Đẩy mạnh vốn FDI vào lĩnh vực Fintech, công nghệ cao

Nhiều năm qua, dòng vốn FDI đã và đang tạo ra một xu hướng mới - tập trung vào các công nghệ xanh, sạch, những lĩnh vực phát triển công nghệ cao. 

Bên cạnh các dự án khởi nghiệp (startup) về Fintech, giáo dục, trí tuệ nhân tạo thu hút vốn tới hàng chục triệu USD, Việt Nam còn là “điểm hội tụ” của những “ông lớn” công nghệ trên thế giới với các dự án hàng trăm triệu đến hàng tỷ USD.

Nhìn vào diễn biến hoạt động đầu tư mạo hiểm suốt 1 thập kỷ qua, có thể thấy đầu tư vào startup Việt Nam đang có những bước phát triển mới. Từ việc chỉ có vài thương vụ với tổng giá trị khoảng 10 triệu USD năm 2013, đến số vốn đầu tư dần tăng mạnh vào các năm tiếp theo, nhất là giai đoạn 2019-2021 với 165 thương vụ, tổng giá trị gần 1,442 tỷ USD.

Thu hút vốn cho lĩnh vực Fintech, giáo dục, trí tuệ nhân tạo

Tuy nhiên, con số này lại giảm trong năm 2022-2023. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, hoạt động đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam cũng chững lại. Trong 9 tháng đầu năm 2023, tổng giá trị các thương vụ là 427 triệu USD, giảm 13% so với năm 2021. Xu hướng này thể hiện rõ hơn với mức giảm 40% trong số lượng thương vụ, xuống mức thấp nhất từ năm 2018 với 56 giao dịch.

Số liệu báo cáo của Do Venture và NIC cho thấy, trừ những vòng đầu tư giai đoạn sau, thì số lượng giao dịch đã giảm đáng kể tại những thương vụ với quy mô gọi vốn nhỏ và trung bình, mức giảm mạnh nhất là 50% với các thương vụ có giá trị dưới 500 nghìn USD. 

Số lượng giao dịch các thương vụ 10-15 triệu USD giảm không đáng kể. Có thể nhận thấy sự xuất hiện ngày càng nhiều của các công ty công nghệ “trưởng thành” trong hệ sinh thái startup tại Việt Nam.

Bà Lê Hoàng Uyên Vy - nhà đồng sáng lập kiêm Giám đốc điều hành của Do Ventures cho hay, trong bối cảnh thị trường đầy thách thức như hiện nay, việc gọi vốn cũng trở nên khó khăn hơn khi các nhà đầu tư rất thận trọng với quyết định giải ngân. Sự sụt giảm số lượng thương vụ, giá trị đầu tư ở các vòng đầu tư giai đoạn đầu cũng cho thấy sự thận trọng và khắt khe của họ kể cả với những khoản đầu tư quy mô nhỏ. 

Bà Nguyễn Ngọc Hương Thảo - Đại diện của Quỹ đầu tư AVV nhận xét về “khẩu vị” của các quỹ đầu tư ngoại năm 2024, theo đó trong một thị trường non trẻ như Việt Nam, gần như mọi ngành đều mở ra cơ hội để startup phát triển và thu hút vốn đầu tư. Tuy nhiên, mỗi quỹ sẽ có một khẩu vị và ưu tiên riêng trong việc lựa chọn.

“Một số lĩnh vực luôn được quan tâm và ưu tiên từ các quỹ đầu tư, nhất là do độ lớn của thị trường và thời điểm thuận lợi mà chúng mang lại cho các startup, chẳng hạn như công nghệ tài chính, công nghệ giáo dục, hay các startup sử dụng trí tuệ nhân tạo để số hóa các ngành truyền thống… đều là các mảng tiềm năng thu hút sự quan tâm lớn từ các quỹ đầu tư trong năm 2024 và cả thời gian tới”,bà Thảo nói.

Năm 2024, hoạt động kêu gọi đầu tư của các startup từ những quỹ ngoại vẫn có thể đối mặt với nhiều khó khăn. Theo bà Hoàng Thị Kim Dung - Giám đốc Quốc gia của Genesia Ventures Vietnam, các startup cần “tập trung hơn vào bên trong” để tồn tại, tức là phải tối ưu chi phí và đa dạng hóa nguồn thu, nhằm đảm bảo dòng tiền của doanh nghiệp. 

“Startup cần tập trung vào sản phẩm cốt lõi, mang tới giá trị thực để thuyết phục khách hàng đến và ở lại sử dụng, thay vì theo đuổi chính sách “đốt tiền” để có được khách hàng bằng mọi giá”,bà Dung nhìn nhận.

Đối với các startup, yếu tố then chốt vẫn là tập trung vào các sản phẩm cốt lõi giúp thu hút dòng vốn đầu tư, nhất là từ những quỹ ngoại quy mô lớn. Giám đốc vận hành (COO) của Actable AI - ông Trần Hoài Văn cho biết, thực tế nguồn vốn đầu tư hiện nay đang diễn ra trên phạm vi toàn cầu.

“Quan trọng nhất là doanh nghiệp phải có mô hình kinh doanh hiệu quả, đáp ứng nhu cầu thị trường và có khả năng thâm nhập vào thị trường mới. Khi đó, nguồn vốn sẽ không phải vấn đề quá lớn. Qua đó cần tìm được các mô hình kinh doanh phù hợp với từng thị trường, như các dự án trợ lý ảo được tùy chỉnh theo nhu cầu của Việt Nam”,ông Văn nhấn mạnh.

Đẩy mạnh vốn FDI vào các dự án xanh, sạch, hàm lượng công nghệ cao

Ngoài việc thu hút vốn cho lĩnh vực khởi nghiệp, với lĩnh vực công nghệ, nhất là công nghệ cao trong nhiều năm qua, khi Bộ Chính trị chính thức ban hành Nghị quyết 50 về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030 (tháng 8/2019), vốn FDI có sự chọn lọc hơn khi đầu tư vào Việt Nam, chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực công nghệ cao, các ngành mang tính chất mũi nhọn, có tính lan tỏa.

Đơn cử là hàng loạt dự án FDI chất lượng cao như sản xuất chip, sản xuất điện thoại, linh kiện điện tử tại Việt Nam. Cụ thể, Tập đoàn Amkor đầu tư 1,6 tỷ USD tại Khu công nghiệp Yên Phong 2 (Bắc Ninh) để xây nhà máy sản xuất, lắp ráp và thử nghiệm vật liệu, thiết bị bán dẫn, đi vào hoạt động từ tháng 10/2023. Đây là nhà máy bán dẫn lớn nhất thế giới của Amkor.

Tháng 9/2023, Hana Micron Vina (Hàn Quốc) - Doanh nghiệp chuyên sản xuất và gia công bảng vi mạch tích hợp sử dụng cho smartphone và các sản phẩm điện tử thông minh khác - đã chính thức khánh thành nhà máy sản xuất chất bán dẫn của Công ty Hana Micron Vina tại Khu công nghiệp Vân Trung, huyện Việt Yên (Bắc Giang) - Là nhà máy sản xuất chất bán dẫn đầu tiên tại miền Bắc.  

Tháng 11/2023, Công ty Luxshare-ICT Việt Nam thuộc tập đoàn đa quốc gia Luxshare-ICT Trung Quốc đã đầu tư thêm 330 triệu USD để mở rộng nhà máy sản xuất tại Bắc Giang, nâng tổng số vốn lên 504 triệu USD. 

Ngoài ra, Luxshare – ICT cũng đầu tư 290 triệu USD cho hai dự án sản xuất linh kiện điện tử là Luxshare ICT 1 trị giá 140 triệu USD và Luxshare 2 trị giá 150 triệu USD tại Khu công nghiệp VSIP Nghệ An (Hưng Nguyên).

Năm qua, Tập đoàn công nghệ Quanta - Tập đoàn lớn về sản xuất thiết bị máy tính của Đài Loan (Trung Quốc) cũng đã ký kết với tỉnh Nam Định một thỏa thuận phát triển dự án sản xuất và gia công máy tính xách tay và máy tính bàn tại Khu công nghiệp Mỹ Thuận (huyện Mỹ Lộc), tổng vốn đầu tư dự kiến là 120 triệu USD.

Tháng 6/2023, Hải Phòng trao Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư điều chỉnh tăng vốn cho dự án Nhà máy LG Innotek Hải Phòng trong giai đoạn 2023 - 2025, số vốn là 1 tỷ USD, nâng tổng vốn đầu tư dự án lên hơn 2 tỷ USD, mục tiêu xây dựng nhà máy V3 sản xuất modul camera xuất khẩu.

Với hàng loạt dự án đã và đang được triển khai từ năm 2023, cùng sự xuất hiện của nhiều “ông lớn” công nghệ tại Việt Nam trước đó như Intel, Samsung… cho thấy việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực công nghệ cao và thúc đẩy chuyển giao công nghệ tại Việt Nam đang thu về những kết quả tích cực.

Theo nhiều chuyên gia, dòng vốn FDI chảy vào Việt Nam trong thời gian qua đã tạo ra xu thế mới. Cụ thể, dòng vốn này tập trung vào các lĩnh vực công nghệ xanh, sạch, đi vào các lĩnh vực có hàm lượng công nghệ cao như sản xuất chip, chất bán dẫn. Đây đều là những điểm tích cực mà dòng vốn FDI tạo ra khi vào Việt Nam trong những năm gần đây.

Tuy nhiên, những dấu hiệu trên cũng đặt ra một số yêu cầu mới về vấn đề nhân sự trong lĩnh vực công nghệ cao tại Việt Nam. Đòi hỏi Việt Nam cần có giải pháp thích ứng để hấp thụ tốt dòng vốn đầu tư chất lượng cao từ những tập đoàn đa quốc gia.

Bên cạnh đó, các chuyên gia cho rằng, ngoài việc giữa ổn định kinh tế vĩ mô, chính sách về ưu đãi thuế, đất đai hợp lý thì để giữ chân được các tập đoàn công nghệ lớn, Việt Nam cần chuẩn bị đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật khu công nghiệp, nhà xưởng, hạ tầng xã hội, nhất là nhân lực chất lượng cao trong nước./.