Nhìn lại những “điểm trũng” của thị trường IPO 2022

Theo Đầu tư Chứng khoán, dữ liệu Deloitte tổng hợp cho thấy, các công ty ở Đông Nam Á đã huy động được 7,6 tỷ USD từ 163 đợt chào bán công khai cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) trong năm 2022, so với năm 2021 với tổng số vốn huy động được là 13,3 tỷ USD từ 152 đợt IPO. 

Và việc số lượng công ty tăng lên nhưng tổng số huy động vốn được lại giảm so với năm 2021 đã cho thấy số lượng các đợt IPO nhỏ diễn ra nhiều hơn trong năm 2022. Và hiện tượng này là bởi vì các công ty nhỏ hơn vẫn tiếp tục kế hoạch IPO của họ và bất chấp những ổn định kinh tế, trong khi đó các công ty lớn hơn với đòn bẩy tốt hơn cũng đang chờ đợi điều kiện thị trường tích cực hơn mới được tiến hành. 

Có thể thấy, đại dịch COVID-19 đã thúc đẩy một làn sóng nhà đầu tư nhỏ lẻ mới tham gia vào thị trường chứng khoán, cũng nhờ đó mà thị trường IPO trên toàn cầu đã bùng nổ vào năm 2021, trong đó Mỹ và Anh đã ghi nhận số tiền huy động từ kỷ lục hoạt động này. 

Những thị trường vốn ở Đông Nam Á cũng có một năm 2021 thành công, tuy nhiên đà tăng trưởng trong năm 2022 đã chậm lại với số vốn huy động giảm 43%, mặc dù khu vực này nhìn chung đã vượt qua giai đoạn khó khăn nhất sau đại dịch. Mặc dù vậy, mức giảm vẫn còn thấp hơn so với tỷ lệ giảm 95% ở Mỹ, 89% ở Anh. 

Cũng theo bà Tay Hwee Ling - là Lãnh đạo phụ trách Dịch vụ IPO thị trường Đông Nam Á và Singapore, Deloitte cho biết khi thế giới đang chiến thắng trong cuộc chiến chống lại dịch bệnh COVID-19 thì việc mở cửa trở lại các nền kinh tế cũng như biên giới các quốc gia đã khiến cho lạm phát toàn cầu tăng từ 4,7% vào năm 2021 lên 8,8% vào năm 2022 đã dẫn đến việc Cục dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng gần 4% lãi suất trong thời gian 1 năm để có thể kiềm chế lạm phát gia tăng. Và đứng trước những biến động này, thị trường IPO Đông Nam Á vẫn duy trì được những nhịp sôi động, dưới đây là thị trường nổi bật trong năm qua. 

Thái Lan

Ghi nhận cho thấy, năm 2022, Thái Lan đã có tổng số tiền huy động qua hoạt động IPO cao nhất trong số các sàn giao dịch ở Đông Nam Á với 3,6 tỷ USD từ 42 đợt IPO. Trong đó có 3,2 tỷ USD đã được huy động trong nửa cuối năm, khi mà các biện pháp hạn chế COVID-19 được nới lỏng dần. 

Giống như một dấu hiệu cho thấy thị trường đã trở lại mức trước dịch bệnh, số vốn huy động được ở trong năm 2022 là tương đối ngang bằng so với giai đoạn năm 2017 - 2019 ở mức là gần 3 tỷ USD/năm. Đáng chú ý, trong những năm đại dịch bùng phát mạnh trong năm 2020 - 2021 thì số tiền huy động được đạt mức hơn 4 tỷ USD/năm. 

Lãnh đạo phụ trách Tư vấn sự kiện đột phá, Deloitte Thái Lan - bà Wilasinee Krishnamra cho biết: “Chúng tôi tiếp tục chứng kiến các thương vụ IPO từ đa dạng các nhóm ngành trên Sở giao dịch Chứng khoán Thái Lan (SET) và bao gồm các sản phẩm tiêu dùng nhanh, dịch vụ tài chính cũng như xây dựng. Đáng chú ý, trong năm qua, chúng tôi đã ghi nhận quỹ REIT (tín thác bất động sản) đầu tiên đầu tư vào tài sản cho thuê sân bay đồng thời là số vốn huy động lớn nhất trong thời gian 8 năm qua ở lĩnh vực này. Hiện tại đã có 29 công ty lên kế hoạch IPO trong năm 2023”. 

Indonesia

Với 2,4 tỷ USD số vốn huy động được qua 59 đợt IPO, thị trường Indonesia đã duy trì được vị thế 1 trong 2 quốc gia dẫn đầu thị trường IPO Đông Nam Á tính từ năm 2021. Tính riêng thương vụ PT GoTo Gojek Tokopedia Tbk ghi nhận chiếm 1,1 tỷ USD trong số vốn huy động được và cũng chính là thương vụ IPO có giá trị lớn nhất ở trong khu vực trong năm 2022. 

PT Global Digital Niaga Tbk hay còn được biết đến với cái tên là “BliBli” và đứng thứ hai với 508 triệu USD huy động được. Theo tìm hiểu, Gojek và BliBli đã gia nhập vào nhóm các công ty công nghệ cũng đang phát triển ở Indonesia được IPO trong thời gian những năm gần đây. 

Cũng theo đó, thị trường IPO của Indonesia đã có được một khởi đầu thuận lợi trong thời gian 6 tháng đầu năm 2022 và là một trong những thị trường IPO hàng đầu ở Đông Nam Á dù cho có dấu hiệu chững lại từ quý 3/2022. 

Và điều đáng mừng chính là GoTo và gần đây nhất đó là BliBli gọi được lượng vốn đầu tư lớn trong bối cảnh kinh tế trên toàn cầu đang đối mặt với nhiều rủi ro xung đột Nga - Ukraine và lạm phát gia tăng,...

Cũng theo đó, số lượng thương vụ IPO ở trong lĩnh vực công nghệ cũng sẽ tiếp tục gia tăng khi nhiều công ty công nghệ mới có kế hoạch phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng trong những năm sắp tới, cũng như các công ty trong ngành hàng tiêu dùng theo chu kỳ. 

Malaysia

Ghi nhận, thị trường IPO ở Malaysia cũng đã nổi lên từ dịch bệnh COVID-19 bùng phát với số vốn huy động tăng 138%, tương ứng với 801 triệu USD. Và mức tăng trưởng này được thúc đẩy bởi nhu cầu của các nhà đầu tư đối với các công ty có nền tảng tốt. Đáng chú ý, số lượng thương vụ IPO ở trên sàn ACE (Access, Certainty, Efficiency) cũng đã tăng hơn 2 lần, từ mức 11 thương vụ năm 2021 lên con số 26 thương vụ năm 2022 - đây là một con số ấn tượng trong bối cảnh khó khăn như hiện tại. 

Cũng theo đó, thị trường vốn Malaysia vẫn duy trì được một lượng ổn định doanh nghiệp đang tìm cách khai thác. Diễn biến sôi động của năm 2022 ở trong bối cảnh lạm phát toàn cầu gia tăng, lãi suất cũng tăng, nguy cơ suy thoái kinh tế chính là bằng chứng cho tiềm năng của thị trường này. 

Singapore

Được biết, quốc gia này đã chứng kiến 11 thương vụ IPO và đã huy động được 428 triệu USD trong năm 2022, bao gồm 3 thương vụ SPAC (Special Purpose Acquisition Company - đây là công ty đặc biệt thành lập với mục đích mua lại) với tổng số vốn gọi được ghi nhận là 389 triệu USD cùng 8 thương vụ IPO trên thị trường Catalist và đã huy động được 39 triệu USD.

Đây cũng chính là một khởi đầu tích cực dành cho cơ chế chào bán của SPAC được giới thiệu ở Singapore vào hồi tháng 9/2021. Thời hạn cho quá trình de-SPAC ghi nhận là 24 tháng và cũng có thể gia hạn thêm 12 tháng. Quá trình này thành công thì sẽ khuyến khích có thêm  nhiều công ty SPAC chào bán trong thời gian sắp tới. 

Cũng có một sự chuyển dịch đang diễn ra trong dòng vốn đầu tư cũng như trụ sở chính ở Singapore, nếu như được khai thác hiệu quả và dự báo 2 - 5 năm tới sẽ là giai đoạn vàng cho thị trường IPO nước này. Bên cạnh đó, sự ổn định về chính trị và việc kiểm soát thành công đại dịch cũng như mở cửa lại biên giới suôn sẻ sẽ cho phép Singapore có thể duy trì sức hấp dẫn đối với doanh nghiệp. 

Philippines

Năm 2022, thị trường chứng khoán Philippines ghi nhận có tổng cộng 8 đợt IPO, huy động được tổng cộng 352 triệu USD. Quỹ REIT năng lượng đầu tiên của quốc gia này,  Citicore Energy REIT Corp có giá trị chào bán cao nhất trong năm với số vốn huy động ghi nhận là 124 triệu USD.

Việt Nam

Theo ghi nhận, trong năm 2022, Việt Nam đã ghi nhận 8 thương vụ IPO với số vốn gọi được đạt mức 71 triệu USD, trong đó 6 thương vụ diễn ra trong thời gian nửa đầu năm. Các công ty và nhà đầu tư cũng trở nên thận trọng hơn trong nửa đầu năm bởi những bất ổn ở trên thị trường vốn toàn cầu cũng như trong nước. 

Phó lãnh đạo phụ trách Tư vấn sự kiện đột phá, Deloitte Việt Nam - ông Bùi Văn Trịnh cho biết, trọng tâm của thị trường IPO đã chuyển từ bất động sản vào năm 2021 sang sản phẩm công nghệ, hàng tiêu dùng được kỳ vọng tiếp tục đóng vai trò quan trọng đối với các thương vụ IPO sắp tới. Đứng trước những yếu tố vĩ mô bất định như hiện tại, các nhà đầu tư cũng như các công ty cũng đang khá thận trọng trong việc xác định thời điểm gia nhập vào thị trường. Những cơ quan quản lý của Việt Nam đã thực thi được nhiều chủ trương tích cực với mục đích nâng cao tính minh bạch của thông tin tài chính. Ví dụ như áp dụng các quy định khuyến khích sự minh bạch và hiệu quả, uy tín trong quy trình chào bán, song song với đó là đề xuất thúc đẩy việc áp dụng Chuẩn mực Báo cáo tài chính quốc tế (IFRS).

Như thế, điều này sẽ củng cố niềm tin của các nhà đầu tư ở trong nước cũng như quốc tế, song song với đó là nâng cao sức hấp dẫn và sự sôi động của thị trường vốn ở Việt Nam. 

Đưa ra đánh giá về triển vọng trong năm 2023, Lãnh đạo phụ trách Dịch vụ IPO thị trường Đông Nam Á và Singapore - bà Tay Hwee Ling nhận xét: “Đông Nam Á vẫn còn tiềm năng tăng trưởng rất cao, khi mà khu vực này vươn lên khỏi khủng hoảng COVID-10. Chúng tôi cũng kỳ vọng hoạt động IPO sẽ trải qua các chu kỳ lên và xuống, bởi vì thị trường đang điều chỉnh lại từ tư duy thời đại dịch sang trạng thái bình thường mới. Dù định giá hiện tại có thể sẽ thấp hơn đối với các công ty công nghệ, tuy nhiên những công ty có nền tảng kinh doanh vững chắc và chứng minh được khả năng sinh lời thì sẽ đạt được mức định giá thị trường tối ưu, khai thác những lợi ích của thị trường vốn”.