Nhà đầu tư “mạnh tay” sử dụng margin, các công ty chứng khoán lời bao nhiêu từ việc cho vay?

Theo Nhịp sống thị trường, theo số liệu tổng hợp từ báo cáo tài chính quý 2/2023, hoạt động cho vay ước tính mang lại cho các công ty chứng khoán tổng cộng khoảng 4.000 tỷ đồng. Con số này tăng khoảng 500 tỷ so với thời điểm cuối quý 1 và tương đương với quý cuối năm 2022. Như vậy, sau 4 quý liên tiếp bị thu hẹp, nguồn thu này của các công ty chứng khoán đã tăng trở lại.

Có thể thấy, lãi từ cho vay và phải thu của các công ty chứng khoán tăng mạnh trong bối cảnh nhu cầu sử dụng đòn bẩy của các nhà đầu tư cũng tăng cao trong quý vừa qua. Tính đến cuối quý 2, dư nợ cho vay tại các công ty chứng khoán ước đạt 150.000 tỷ đồng, tăng 27.000 tỷ so với cuối quý 1 trước đó. Ngoài ra, dư nợ margin cũng tăng khoảng 24.000 tỷ sau một quý, ước tính đạt 142.000 tỷ đồng ở thời điểm ngày 30/6.

Nếu so với thời điểm rơi xuống mức thấp nhất trong nhiều năm vào cuối tháng 4/2022, dư nợ cho vay margin tại cuối quý 2 vừa qua đã tăng mạnh khoảng 27.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, nguồn thu lãi đến từ hoạt động cho vay của các công ty chứng khoán gần như không được cải thiện.

Điều này được cho là xuất phát từ một số nguyên nhân sau:

Thứ nhất, dư nợ margin duy trì ở mức thấp trong phần lớn thời gian của quý 2 vừa qua và chỉ bắt đầu tăng mạnh vào cuối quý, có thể trong tháng 6 khi xu hướng đi lên rõ ràng hơn cùng với thanh khoản tăng đáng kể. Vì vậy, thời gian tính lãi trên dư nợ margin khá ngắn dẫn đến nguồn thu từ lãi là không lớn.

Thứ hai, mặt bằng lãi suất trong quý 2 vừa qua đã thấp hơn đáng kể so với quý cuối năm ngoái sau liên tiếp những đợt giảm lãi suất của Ngân hàng Nhà nước. Mặc dù lãi suất cho vay giảm chậm nhưng cũng hạ nhiệt so với giai đoạn trước. Điều này góp phần giảm chi phí vốn giúp các công ty chứng khoán có thêm dư địa để giảm lãi suất cho vay margin.

Xét theo từng công ty, TCBS là cái tên bứt phá ngoạn mục nhất trong quý 2/2023 với lãi từ cho vay và phải thu tăng vọt lên gần 400 tỷ đồng, tương đương mức cao nhất kể từ khi hoạt động được ghi nhận vào nửa đầu năm ngoái. Ngược lại, dù Mirae Asset dẫn đầu về dư nợ cho vay vào cuối quý nhưng lãi thu được lại giảm nhẹ so với quý 1 đồng thời thấp hơn nhiều so với đỉnh đạt được đầu năm 2022.

Nhìn chung, nguồn lãi thu từ việc cho vay của hầu hết các công ty chứng khoán đều tăng so với quý trước. Tuy nhiên, hầu hết các công ty đều chưa thể bội thu như giai đoạn bùng nổ kéo dài từ cuối năm 2021 đến đầu 2022, thời điểm dư nợ margin của toàn thị trường lên tới 200.000 tỷ. Trong top 15 chỉ số VPBankS, VCBS, BSC ghi nhận lãi từ cho vay và phải thu phá đỉnh trong quý 2 vừa qua.

Liệu nguồn thu có tiếp tục cải thiện vào cuối năm?

Cho vay margin là mảng nghiệp vụ quan trọng của nhóm chứng khoán, thậm chí lãi từ hoạt động này còn là nguồn thu lớn nhất đối với nhiều công ty chứng khoán. Tuy nhiên, nguồn thu này lại phụ thuộc vào nhiều yếu tố không dễ đoán như diễn biến thị trường, tâm lý nhà đầu tư, lãi suất,...

Rất khó để dự báo chính xác biến động của nguồn thu từ lãi trong tương lai nhưng nhiều yếu tố hiện đang hỗ trợ cho các công ty chứng khoán cải thiện mảng hoạt động này. Lãi suất có xu hướng giảm dù dư địa không còn nhiều được kỳ vọng tiếp tục thúc đẩy nhu cầu sử dụng đòn bẩy của nhà đầu tư. Dòng tiền có xu hướng chuyển từ kênh tiền gửi ngân hàng sang kênh chứng khoán được cho sẽ góp phần làm giảm tỷ lệ margin trong danh mục, từ đó giúp các nhà đầu tư có thêm dư địa để vay thêm.

Trong báo cáo chiến lược mới đây, KBSV dự báo lãi suất huy động sẽ tiếp tục giảm từ nay đến cuối năm với mức lãi suất huy động bình quân 12 tháng của các ngân hàng thương mại về mức 6,7% (giảm 1,3% so với quý đầu năm và giảm 0,25% so với hiện tại). Mặc dù lãi suất cho vay có độ trễ nhưng cũng sẽ có xu hướng giảm với mức khoảng 1 - 1,3% so với đầu năm.

SGI Capital cho biết, nhờ đồng VND ổn định cùng lạm phát hạ nhiệt trong nửa năm qua, Ngân hàng Nhà nước đã có thêm dư địa để hạ mạnh lãi suất cũng như tăng thanh khoản cho hệ thống ngân hàng. Theo đó, các lãi suất chủ chốt bao gồm lãi tiền gửi tiết kiệm, trái phiếu chính phủ và lãi suất liên ngân hàng đều giảm mạnh về mặt bằng trong cuối quý 2/2022. Theo quỹ đầu tư này, nếu đồng VND không mất giá trên 3% so với đầu năm, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục ưu tiên hạ lãi suất.

Còn theo Dragon Capital đánh giá Việt Nam có thể vẫn duy trì mở rộng chính sách tiền tệ như một “liều thuốc bổ” ngắn hạn để hỗ trợ nền kinh tế trong giai đoạn khó khăn. Tuy nhiên, khó có thể cải thiện tăng trưởng trong nửa sau của năm 2023 nếu thiếu đi sự đồng hành của chính sách tài khóa, đặc biệt là đầu tư công.

Nhu cầu vay margin tăng cao trở lại giúp nhiều công ty chứng khoán cũng nhanh chóng mở lại hạn mức tín dụng, ký hợp đồng tài trợ khoản vay mới tại các ngân hàng. Theo đó, cạnh tranh lãi suất margin cũng nóng trở lại. Các công ty chứng khoán hiện nay đang cho vay margin với lãi suất phổ biến quanh ngưỡng 11%. Một số công ty có yếu tố nước ngoài cho vay margin chỉ trên dưới 9%. Thống kê cho thấy, tỷ lệ đòn bẩy tài chính đến thời điểm cuối tháng 6/2023 ở mức 7,4%, cao nhất trong 3 quý gần đây. Ngoài ra, dư nợ margin đến thời điểm cuối quý 2/2023 là 143,5 tỷ đồng, tương đương tăng hơn 20% so với cuối quý 1. Sau 6 tháng đầu năm, tổng dư nợ margin tăng 28,4 nghìn tỷ đồng.