Trong những năm gần đây, một số thành phố lớn ở Việt Nam như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh đã đi tiên phong trong việc áp dụng chuyển đổi số trong công tác quy hoạch đất đai thông qua việc sử dụng phần mềm tra cứu quy hoạch trực tuyến. Đây là công cụ cho phép người dân thành phố dễ dàng xem thông tin quy hoạch của các thửa đất quan tâm ngay trên thiết bị điện thoại di động.

Tuy nhiên, trên thực tế, công cụ này vẫn chưa được sử dụng phổ biến. Nhiều người khi đi tìm thông tin quy hoạch đều phải dựa vào mối quan hệ của bản thân. Bên cạnh đó, số lượng thông tin quy hoạch nhiều nhưng thiếu sự liên kết, dẫn đến tình trạng “cát cứ” dữ liệu, gây khó khăn cho nhiều người dân khi đi tra cứu quy hoạch.

 

 

Bước sang năm 2023, trong xu hướng chuyển đổi số, nhiều địa phương đặt nhiều quyết tâm trong vấn đề áp dụng công nghệ để công khai, minh bạch các thông tin quy hoạch. Tuy nhiên, do điều kiện trong thực tế còn nhiều bất cập nên không phải địa phương nào cũng có thể ứng dụng thành công.
Để tìm ra giải pháp cho vấn đề này, phóng viên đã có cuộc phỏng vấn với ông Troy Griffiths - Phó Giám đốc Điều hành của Savills Việt Nam. Ông là chuyên gia có nhiều kinh nghiệm trong ứng dụng công nghệ vào công tác quản lí, quy hoạch đất đai ở nhiều quốc gia trên thế giới.

 

PV: Là một chuyên gia có nhiều năm nghiên cứu trong lĩnh vực quy hoạch đất đai, ông có đánh giá gì về công tác quy hoạch đất đai ở Việt Nam trong thời gian gần đây?

Ông Troy Griffiths: Quá trình quy hoạch đất đai ở Việt Nam đang diễn ra theo đúng xu hướng hướng. Hiện tại, Việt Nam có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong lịch sử. Cho nên, Việt Nam cần có Quy hoạch tổng thể quốc gia để định hướng phát triển một cách hiệu quả và bền vững nhất. Sẽ không thể phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả nếu không có một quy hoạch tổng thể. Điều này thậm chí có thể dẫn đến những đô thị có quy hoạch không tốt trong tương lai.
Quan trọng hơn cả, Việt Nam một trong những quốc gia có ngân sách phân bổ cơ sở hạ tầng cao nhất trong khu vực với khoảng 7% GDP. Các công trình cơ sở hạ tầng có ảnh hưởng lớn nhất đến giá trị đất đai, cũng như kế hoạch sử dụng đất đai. Với quy hoạch tổng thể quốc gia, các dự án cơ sở hạ tầng và phát triển có thể được phối hợp để đảm bảo tối ưu việc sử dụng đất trong tương lai.

 

 

PV: Bắt đầu từ năm 2022, một số thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh đã sử dụng phần mềm tra cứu quy hoạch trực tuyến. Ông có đánh giá gì về tính hiệu quả của công cụ này?

Ông Troy Griffiths: Việc có các  công cụ hỗ trợ tra cứu trực tuyến là điều đáng mừng và sẽ thuận tiện hơn cho người dân trong việc tra cứu thông tin quy hoạch. Tuy nhiên, thiếu các tính năng cần thiết sẽ làm ảnh hưởng đến sự hiệu quả của các công cụ này. Hệ thống pháp lý căn bản về đất đai là yếu tố quyết định, nếu những thông tin về quyền sử dụng đất, hệ thống, phân vùng có thể được kết hợp trên hệ thống thì các công cụ này sẽ có phạm vi tiếp cận lớn hơn nhiều.

Bên cạnh đó, các công cụ này cần phải có những tính năng để người dùng tin tưởng vào tính toàn vẹn của hệ thống, từ đó sẽ thúc đẩy lượng truy cập của người dân. Bởi lẽ, hiện nay, nhiều người dân vẫn gặp khó khăn trong việc sử dụng các công cụ này để tra cứu thông tin quy hoạch.

 

 

PV: Mặc dù đã có công cụ tra cứu trực tuyến quy hoạch trực tuyến nhưng nhiều người vẫn cho rằng công cụ này rất khó sử dụng, thông tin cung cấp chưa đầy đủ nên họ vẫn phải dựa vào “mối quan hệ” để đi tìm quy hoạch. Đây có phải là một hạn chế của công cụ này không, thưa ông?

Ông Troy Griffiths: Tôi thấy, các công cụ tra cứu quy hoạch trực tuyến rất hữu ích vì nó làm cho hệ thống quy hoạch, phân vùng sử dụng đất trở nên dễ tiếp cận hơn. Tuy nhiên, nếu không được kiểm tra kỹ lưỡng về tính toàn vẹn của hệ thống, người dân vẫn sẽ chưa hoàn toàn tự tin để sử dụng những công cụ này. Tính hữu dụng của hệ thống đang bị hạn chế bởi một số vấn đề như thiếu chức năng tính toán các chỉ số sử dụng đất và quy hoạch phân khu.

 

 

PV: Bên cạnh vấn đề thiếu thông tin quy hoạch, hiện nay, ở một số địa phương còn xảy ra tình trạng có nhiều bản quy hoạch khác nhau, số quy hoạch nhiều nhưng thiếu liên kết dẫn đến tình trạng “cát cứ” dữ liệu, nguồn lực không tận dụng một cách hiệu quả. Theo ông, nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này?

Ông Troy Griffiths: Đây là hệ quả từ những thiếu sót trong quản lý trước đây do thiếu sự phối hợp trong quy hoạch tổng thể cấp tỉnh, quản lý địa chính quốc gia thiếu liên kết cũng việc phê duyệt đột các quy hoạch tổng thể 1:500 còn mang tính bộc phát. Quy trình xây dựng quy hoạch mà Thủ tướng đang thúc đẩy nhằm hệ thống hóa tất cả các Quy hoạch tổng thể của tỉnh để các nguồn lực có thể được phân bổ hiệu quả.

 

 

PV: Ông có đề xuất gì để giải quyết được tình trạng “cát cứ” dữ liệu quy hoạch?

Ông Troy Griffiths: Đây là một vấn đề lớn mà hầu hết các quốc gia đã phải đối mặt trước đây. Có nhiều quyền lợi liên quan đến thông tin quy hoạch và đất đai cần được quản lý để thực hiện. Một trong những giải pháp hiệu quả là đưa tất cả các vấn đề liên quan về một cơ quan quản lý duy nhất. Điều này sẽ cho phép quá trình giải quyết các thủ tục diễn ra hiệu quả hơn, đảm bảo quyền lợi của các bên và thúc đẩy tiến độ phát triển đô thị nói chung.

Việt Nam cần sớm xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quy hoạch cũng như các ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ trực tiếp công tác lập, đánh giá quy hoạch và quản lý đô thị. Một khi đã có hệ thống cơ sở dữ liệu về GIS số hóa, đặc biệt trong lĩnh vực quy hoạch xây dựng được hình thành đầy đủ sẽ tham mưu tốt hơn cho người làm quy hoạch, góp phần nâng cao chất lượng quy hoạch. Bên cạnh đó sẽ giúp các cơ quan quản lý trong quá trình kiểm tra, giám sát thực hiện theo quy hoạch được duyệt.

 

 

PV: Có thể thấy, chuyển đổi số đóng vai trò rất quan trọng trong vấn đề quy hoạch đất đai hiện nay. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều địa phương đã áp dụng công nghệ số trong vấn đề quản lý, quy hoạch đất đai nhưng không phải địa phương nào cũng có lợi thế. Theo ông, cần làm gì để các địa phương giải quyết được những khó khăn này?

Ông Troy Griffiths: Cơ cấu, quy mô sử dụng đất ở Việt Nam rất phức tạp. Một số nơi có những thửa đất lẻ với diện tích rất nhỏ và mật độ cao. Ngoài ra, có nhiều trường hợp các mảnh đất có nhiều pháp nhân hoặc cá nhân cùng có quyền sử dụng trên một mảnh đất, dẫn đến tình trạng chồng chéo trong quyền sử dụng và khó khăn trong quản lý.

Mấu chốt giải quyết vấn đề này nằm ở sự phối hợp thông tin của tất cả các bên liên quan. Nếu giải quyết được những vấn đề về cơ cấu và quy mô sử dụng ở các địa phương thì thị trường bất động sản và người dân sẽ được hưởng lợi lớn nhờ những thông tin rõ ràng về giá đất, cung, cầu, cũng như kế hoạch phát triển phân bổ các dự án cơ sở hạ tầng.

 

 

PV: Ông có nhận định gì về quá trình chuyển đổi số trong quy hoạch đất đai ở Việt Nam trong thời gian tới?

Ông Troy Griffiths: Cuộc cách mạng 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, nhu cầu chuyển đổi số trong các ngành kinh tế, đặc biệt là ngành bất động sản ở Việt Nam đang rất lớn. Cho nên, xu hướng số hóa trong lĩnh vực quy hoạch, quản lý đất đai ở Việt Nam sẽ diễn ra mạnh mẽ trong thời gian tới. Quá trình này sẽ giúp xóa bỏ được tình trạng lãng phí nguồn lực đất đai và cung cấp các phương án quy hoạch hiệu quả hơn, mang lại lợi ích cho toàn dân và quốc gia.

Đã có những dự án chuyển đổi số trong quy hoạch đất đai được ngân hàng thế giới hỗ trợ nhưng lại thất bại. Cho nên, Việt Nam cần tập trung đầu tư và hoàn thiện vấn đề này trong thời gian tới.

PV: Cảm ơn ông về cuộc trò chuyện này.