Nhà thầu xây dựng điêu đứng vì “bão giá”

Nhiều dự án cần tăng thêm vốn

Theo báo cáo của Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam và Bộ Xây dựng, tính từ giữa năm 2021 đến giữa năm 2022, giá thép đã tăng 9 lần, lên hơn 19 triệu đồng/tấn. Các loại vật liệu xây dựng khác cũng tăng đáng kể: xi măng tăng 100 nghìn đồng/tấn, gạch ốp lát tăng đến 15%, gạch ngói tăng từ 8-10%...

Giá cả nguyên - nhiên - vật liệu tăng cao trong thời gian qua buộc Đà Nẵng phải tăng vốn đầu tư để hoàn thành các dự án động lực, trọng điểm.

Cụ thể, Dự án tuyến đường Trục 1 Tây Bắc (bắt đầu xây dựng từ năm 2014 với tổng mức đầu tư ban đầu hơn 692 tỷ đồng nhưng đến nay chưa hoàn thành) tăng vốn thêm hơn 273 tỷ đồng. Dự án nạo vét, thoát lũ khẩn cấp sông Cổ Cò, đoạn qua địa phận thành phố tăng vốn gần 214,5 tỷ đồng, lên hơn 800,3 tỷ đồng…

Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông thành phố Đà Nẵng, ông Nguyễn Minh Huy cho biết, những khó khăn do ách tắc mặt bằng, cùng với giá vật liệu tăng cao cộng với đã tạo ra nhiều áp lực trong việc hoàn thành các dự án trọng điểm tại Đà Nẵng. Trước tình trạng này, một số nhà thầu đã và đang tiến hành tổng hợp hồ sơ để đề nghị điều chỉnh giá.

Tại Gia Lai, các đơn vị cũng đang đẩy nhanh đền bù giải phóng mặt bằng, giải ngân vốn và đẩy nhanh tiến độ thi công các dự án trọng điểm. Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh cho biết, giá cả nguyên - nhiên - vật liệu tăng đột biến đã gây khó khăn lớn cho các nhà thầu thi công, nhất là các dự án ký hợp đồng theo đơn giá cố định, đã khởi công vào các năm 2020, 2021.

Đầu tháng 7/2022, HĐND thành phố Hà Nội đã phê duyệt điều chỉnh chủ trương tăng vốn đầu tư 6 dự án thêm 241,378 tỷ đồng, nâng tổng mức đầu tư lên 634,134 tỷ đồng.

Theo tính toán của Tổng cục Thống kê, chỉ cần giá thép xây dựng tăng khoảng 10%, giá thành xây dựng các công trình sẽ tăng 1-1,5%. Chi phí vật liệu xây dựng hiện chiếm 60 - 70% giá trị dự toán xây dựng công trình. Có thể thấy, việc tăng giá của vật liệu xây dựng vượt ngoài khả năng dự báo sẽ tác động tiêu cực đến các hoạt động đầu tư xây dựng, thực hiện hợp đồng theo đơn giá cố định, trọn gói. Giá vật liệu tăng khiến các dự án đầu tư xây dựng có khả năng bị đội vốn và chi phí vượt khung tổng mức đầu tư của dự toán được phê duyệt. Nếu tình trạng này kéo dài sẽ ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện và công tác giải ngân của các dự án.

Các nhà thầu xây dựng điêu đứng

Ông Nguyễn Thanh Hiến, một chủ thầu xây dựng trong khu biệt thự Euro Village 2 tại Đà Nẵng cho biết, giá vật liệu tăng cao đang khiến nhà thầu xây dựng vừa và nhỏ điêu đứng.

“Chỉ mấy tháng đầu năm, giá vật liệu xây dựng đã tăng mạnh nhiều lần nên không nhà thầu nào chịu nổi nếu đã ký hợp đồng từ trước. Những công ty nhỏ như chúng tôi không dám bỏ giá thầu, bởi bỏ giá cao thì không trúng, bỏ giá thấp thì lại không có lời”, ông Hiến than thở.

Một chủ thầu xây dựng các công trình vốn nhà nước tại tỉnh Đắk Nông cho biết, hầu hết doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đều đã đấu thầu trọn gói việc thi công công trình. Việc giá vật liệu tăng cao sẽ kéo theo chi phí thi công bị đội thêm, trong trường hợp doanh nghiệp không được điều chỉnh gói thầu theo đơn giá thị trường, điều này gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp.

Thực tế, không chỉ doanh nghiệp nhỏ, mà ngay cả những doanh nghiệp đã có năng lực tài chính và bề dày kinh nghiệm cũng không tránh khỏi tác động của thời kỳ “bão giá”. Dự án Tuyến đường vành đai phía Tây Đà Nẵng đã khởi công từ năm 2018, tuy dự kiến vận hành vào năm 2021 nhưng đến nay vẫn chỉ là chuỗi đứt gãy. Đại diện phía nhà thầu, Tổng công ty Trường Sơn cho biết việc giải phóng mặt bằng diễn ra rất chậm khiến dự án kéo dài: “Nút thắt mặt bằng chưa giải quyết dứt điểm thì nay lại đến “bão giá”. Giá nhiên liệu tăng kéo theo giá vật liệu tăng đột biến khiến chúng tôi gặp nhiều khó khăn, thiệt hại lớn”.

Tình trạng khó khăn xảy ra tương tự với CTCP Công trình giao thông vận tải Quảng Nam, ông Nguyễn Tuấn Anh, Tổng giám đốc Công ty chia sẻ: “Với giá vật liệu như hiện tại, rất nhiều công ty sẽ bị ảnh hưởng tiến độ thi công. Thời điểm hiện tại, cũng có nhiều đơn vị đang hoạt động cầm chừng chờ khi giá vật liệu hạ nhiệt, bởi làm bây giờ thì chỉ có lỗ. Các công ty đều đang mong chờ giá vật liệu giảm xuống để giảm chi phí bị tổn thất, nên tiến độ bị chậm lại. Nhiều doanh nghiệp cũng đã bị phạt vì chậm tiến độ dự án.”

Cũng theo ông Tuấn Anh, việc giá vật liệu tăng khiến tài chính của doanh nghiệp suy yếu, nên không thể đẩy nhanh được tiến độ dự án. Trường hợp theo đơn giá bình thường, nếu thực hiện hết sức chặt chẽ, quản lý tốt thì doanh nghiệp xây dựng có biên lợi nhuận khoảng 4%. Thế nhưng hiện nay, trong tình hình nợ đọng, công thêm giá vật liệu xây dựng tăng và không được bù giá, doanh nghiệp đối mặt với áp lực rất lớn.

“Nếu tình trạng này tiếp diễn thì chỉ trong vài năm, sẽ không còn doanh nghiệp xây dựng nào”, TGĐ CTCP Công trình giao thông vận tải Quảng Nam than.

Về mặt nguyên tắc, đối với những hợp đồng ký kết giữa cơ quan quản lý nhà nước và nhà đầu tư tư nhân có điều khoản về trường hợp có biến động giá, sẽ được điều chỉnh, nhưng quá trình điều chỉnh mất rất nhiều thời gian. Vậy nên, khi giá cả leo thang, nhà đầu tư lo lắng là điều dễ hiểu.

Trước những tác động tiêu cực của “bão giá” thời gian vừa qua, ông Tuấn Anh kiến nghị Chính phủ đưa ra biện pháp điều hành để bình ổn giá vật liệu. Ngoài ra, đối với những hợp đồng không điều chỉnh, Nhà nước cần có cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp giảm bớt khó khăn.