Đô thị vệ tinh là gì? Phân loại, chức năng, hướng phát triển của đô thị vệ tinh

Đô thị vệ tinh là gì?

Đô thị vệ tinh trong tiếng Anh: Satellite Urban.

Đô thị vệ tinh gì? Là đô thị được hình thành bên cạnh những đô thị trung tâm có xu hướng và lợi thế phát triển. Các đô thị này có khoảng cách nhất định (về không gian và cư trú) với đô thị trung tâm và được phân biệt là phần lãnh thổ khác. Nó vẫn phụ thuộc ở một số mặt cơ bản. 

Tính chất vệ tinh phản ánh: Nằm xung quanh khu trung tâm, có chức năng riêng góp phần hỗ trợ cho khu trung tâm. Đô thị vệ tinh phải được nối với đô thị trung tâm bằng hệ thống giao thông công cộng có quy mô lớn và nhanh (tàu tốc hành, đường cao tốc,v.v) để những người có việc làm ở trung tâm vẫn có thể cư trú ở vệ tinh, nhằm giảm áp lực dân số và mật độ cư trú tại đô thị trung tâm, đồng thời tạo khoảng không gian xanh để điều hoà môi trường sinh thái cho đô thị.

Các đô thị vệ tinh có thể trực thuộc một thành phố hay một tỉnh khác. Tuy nhiên vẫn phải đảm bảo các tính chất trong điều hòa và dịch chuyển xu hướng trong tính chất đô thị. Đóng vai trò quan trọng đến sự phát triển của đô thị trung tâm. Ví dụ như: huyện Nhơn Trạch thuộc tỉnh Đồng Nai với nhiều khu công nghiệp và cảng biển và các tiềm năng được phản ánh trong xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế sang công nghiệp hóa, nơi đây được quy hoạch là đô thị vệ tinh của TP Hồ Chí Minh trong tương lai.

Phân loại đô thị vệ tinh

Dựa vào mối liên hệ với đô thị trung tâm, tính chất phản ánh trong mức độ phụ thuộc vào đô thị trung tâm được xem xét, đô thị vệ tinh có thể chia thành ba loại sau:

– Mô hình hoàn toàn phụ thuộc. Đô thị vệ tinh thuộc quyền quản lý của đô thị trung tâm. Các định hướng trong quy hoạch và điều chỉnh là do chủ đích và thực hiện toàn quyền của đô thị trung tâm. Đây thường là các đô thị vệ tinh nằm cùng một thành phố hoặc thuộc cùng một tỉnh với đô thị trung tâm. Khi có các tương đồng nhiều hơn dẫn đến hiệu quả khai thác và hiệu  quả quy hoạch cao hơn.

– Mô hình nửa độc lập: Một số khía cạnh như hành chính sẽ được cơ quan chính quyền của đô thị trung tâm quản lý. Bên cạnh đó, những điểm riêng biệt gắn với tính chất của đô thị vệ tinh cũng được thể hiện. Mang đến những nét đặc trưng riêng biệt trong quá trình phát triển. Chính quyền đô thị vệ tinh sẽ tham gia vào quản lý tính chất nhất định và đưa ra định hướng phát triển phù hợp với khu vực đó. Các khía cạnh khác nhau sẽ được chia rõ ràng và phân tách trong các quyền và nghĩa vụ quản lý nhằm đảm bảo tính chất hiệu quả và không chồng chéo.

– Mô hình hoàn toàn độc lập: Khu đô thị trung tâm sẽ không quản lý hay tác động tới vấn đề hành chính hoặc kế hoạch phát triển của khu đô thị vệ tinh đó. Tính chất vệ tinh vẫn được đảm bảo trong quy hoạch nhằm phát triển đô thị vệ tinh, cho nên các hoạt động tuy được tiến hành độc lập nhưng vẫn đảm bảo được hiệu quả chiến lược.

Chức năng của đô thị vệ tinh là gì

Đô thị vệ tinh có nhiều chức năng khác nhau nhưng các nhà khoa học, các nhà đô thị học đã thống nhất với nhau có 3 chức năng cơ bản đó là:

- Đô thị có chức năng công nghiệp: Các nhà máy, xí nghiệp,v.v… có thể được xây dựng. Nhằm giải quyết  vấn đề việc làm hiệu quả, người lao động không phải di chuyển hay tìm kiếm các cơ hội việc làm ở nơi khác.

- Đô thị để sinh sống: Cải thiện thu nhập và nâng cao chất lượng đời sống của cư dân.

- Đô thị có chức năng phát triển nghiên cứu khoa học, văn hóa giáo dục: Các vấn đề về chất lượng lao động được cải thiện, hiệu quả trong sản xuất được cải thiện. Đó là nhờ vào những nghiên cứu và ứng dụng từ nghiên cứu khoa học. Thêm nữa đó là các trình độ hay chuyên môn được phản ánh với nền tảng giáo dục được cải thiện.

Hướng phát triển đô thị vệ tinh

Để mang đến sự phát triển đồng đều giữa các vùng lãnh thổ khi phạm vi các đô thị vệ tinh đang ngày càng được mở rộng, đồng thời nhằm phát triển đô thị vệ tinh theo hướng bền vững mà hướng phát triển đô thị vệ tinh được phản ánh như sau:

– Trước hết đó là xác định chiến lược quy hoạch hiệu quả.

Chính quyền thành phố cần có một tầm nhìn chiến lược trong xác định các tiềm năng tại các khu vực khác nhau. Cũng như trong tái cấu trúc mô hình tăng trưởng kinh tế, đồng thời cần có một ý tưởng đột phá trong quy hoạch tổ chức không gian. Chiến lược cần được thực hiện với phạm vi nhỏ nhằm mang đến hiệu quả lớn, không cần phải thực hiện các chính sách trên toàn bộ phương diện và cần tập chung xác định các chiến lược trước mắt và lâu dài.

Để xem xét toàn diện các tiềm năng của từng khu vực, thành phố cần đánh giá toàn diện trên mọi mặt. Đây là những phương diện gắn với nhu cầu thực tế của mọi người trong nền kinh tế, đảm bảo tính chất trong xu hướng chuyển dịch chung. Cụ thể khai thác tích cực các lợi thế về vị trí, vai trò, vị thế trong mối quan hệ vùng và các đặc điểm nổi bật về điều kiện tự nhiên, hạ tầng kinh tế, kỹ thuật, xã hội,v.v… nhằm đẩy mạnh khai thác có hiệu quả các lợi thế về đầu mối giao lưu quốc tế với những cửa ngõ đường biển, đường hàng không, dịch vụ, công nghệ, thương mại, tài chính, ngân hàng, giáo dục và đào tạo.

– Tiếp theo đó là đề cao các yếu tố đặc thù thể hiện tính hiện đại, dân tộc.

Trên cơ sở khai thác có hiệu quả các yếu tố lịch sử văn hóa, tinh hoa kiến trúc truyền thống có giá trị, kết hợp hài hòa có chọn lọc với tinh hoa kiến trúc đương đại. Đây là những nét riêng biệt của từng vùng cũng như các thế mạnh có thể tận dụng mang đến những đặc điểm khác biệt cho đô thị vệ tinh. Với các ý nghĩa trong hỗ trợ cho đô thị trung tâm, các giá trị khác biệt này có thể mang đến những giá trị nhiều hơn mong đợi khi tiến hành quy hoạch.

Bên cạnh các học hỏi và ứng dụng từ các thành phố hay từ các nước phát triển, khi xây dựng các khu vực đô thị vệ tinh mới, kiến trúc công trình phải phát triển theo xu hướng kiến trúc hiện đại phù hợp với khí hậu nhiệt đới, kiến trúc xanh, tiết kiệm năng lượng, hài hòa với thiên nhiên nhằm bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng không gian sống của người dân đô thị và đáp ứng nhu cầu lâu dài. Đồng thời, thu hút các xu hướng và nhu cầu chuyển dịch dân cư, làm giãn lỏng các mật độ dân số ở khu đô thị trung tâm.

Việc quản lý đô thị không chỉ dừng lại trong phạm vi nội thành phố, mà còn phải xem xét đến mối tương quan với các mức độ quản lý của các tỉnh, thành phố lân cận nhằm mang đến các phát triển đồng đều cho các vùng khác nhau.

Cần phải quan tâm thực hiện đầu tư quy hoạch đô thị theo kế hoạch đã được xác lập, để giảm áp lực hiện đại cho thành phố, đồng thời tạo khả năng kết nối giao thông thuận tiện giữa đô thị hạt nhân với đô thị vệ tinh. Để xây dựng đô thị vệ tinh được thành công, cần phải coi trọng quản lý đô thị.

Lời kết

Trên đây là nội dung phân tích của chúng tôi với chủ đề: “Đô thị vệ tinh là gì? Phân loại, chức năng, hướng phát triển của đô thị”. Hy vọng bài viết đã cập nhật những thông tin hữu ích đến quý bạn đọc.