Hà Nội: Xây dựng nhà ở xã hội khó khăn chồng chất khó khăn 

Còn nhiều vướng mắc 

Theo Vneconomy, UBND TP Hà Nội cho biết, trong thời gian từ đầu năm 2021 đến hết tháng 4/2023, bên cạnh các dự án đã hoàn thành và hoàn thành một phần thì còn 40 dự án đang triển khai. Trong đó, có 18 dự án dự kiến hoàn thành trong giai đoạn 2021 - 2025 với 869.000 m2 sàn; 22 dự án hoàn thành giai đoạn sau 2025 với 1.689.000 m2 sàn. 

Cùng với đó Sở Xây dựng thành phố được giao lập hồ sơ đề xuất chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng Khu nhà ở xã hội tại xã Tiên Dương, huyện Đông Anh; xem xét thực hiện dự án ở xã Cổ Bi, huyện Gia Lâm; ô đất CT1-5 thuộc Quy hoạch phân khu đô thị S5; và tại xã Đại Mạch, huyện Đông Anh. Các dự án hoàn thành ước bổ sung 2,5 triệu m2 sàn vào quỹ nhà ở xã hội của Hà Nội.

Mặc dù đã có nhiều nỗ lực nhằm đẩy nhanh tiến độ triển khai xây dựng các dự án nhà ở xã hội, tuy nhiên thành phố cho rằng còn nhiều vướng mắc. Cụ thể, theo quy định của pháp luật về dành quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội tại Nghị định 100/2015/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung tại Nghị 51 định số 49/2021/NĐ-CP) còn có điểm bất cập. Tại một số khu vực ngoại thành như Ba Vì, Mỹ Đức, Ứng Hòa… việc bố trí nhà ở xã hội trong các dự án phát triển nhà ở thương mại không phù hợp; dự án nhà ở thương mại có quy mô nhỏ nhất là 2 ha nhưng diện tích đất xây dựng nhà ở nhỏ, theo quy định vẫn phải dành 20% tổng diện tích đất ở đã đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, để xây dựng nhà ở xã hội. Vì vậy công tác bố trí quỹ đất xây nhà ở xã hội tại dự án không phù hợp và manh mún.

Việc dùng nguồn tiền, thu từ tiền đống tiền sử dụng đất thay cho 20% quỹ đất trong dự án nhà ở thương mại để phát triển nhà ở xã hội quy mô sử dụng dưới 10ha, hiện pháp luật vẫn chưa có quy định, hướng dẫn sử dụng khoản tiền thu được từ chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại nộp tương đương quỹ 20%, 25% đất ở tại dự án, nhằm đầu tư xây dựng nhà ở xã hội. Trong khi đó, thực tế nguồn lực tài chính của TP Hà Nội dành cho việc xây dựng nhà ở xã hội từ vốn ngân sách rất hạn chế. 

Về thủ tục đầu tư xây dựng cũng có khó khăn, cần quy định rút ngắn thời gian lựa chọn nhà đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở nói chung, đầu tư xây dựng nhà ở xã hội nói riêng để tránh tình trạng rườm rà, phức tạp, gây khó cho chủ đầu tư. 

Theo TP Hà Nội, nội dung trong Luật Nhà ở 2014 và Nghị định 49/2021/NĐ-CP quy định chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội được UBND cấp tỉnh hỗ trợ toàn bộ hoặc một phần kinh phí đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật trong phạm vi dự án xây dựng nhà ở xã hội. Bất cập ở việc chưa quy định cụ thể danh mục các hạng mục, công trình hạ tầng kỹ thuật trong dự án đầu tư xây dựng khu nhà ở xã hội được ngân sách nhà nước hỗ trợ, làm cơ sở để cơ quan Nhà nước thực hiện đầu tư, hỗ trợ đầu tư nhằm thu hút nhà đầu tư tham gia phát triển nhà ở xã hội. 

Kiến nghị giải quyết khó khăn  

Từ những khó khăn trên, TP Hà Nội đã kiến nghị Bộ Xây dựng báo cáo Chính phủ ủy quyền cho Hà Nội được chủ động thực hiện bố trí thay thế quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội cho các dự án, tại các khu nhà ở xã hội độc lập (tập trung) trên địa bàn thành phố; giao quyền cho thành phố điều chỉnh quy hoạch các khu công nghiệp, khu chế xuất, để bổ sung quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội cho thuê (nhà lưu trú, tạm trú theo quy định của Nghị định số 35/2022/NĐ-CP ngày 28/5/2022 của Chính phủ về quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế).

TP Hà Nội cũng kiến nghị Bộ Xây dựng báo cáo cấp có thẩm quyền quy định rút ngắn thời gian khi lựa chọn nhà đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội nói riêng và nhà ở nói chung. Đối với việc thực hiện lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức đấu thầu thì cần có quy định rõ ràng về quy trình đấu thầu riêng như đơn giản hóa, rút ngắn trình tự, thời gian thực hiện dành cho các dự án nhà ở xã hội. Đối với những khó khăn, vướng mắc về cơ chế, ưu đãi thành phố kiến nghị Bộ Xây dựng có hướng dẫn cụ thể hơn nữa.

Đặc biệt, TP Hà Nội kiến nghị các bộ, ngành Trung ương sớm ban hành hướng dẫn việc quản lý, sử dụng khoản tiền sử dụng đất phải nộp, đối với quỹ đất 20% tại dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại, khu đô thị theo quy định.

Chuyên gia kinh tế, TS Cấn Văn Lực cho rằng cách làm của các địa phương nhằm hoàn thành mục tiêu đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội nếu không có những giải pháp đột phá thì khó có thể đạt được mục tiêu tổng thể của đề án. Theo ông Lực, nút thắt khi triển khai đầu tư dự án nhà ở xã hội là chính sách, nguồn vốn và quỹ đất. Để tìm câu trả lời cho bài toán nhà ở xã hội, đầu tiên cần phải thay đổi quan điểm về nhà ở xã hội, coi đây là “chính sách kinh tế nhân văn”, tức là có tính chất kinh tế, có sự hấp dẫn nhưng vẫn mang ý nghĩa an sinh xã hội, ngoài ra phải xây dựng một đề án tổng thể, căn cơ, bài bản hơn.

PGS.TS Vũ Sỹ Cường, chuyên gia chuyên gia phân tích tài chính, Học viện Tài chính cùng có cùng quan điểm, ông khẳng định với cách làm hiện nay thì xây dựng nhà ở xã hội sẽ khó khăn chồng chất. Vì vậy, cần có sự chia sẻ lợi ích, tham gia sâu của ba bên, trong đó có nhà nước, doanh nghiệp và người dân. "Muốn phát triển phân khúc nhà ở xã hội như thời điểm 2010-2016, Nhà nước cần tham gia hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa bằng chính sách, thuế, phí chứ không chỉ hỗ trợ 2-3% lãi suất", chuyên gia nhấn mạnh.