Nhà đầu tư ngày càng "đam mê" dùng margin dù Index còn khá "xa bờ"

Theo Nhịp sống thị trường, chứng khoán Việt Nam đang trong đà hồi phục mạnh mẽ kể từ cuối tháng 4 cùng thanh khoản dồi dào, thậm chí những phiên giao dịch “tỷ đô” cũng đã xuất hiện. Sự sôi động có một phần xuất phát từ việc nhà các nhà đầu tư đã mạnh dạn sử dụng đòn bẩy (margin) hơn.

Ghi nhận vào thời điểm cuối quý 2/2023 cho thấy, dư nợ cho vay tại các công ty chứng khoán ước tính lên tới 150.000 tỷ đồng, tương đương tăng 27.000 tỷ so với cuối quý 1 trước đó. Ngoài ra, dư nợ margin cũng tăng khoảng 24.000 tỷ sau một quý, ước đạt 142.000 tỷ đồng.

Cùng thời điểm ngày 30/6/2023, vốn hóa tại hai sàn HoSE và HNX ghi nhận đạt hơn 4,7 triệu tỷ đồng. Ước tính, tỷ lệ Margin/Vốn hóa hai sàn đạt khoảng 3,2%. Con số này tăng tới 0,4 điểm phần trăm so với thời điểm cuối quý 1 và sát với mức cao nhất được ghi nhận trong giai đoạn quý 3/2022. Đáng chú ý, số dư nợ margin chưa bao gồm cho vay 3 bên hay các “kho” chưa được thống kê.

Một điểm đáng chú ý là tỷ lệ dư nợ margin/vốn hóa thị trường vào cuối quý 2/2023 (đạt 3,2%) lớn hơn đáng kể so với mức được thiết lập cuối quý 1/2018 (đạt 1,5%), khi chỉ số VN-Index cùng ở ngưỡng tương đương hơn 1.100 điểm. Như vậy, có thể thấy, trong vòng hơn 5 năm qua, nhà đầu tư đã gia tăng đáng kể việc sử dụng margin, dù cho điểm số của VN-Index gần như không thay đổi.

Với đà tăng tích cực của thị trường trong nửa đầu quý 3/2023, không loại trừ khả năng tỷ lệ dư nợ margin/vốn hóa thị trường tiếp tục tăng trưởng, thậm chí có thể tiến lên đỉnh lịch sử 3,4% từng được thiết lập vào quý 3 năm ngoái.

Dòng tiền từ kênh tiết kiệm sang chứng khoán chưa thực sự rõ nét?

Số liệu từ Trung tâm lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) cho thấy, lượng tài khoản mở mới đã tăng trở lại sau giai đoạn nhiều tháng trầm lắng. Tính đến cuối tháng 7 vừa qua, tổng số tài khoản của nhà đầu tư trong nước đã vượt mức 7,4 triệu tài khoản. Cùng với số tài khoản tăng mạnh, thanh khoản thị trường chứng khoán cũng cải thiện tích cực, các phiên giao dịch tỷ đô dần xuất hiện trở lại. Nhiều ý kiến cho rằng điều này là nhờ nhà đầu tư gia nhập trở lại kênh chứng khoán và một lượng tiền không nhỏ được chuyển từ các kênh truyền thống như tiết kiệm chảy sang.

Tuy nhiên, ghi nhận thực tế lượng tiền gửi của người dân vẫn đang liên tục tăng bất chấp việc lãi suất huy động giảm. Theo số liệu mới công bố từ Ngân hàng Nhà nước cho biết, tính đến thời điểm cuối tháng 5/2023, lượng tiền gửi của người dân tại các tổ chức tín dụng đạt 6,35 triệu tỷ đồng, tương đương tăng hơn 677.000 tỷ đồng (tương ứng 8,21%) so với thời điểm cuối năm 2022. Điều này cho thấy sự dịch chuyển dòng tiền từ kênh tiết kiệm sang chứng khoán chưa thực sự rõ nét.

Trong khi đó, lượng margin trên sàn chứng khoán được cho còn có thể tiếp tục tăng cao hơn trong thời gian tới khi nhu cầu sử dụng margin của nhà đầu tư chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Bên cạnh đó, bối cảnh lãi suất có xu hướng giảm đã góp phần giảm chi phí vốn, giúp các công ty chứng khoán có thêm dư địa để giảm lãi suất margin. Theo đó, nhiều công ty chứng khoán  đã tung ra các gói ưu đãi lãi suất hoặc chính sách hấp dẫn nhằm kích thích nhu cầu sử dụng đòn bẩy của nhà đầu tư. Đồng thời, sự thuận lợi hơn về công nghệ cộng với việc các công ty chứng khoán chủ động huy động vốn mở rộng dư địa cho vay cũng giúp dễ dàng đáp ứng hơn nhu cầu margin của thị trường.

Tính đến cuối quý 2/2023, tỷ lệ Margin/VCSH của các công ty chứng khoán đạt khoảng 70%, mức này vẫn còn cách khá xa tỷ lệ cho vay tối đa 2 lần vốn chủ sở hữu, điều này đồng nghĩa với việc room cho vay tại các công ty chứng khoán hiện khá dồi dào, ước tính lên tới 270.000 tỷ đồng.

Có thể nói, margin vẫn là một trong những công cụ đắc lực giúp nhà đầu tư gia tăng nhanh tài khoản của mình nếu biết cách sử dụng hợp lý. Điều này còn giúp thanh khoản dồi dào cũng như tạo động lực cho đà đi lên về điểm số của thị trường chung. Tuy nhiên, việc margin tăng quá cao cũng có thể mang tới nhiều rủi ro, bởi chỉ một nhịp điều chỉnh mạnh là có thể dễ dàng kéo theo hiện tượng “call margin”, từ đó tạo ra áp lực ngược trở lại thị trường, dễ khiến thị trường giảm sâu hơn và gây ra tình trạng “cháy” tài khoản.

Nhận định về thị trường chứng khoán, Chứng khoán Maybank cho rằng, đà tăng mạnh trong thời gian qua chủ yếu là do tâm lý nhà đầu tư được cải thiện hơn là các yếu tố cơ bản, định giá thị trường hiện đang ở ngưỡng cao. Do đó, đội ngũ phân tích Maybank đưa ra khuyến nghị giao dịch các vị thế ngắn hạn hoặc chờ nhịp điều chỉnh để tích lũy thêm cổ phiếu cho đầu tư dài hạn.

Công ty chứng khoán này dự báo tăng trưởng EPS thị trường trong năm 2023 đạt mức 4,6% và mục tiêu P/E cho VN-Index ở mức 13,1 lần. Bước sang năm 2023, tăng trưởng EPS có thể lên mức 25,6% tương ứng với P/E 10,4 lần.

Maybank tiết lộ, trong tháng 8 sẽ tập trung nhiều hơn vào các ý tưởng giao dịch ngắn hạn. Trong báo cáo chỉ hướng tới 2 cổ phiếu nhóm bán lẻ. Cụ thể, Đá Quý Phú Nhuận (PNJ) được lựa chọn nhờ vị thế dẫn đầu thị trường cùng định giá hấp dẫn. Ngoài ra, DGW cũng được chú ý nhờ khả năng phục hồi lợi nhuận trong bối cảnh cuộc chiến giá cả giữa các doanh nghiệp bán lẻ trong lĩnh vực công nghệ thông tin. Trong các ngân hàng, TCB và STB được nhắm tới vì những câu chuyện xoay chuyển tình thế của doanh nghiệp cũng như được hưởng lợi từ thị trường trái phiếu phục hồi, lãi suất hạ nhiệt, lợi nhuận phục hồi nhờ bình thường hóa NIM và giảm bớt áp lực trích lập dự phòng cho các tài sản có vấn đề cũ.