Đồng USD tăng mạnh khiến các nước nghèo rơi vào cảnh khốn khó

Theo New York Times đưa tin, trước khi đại dịch xảy ra có khoảng 90% giao dịch ngoại hối trên toàn cầu có sự tham gia của đồng USD, chiếm 6.000 tỷ USD hoạt động kinh tế/ngày. Đồng bạc xanh được sử dụng với nhiều mục đích khác nhau, từ các giao dịch qua thẻ tín dụng của khách du lịch đến những khoản đầu tư quốc tế vô cùng lớn.

Dường như đồng USD đã có một vị thế vô cùng quan trọng trên thế giới nên thường tăng giá vào những thời kỳ hỗn loạn. Nguyên nhân được các nhà đầu tư cho rằng, đồng bạc xanh tương đối an toàn và ổn định. Những tháng đầu năm 2022, đồng USD bắt đầu đà tăng mạnh khi triển vọng về tăng trưởng xấu đi, đồng thời lạm phát và lãi suất ngày càng tăng cao.

Lợi nhuận doanh nghiệp theo đà giảm mạnh

Sức mạnh của đồng USD được đưa ra so sánh với rổ tiền tệ của các đối tác thương mại lớn khác như Nhật Bản và khu vực đồng euro. Trong 20 năm trở lại đây, đồng USD hiện đang ở mức cao nhất và đã tăng hơn 10% trong năm nay.

Tuần trước, đồng yên của Nhật đã giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 24 năm so với đồng bạc xanh. Trong khi đó, đồng euro cũng giảm mạnh và đang ở mức 1 USD đổi 1 euro, đánh dấu lần đầu tiên trong 20 năm qua, kể từ năm 2002.

Cũng tương tự như trên, trong vòng 6 tháng qua, hầu hết tiền tệ của các quốc gia trên thế giới, như đồng peso Colombia, đồng rupee Ấn Độ, đồng zloty của Ba Lan, cho đến đồng rand Nam Phi,... đều mất giá so với đồng USD.

Bởi USD là đồng tiền được sử dụng nhiều nhất thế giới, cũng có đà tăng nhanh và mạnh nhất thế giới thì những bất ổn đương nhiên sẽ theo đó được tạo ra. 

Ông Max Gokhman, Giám đốc đầu tư tại AlphaTrAI bình luận: "Để người Mỹ hưởng lợi một cách tối đa từ việc đồng USD tăng giá thì đó chính là đi du lịch. Tuy nhiên vì giá dầu tăng nên giá vé máy bay cũng quá đắt đỏ".

Đối với một số công ty có trụ sở bên ngoài nước Mỹ cũng cho biết, doanh số bán hàng của họ gia tăng khá mạnh nhờ đồng USD đi lên. Burberry, nhà sản xuất đồ xa xỉ của Anh cho biết, do sự biến động của đồng tiền nên doanh thu của hãng có thể tăng thêm 200 triệu USD.

Nhưng không phải công ty nào cũng vậy, nhiều công ty đa quốc gia của Mỹ đã chứng kiến doanh số bán hàng lao dốc sau khi quyết định chuyển từ đồng ngoại tệ sang USD. Trong đó có Microsoft và Nike khi lợi nhuận của cả hai đều sụt giảm mạnh trong thời gian qua. Đối với Apple công ty này có 60% doanh thu đến từ các thị trường nước ngoài.

Theo ông Ben Laidler, chiến lược gia thị trường toàn cầu tại eToro ước tính, sự tăng giá quá nhanh và mạnh của đồng USD có thể khiến tăng trưởng thu nhập của các công ty thuộc chỉ số S&P 500 lao dốc 5 điểm phần trăm trong năm nay.

Các nước nghèo sẽ phải gánh khoản nợ lớn

Đồng USD tăng sức mạnh sẽ mang lại nhiều rủi ro nhất là đối với những nước nghèo. Khi các công ty và quốc gia này có khoản vay lớn bằng đồng USD.

Ông John B. Connally, cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ đã đưa ra bình luận tại một hội nghị thượng đỉnh diễn ra vào đầu thập niên 70 rằng: "Đồng USD là tiền tệ của chúng tôi, nhưng lại là vấn đề của các vị". New York Times cho rằng lời khẳng định đó của ông John vẫn đúng rất đúng trước tình trạng hiện nay.

Những quốc gia có các khoản vay bằng đồng USD chiếm phần lớn GDP sẽ là những đối tượng chịu tác động nghiêm trọng nhất. Argentina và Thổ Nhĩ Kỳ là hai quốc gia trong số đó khi bom nợ USD trở thành gánh nặng và đồng nội tệ lại đang mất giá nhanh.

Không những vậy, lãi suất của các khoản vay mới cũng đang tăng một cách chóng mặt. Sri Lanka và một số nước khác đã mất khả năng thanh toán.

Tuy nhiên, so với USD cũng có một số đồng tiền tăng sức mạnh. Cụ thể, do giá năng lượng và lương thực tăng cao nên đồng tiền của các quốc gia như Angola, Uruguay và Brazil cũng được hưởng lợi. Đây cũng đều là những nhà sản xuất lớn của các mặt hàng phổ biến như dầu mỏ, lương thực và hàng hóa công nghiệp.

Ngoài ra, đồng ruble của Nga cũng tăng sức mạnh đáng kể so với đồng USD trong năm nay. Giá dầu khí của nước này tăng cao cùng với các biện pháp kiểm soát vốn của Moscow đã tác động tích cực lên tỷ giá hối đoái.

Một câu hỏi được đặt ra là liệu đà tăng của đồng USD sẽ kéo dài tới khi nào khi nền kinh tế Mỹ đang có dấu hiệu tăng trưởng chậm lạ? Tuy nhiên, hiện tại, do ảnh hưởng của cuộc xung đột Nga và Ukraina nên châu Âu cũng đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng năng lượng. Tại Nhật Bản việc nâng lãi suất cũng chưa vội diễn ra. Còn với Trung Quốc, đất nước 1,4 tỷ dân này đã đưa ra các chính sách ảnh hưởng tới nền kinh tế nhằm chống lại đại dịch. Những quốc gia khác trên thế giới cũng đang phải chịu sức ép lớn từ việc lạm phát tăng cao.

Theo bà Cailin Birch, nhà kinh tế toàn cầu tại bộ phận phân tích, dự báo và tư vấn rủi ro EIU thuộc Tập đoàn The Economist cho biết, hiện tại không có lý do gì để xu hướng đang tăng mạnh của đồng USD bị đảo ngược, ngay cả khi Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) bắt đầu đưa ra những thắt chặt trong chính sách tiền tệ. Chuyên gia này nhận định, đồng USD tăng giá mạnh vẫn sẽ tiếp tục hiện diện trong những tháng sắp tới.

Tất cả yếu tố kể trên vẫn có thể giữ nhu cầu đối với đồng USD ở mức cao. Tuy nhiên, theo tờ New York Times, điều này vẫn không thể khẳng định đà tăng của USD sẽ duy trì trong bao lâu.