một tô cháo hến là 15.000 bao gồm cả cà tím và giá nên ăn nhiều luôn.

Quán ốc gốc đa

Dưới gốc cây đa, cách chợ Xa khoảng 500m, là một quán ốc chuyên ăn vặt. Quán này có huyết luộc, bánh chua, lạp xưởng, ốc, trứng cút và hoa quả. Bạn nào muốn ăn nhiều có thể ghé qua đây ăn. Quán ốc gốc đa này được bán từ chiều cho đến tận tối muộn.

Quán ốc ven cầu

Quán ăn ngon ở Cổ Loa này nằm ở phía bên kia của hai quán trên. Ở giữa hai quán. Cũng bán ốc nhưng có ốc to nhỏ; đồ ăn có chè sầu riêng, các loại chè và đồ uống khác, chả giò, xúc xích. Quán này cũng bán từ chiều cho đến tận khuya.

Du lịch Cổ Loa nên mua đồ lưu niệm gì?

Nếu đã đến Cổ Loa, bạn đừng quên mua những món quà lưu niệm về làm quà cho người thân và bạn bè. Theo kinh nghiệm du lịch Cổ Loa, bạn nên mua những bức tượng nhỏ của vua An Dương Vương, Cao Lỗ hoặc những con rùa đá nhỏ biểu tượng của vùng đất này. 

Cổ Loa là nơi trồng rau sạch, người ta trồng để ăn rồi bán nếu không dùng hết nên rau rất sạch, tươi và an toàn. Bạn sẽ được thỏa thích mua sắm một số nông sản như su hào, bắp cải, đậu cô ve… với giá khiến bạn bất ngờ.

Có nên tham quan thành Cổ Loa không?

Đến với Thành Cổ Loa, bạn sẽ được ngược dòng thời gian, không khỏi trầm trồ trước tuyệt tác kiến ​​trúc hàng nghìn năm của cha ông ta. Đặc biệt, đây sẽ là một gợi ý tuyệt vời cho các em học sinh và các em học lịch sử nước nhà một cách trực quan và sinh động từ những bài học trên lớp.

Chính bởi vậy, chúng tôi có thể khẳng định rằng, du lịch tại thành Cổ Loa là một trải nghiệm vô cùng thú vị mà bạn không thể bỏ lỡ. Hãy dành ra một chút thời gian để cùng gia đình, bạn bè, người thân tận hưởng khoảng thời gian thú vị này.

Trên đây là những kinh nghiệm đi chơi ở Khu di tích thành Cổ Loa mà mình muốn giới thiệu đến các bạn. Nếu có dự định đi Cổ Loa, hãy tranh thủ chơi đến tối để thưởng thức hết những đặc sản của Cổ Loa nhé.