Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường: Cần có quy định chặt chẽ và chế tài khi đấu giá đất

“Quân xanh, quân đỏ” là có thực

Đại biểu Nguyễn Đại Thắng (Hưng Yên) đề cập dư luận cử tri nêu việc đấu giá đất tại nhiều nơi có hiện tượng bắt tay ngầm, nhà đầu tư trả giá trên trời rồi âm thầm bỏ cọc, kết quả phiên đấu giá bất thường gấp nhiều lần giá thời điểm, điển hình như vụ đấu giá đất tại khu đô thị Thủ Thiêm vừa qua, làm nhiễu loạn thị trường, đẩy giá đất các khu vực lân cận lên cao, tạo hiện tượng sốt đất ảo…

Trả lời, Bộ trưởng TN&MT Trần Hồng Hà cho hay, theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, kết quả trúng đấu giá bình quân ở nhiều địa phương không quá cao so với giá khởi điểm. Đơn cử, Cần Thơ tối đa cao hơn 53%, Đồng Tháp tối đa cao hơn 24%, Bến Tre bình quân cao hơn 20%, Đắk Nông tối đa cao hơn 50%, Tuyên Quang bình quân cao hơn 34,4%, Phú Yên tối đa cao hơn 17%, Sơn La tối đa cao hơn 85,68%, Lai Châu cao hơn khoảng 20%...

Tuy nhiên, theo nhiều đại biểu Quốc hội, thời gian qua xuất hiện tình trạng lợi dụng việc trả giá trong các phiên đấu giá đất với mức giá vượt xa giá thị trường để đẩy giá đất các khu vực lân cận lên cao nhằm mục đích trục lợi, gây bức xúc dư luận.

Đại biểu Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk) cho rằng, vấn đề trốn thuế trong giao dịch đang xảy ra. Bà đề nghị Bộ trưởng cho biết nguyên nhân của Bộ và giải pháp căn cơ để khắc phục tình trạng này? Bộ trưởng cho biết quan điểm của Bộ trưởng là có nên hình sự hành vi gây lũng đoạn thị trường BĐS hay không?

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận) nói, hiện nay việc xác định giá khởi điểm để đấu giá đất còn nhiều bất cập, có lúc giá quá cao, có lúc thấp, lợi dụng để trục lợi. Thời gian tới Bộ trưởng có giải pháp gì để giải quyết vấn đề trên

Bộ trưởng Trần Hồng Hà thừa nhận có tình trạng “dìm giá”, “đẩy giá” làm biến động thị trường, làm cho đầu vào kinh tế không hiệu quả, tạo giá ảo và có thể rút ruột tiền ngân hàng.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Trần Hồng Hà thừa nhận, vấn đề thổi giá, đầu cơ đất là hiện tượng rõ ràng, có thật và phải điều tiết bằng chính sách pháp luật để ngăn chặn tình trạng này.

Ông Trần Hồng Hà chỉ ra nguyên nhân xảy ra tình trạng trên là do đấu giá quyền sử dụng đất được điều chỉnh bởi nhiều quy định của pháp luật về đất đai, đấu giá tài sản, quản lý thuế nhưng lại thiếu các quy định cụ thể. Đơn cử, Luật Đất đai mới quy định điều kiện nhà đầu tư được tham gia đấu giá nhưng lại chưa quy định cụ thể, chi tiết các điều kiện đó; năng lực của nhà đầu tư trong việc chấp hành kỷ cương pháp luật đất đai, kinh nghiệm thực hiện dự án chưa được quy định rõ; vấn đề tiền đặt cọc, tiền đặt trước…

Bộ trưởng Bộ TM&MT Trần Hồng Hà cho rằng, cần coi đất đai là tài sản đặc biệt để có phương pháp, trình tự, thủ tục đấu giá chặt chẽ hơn, thẩm định hồ sơ đấu giá của nhà đầu tư kỹ lưỡng, căn cơ hơn thông qua cả hệ thống ngân hàng, hồ sơ đất đai, lý lịch nhà đầu tư, phương án triển khai dự án sau trúng đấu giá.

Ngay từ khâu xác định giá khởi điểm để đấu giá đất cũng còn nhiều bất cập. Việc giá trúng đấu giá tăng nhiều lần thì quy định pháp luật xác định cuộc đấu giá như thế nào là bình thường hay thế nào là bất thường cũng chưa được quy định rõ. Do vậy, cần có những quy định cụ thể trong việc xác định giá trúng đấu giá như thế nào là bất thường để người tổ chức đấu giá vừa phát huy trách nhiệm vừa có cơ sở pháp lý để điều chỉnh trong trường hợp này. Ngoài ra, cần phải có chế tài mạnh hơn đối với người trúng đấu giá nhưng bỏ cọc, có hình thức xử phạt mạnh mẽ hơn về kinh tế để đủ sức răn đe.

Từ thực tế hoạt động đấu giá thời gian qua, ông Trần Hồng Hà nhấn mạnh, có cả hiện tượng dìm giá và cũng nguy hiểm như thổi giá, đẩy giá; tình trạng “quân xanh - quân đỏ”, hiện tượng thông đồng giữa nhiều bên trong hoạt động đấu giá…

Về giải pháp khắc phục, người đứng đầu Bộ TM&MT cho rằng, cần coi đất đai là tài sản đặc biệt để có phương pháp, trình tự, thủ tục đấu giá chặt chẽ hơn, thẩm định hồ sơ đấu giá của nhà đầu tư kỹ lưỡng, căn cơ hơn thông qua cả hệ thống ngân hàng, hồ sơ đất đai, lý lịch nhà đầu tư, phương án triển khai dự án sau trúng đấu giá để đảm bảo hiệu quả thực sự của đất đai.

Đề xuất đấu giá xong phải trả tiền ngay trong 10 ngày

Đại biểu Điểu Huỳnh Sang (Bình Phước) đề nghị Bộ trưởng Trần Hồng Hà nêu giải pháp xử lý dứt điểm việc phát triển đô thị không theo quy hoạch, làm ảnh hưởng đến kết nối hạ tầng và an ninh trật tự.

Đại biểu Tạ Văn Hạ (Bạc Liêu) tranh luận về đấu giá ở khu đô thị Thủ Thiêm. Ông muốn Bộ trưởng làm rõ hơn quá trình điều tra, giám sát liên quan dự án này. "Có hiện tượng thổi giá để nâng giá trị cổ phiếu, đánh võng giá trị tài sản để vay ngân hàng không? Thực trạng sốt đất hiện nay là sốt ảo hay thật, và vi phạm thì có xử lý hình sự không?", Đại biểu Tạ Văn Hạ chất vấn.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, vụ đấu giá đất ở Thủ Thiêm, Chính phủ đang giao cơ quan có trách nhiệm điều tra. Phương án mà Bộ Tài nguyên và Môi trường đưa ra là người đấu giá xong phải trả tiền ngay trong 10 ngày, thay vì 90 ngày như trước đây, để cá nhân, tổ chức đấu giá thắng không đủ thời gian trục lợi. Tiền đặt trước, đặt cọc hiện chỉ 5-10%, Bộ cũng sẽ xem xét tăng lên, đơn vị đấu giá phải chứng minh tài chính thông qua thẩm định của cơ quan có trách nhiệm...

Đại biểu Đỗ Thị Việt Hà (Bắc Giang) chất vấn thực trạng đấu giá quyền sử dụng đất thời gian qua cho thấy, có sự đầu cơ, găm hàng, trục lợi, dẫn đến sau đấu giá có nhiều khu đất bỏ hoang; đấu giá xong bỏ cọc. Cử tri cho rằng, cần xác định giá khởi điểm đấu giá đất và quy định chặt chẽ hơn về năng lực tài chính của người tham gia; chế tài mạnh mẽ với người đấu giá xong đất thì bỏ. Bộ có giải pháp như thế nào?

Bộ trưởng Trần Hồng Hà trả lời, nếu nói về chính sách thì cần ngồi lại nghiên cứu, làm thế nào để quy định điều kiện, có thêm chế tài, tiền đặt cọc đúng, bổ sung thời gian thẩm tra, kiểm tra doanh nghiệp tiền có thật hay không... Vấn đề liên quan đến đấu giá, dìm giá, tạo ra thế lực ngầm trong đấu giá đất thì cần có các lực lượng tham gia, trong đó, có công an điều tra làm rõ.

Bên cạnh đó, tăng cường năng lực các tổ chức đấu giá. Quan trọng hơn là hoàn thiện phương pháp định giá, đấu giá. "Đất đai là tài nguyên đặc biệt, nhưng lại được quy định bởi 4 - 5 luật thì sẽ theo luật nào? Vấn đề quan trọng như đất đai phải có quy định đồng bộ trong một bộ luật, bởi đất đai là kinh tế, chính trị, xã hội, lịch sử", Bộ trưởng Trần Hồng Hà nói.

Đại biểu Nguyễn Văn Hiển (Lâm Đồng) cho rằng, qua các vụ đấu giá đất bất thường, có ý kiến cho rằng pháp luật về đấu giá còn phức tạp, còn nhiều quy định khác nhau, nhiều cơ quan tham gia nên chưa rõ trách nhiệm. Đề nghị Bộ cho biết giải pháp và quan điểm?

Bộ trưởng Trần Hồng Hà trả lời, ông đã phân tích nguyên nhân ở trên. Vì vậy, câu chuyện sắp tới làm thế nào để không xảy ra tình trạng đấu giá đúng thủ tục, nhưng kết quả lại sai, làm ảnh hưởng nhiều bên. Vấn đề này phải xử lý bằng công nghệ, quy trình, đấu giá trực tiếp hay gián tiếp; bổ sung chế tài xử phạt. "Nên đánh mạnh vào kinh tế và tài chính, để hạn chế tình trạng bất thường trong đấu giá", Bộ trưởng Trần Hồng Hà nói.

Trước nhiều ý kiến về việc còn bất cập trong vấn đề định giá khởi điểm đấu giá đất, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho rằng, giá khởi điểm của đấu giá đất hiện được xác định theo 5 phương pháp phổ biến gồm: phương pháp so sánh trực tiếp; phương pháp chiết trừ; phương pháp thu nhập; phương pháp thặng dư; phương pháp hệ số điều chỉnh giá đất. Riêng đối với các dự án đầu tư mới thì chỉ sử dụng 3 phương pháp: thặng dư, so sánh và hệ số điều chỉnh giá đất. Tuy nhiên, nếu dùng phương pháp thặng dư, đưa ra các biến số để tính giá trị hằng số thì sẽ không đúng vì lấy giá doanh thu, chi phí giả định để tính giá chính thức là chưa chính xác. Do đó, các quy định pháp luật trong việc tính giá khởi điểm đấu giá đất cần phải nghiên cứu lại. Nếu không sửa thì việc xác định giá khởi điểm vẫn không đúng, cán bộ thẩm định giá vẫn vi phạm, các đoàn kiểm tra, thanh tra vẫn ra các kết luận khác nhau…

Kết luận phiên trả lời chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ yêu cầu rà soát, nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Đấu giá tài sản, các văn bản hướng dẫn và văn bản pháp luật có liên quan, trong đó chú trọng các quy định liên quan đến đấu giá quyền sử dụng đất. Không để xảy ra tình trạng lợi dụng các phiên đấu giá để trục lợi, đặc biệt quy định chặt chẽ về điều kiện tham gia đấu giá, xác định giá khởi điểm, thời hạn nộp tiền trúng đấu giá, xử lý tình huống đấu giá có dấu hiệu bất thường. Đồng thời, có chế tài đủ mạnh để ngăn chặn các trường hợp trúng đấu giá nhưng không thực hiện hoặc không thực hiện đầy đủ các cam kết.