Quy định trình tự thủ tục cưỡng chế thu hồi đất từ A đến Z

Cưỡng chế thu hồi đất là một trong những vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm của mọi người hiện nay. Trong đó, bạn băn khoăn không biết những trường hợp nào được phép thu hồi đất? Điều kiện để cưỡng chế là gì? Và những nguyên tắc thực hiện cũng như trình độ thủ tục ra sao? Vậy thì sau đây sẽ là những chia sẻ cho mọi người tham khảo về vấn đề này.

Trường hợp được phép thu hồi đất theo luật đất đai

Người sử dụng đất phải giao lại đất khi Nhà nước có quyết định thu hồi đất. Nếu người sử dụng đất không chấp hành thì nhà nước sẽ tiến hành cưỡng chế thu. Hiện nay, những quy định về luật cưỡng chế thu hồi đất được quy định chi tiết tại Luật đất đai 2013 ở khoản 1 Điều 16. Cụ thể:

• Vì mục đích quốc phòng, an ninh cần thu hồi đất
• Vì mục đích phát triển kinh tế – xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng nên cần thu hồi đất
• Do vi phạm các quy định về luật đất đai nên cần thu hồi đất

• Do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người cũng là trường hợp được phép thu hồi đất

4 điều kiện cưỡng chế thu hồi đất

Việc cưỡng chế đất sẽ được thực hiện khi có đầy đủ những điều kiện cụ thể. Những điều kiện này đã được quy định tại luật cưỡng chế đất đai. Cụ thể:

• Người có quyền sử dụng đất thu hồi nhưng lại không chấp hành quyết định thu hồi đất khi ủy ban nhân dân cấp xã, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã vận động, thuyết phục.
• Trường hợp tiếp theo là khi quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất đã được niêm yết công khai tại trụ sở của ủy ban nhân dân cấp xã hay địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư.
• Điều kiện để cưỡng chế thu hồi đất thứ ba là khi quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất đã có hiệu lực thi hành.
• Và điều kiện cuối cùng để cưỡng chế là người bị cưỡng chế đã nhận được quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất có hiệu lực thi hành. Trong trường hợp người này từ chối không nhận quyết định cưỡng chế hoặc vắng mặt khi giao quyết định thì ủy ban nhân dân cấp xã phải lập biên bản.

Nguyên tắc cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất

Theo quy định của pháp luật hiện hành, những nguyên tắc cưỡng chế hiện nay là:

• Thực hiện cưỡng chế công khai, dân chủ, khách quan và đảm bảo trật tự cũng như an toàn, theo đúng những quy định của pháp luật hiện hành.
• Nguyên tắc thứ hai cần đảm bảo khi thực hiện việc cưỡng chế thu hồi là thời điểm bắt đầu tiến hành cưỡng chế phải được thực hiện trong giờ hành chính.

Dựa theo nguyên tắc này, người có quyền sử dụng đất có thể bảo vệ quyền cũng như lợi ích hợp pháp của mình khi cơ quan có thẩm quyền vi phạm nguyên tắc.

Trình tự, thủ tục thực hiện cưỡng chế thu hồi đất

Thẩm quyền ban hành quyết định

Người có thẩm quyền ban hành quyết định cưỡng chế là chủ tịch ủy ban nhân dân cấp huyện. 

Trình tự, thủ tục cưỡng chế thu hồi đất

Về trình tự, thủ tục cưỡng chế được thực hiện như sau:

• Bước 1: Chủ tịch ủy ban nhân dân cấp huyện thành lập Ban thực hiện cưỡng chế
• Bước 2: Ban thực hiện cưỡng chế tiến hành vận động, thuyết phục và đối thoại với người bị cưỡng chế.

Nếu như người bị cưỡng chế chấp hành thì Ban thực hiện cưỡng chế lập biên bản ghi nhận. Và việc bàn giao đất  sẽ được thực hiện chậm nhất sau ngày lập biên bản 30 ngày.

Còn trong trường hợp người bị cưỡng chế không chấp hành quyết định thì ban cưỡng chế thực hiện tiếp bước 3.

• Bước 3: Tổ chức thực hiện cưỡng chế. Trong đó:

Ban thực hiện cưỡng chế buộc người bị cưỡng chế và người có liên quan phải ra khỏi khu đất cưỡng chế. Đồng thời tự chuyển tài sản ra khỏi khu đất cưỡng chế.

Trong trường hợp các đối tượng không thực hiện thì Ban thực hiện cưỡng chế di chuyển người bị cưỡng chế và người có liên quan cùng tài sản ra khỏi khu đất cưỡng chế.

Nếu người bị cưỡng chế từ chối nhận tài sản thì Ban thực hiện cưỡng chế sẽ lập biên bản. Đồng thời ban cưỡng chế tổ chức thực hiện bảo quản tài sản và thông báo cho người có tài sản nhận lại tài sản.

Trách nhiệm tổ chức, cá nhân khi thực hiện quyết định cưỡng chế thu hồi đất

Về trách nhiệm cưỡng chế thu hồi, pháp luật có quy định rất chi tiết. Cụ thể:

• Ủy ban nhân dân cấp huyện tổ chức thực hiện việc cưỡng chế, giải quyết khiếu nại liên quan; thực hiện phương án tái định cư trước khi thực hiện cưỡng chế; bảo đảm điều kiện, phương tiện cần thiết phục vụ cho việc cưỡng chế; bố trí kinh phí cưỡng chế thu hồi.
• Ban thực hiện cưỡng chế chủ trì lập phương án cưỡng chế và dự toán kinh phí cho hoạt động. Sau đó tiến hành trình Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền phê duyệt. Ban cưỡng chế sẽ thực hiện cưỡng chế theo phương án đã được phê duyệt; bàn giao đất cho tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng. Nếu có tài sản trên đất thu hồi thì Ban thực hiện cưỡng chế phải bảo quản tài sản.
• Công an bảo vệ trật tự, an toàn trong quá trình tổ chức thi hành quyết định cưỡng chế.
• Ủy ban nhân dân cấp xã phối hợp với cơ quan, đơn vị có liên quan tổ chức thực hiện việc giao, niêm yết công khai quyết định cưỡng chế thu hồi; tham gia thực hiện cưỡng chế; phối hợp với tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng niêm phong, di chuyển tài sản của người bị cưỡng chế.
• Cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan chịu trách nhiệm phối hợp thực hiện việc cưỡng chế khi có yêu cầu.

Kết luận

Trên đây là những thông tin chi tiết về cưỡng chế cho mọi người tham khảo. Hy vọng những chia sẻ này sẽ là những chia sẻ hữu ích giúp những ai đang thuộc diện bị cưỡng chế thu hồi đất hiểu rõ hơn.