Vượt khó trong quá trình phục hồi kinh tế, xuất nhập khẩu Việt Nam hướng đến kỷ lục 700 tỷ USD

Nhiều ngành hàng “cán đích” sớm

Số liệu thống kê cho thấy, trong 10 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước đạt gần 313 tỷ USD, so với cùng kỳ năm trước tăng gần 16%. Trong đó thì khu vực kinh tế ở trong nước đạt mức 80 tỷ USD, so với cùng kỳ năm trước tăng 13,4% chiếm 25,7% tổng kim ngạch xuất khẩu còn khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt mức 232 tỷ USD, so với cùng kỳ năm trước tăng 16,8%. Có 32 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, trong đó có 6 mặt hàng đạt trên 10 tỷ USD. 

Có nhiều lĩnh vực được xem là thế mạnh của Việt Nam đã tăng trưởng tốt trong 3 quý năm 2022 và cho đến thời điểm này có thể xem là về đích. Và phải kể đến đầu tiên đó là ngành thủy sản, đặt mục tiêu 10 tỷ USD nhưng mới qua 10 tháng đạt mức 9,5 tỷ USD, so với cùng kỳ năm 2021 tăng gần 33%. Đây cũng là năm đầu tiên ngành này có nhiều tháng liên tiếp đạt mức kim ngạch trên 1 tỷ USD mỗi tháng. Và dự kiến năm 2022, xuất khẩu thủy sản sẽ về đích ở cột mốc khoảng 11,2 tỷ USD. 

Nếu như ngành thủy sản khởi đầu thần tốc nhưng đang chậm lại trong những tháng cuối năm thì xuất khẩu gạo đầu năm có sự chậm chạp, những tháng cuối năm lại có phần khởi sắc và hiện đang đi về đích. Ngành gạo cũng đặt mục tiêu xuất khẩu 6,3 triệu tấn với trị giá là 3,3 tỷ USD nhưng đến hết tháng 10 đã đạt 6,1 triệu tấn, thu về gần 3 tỷ USD. Dự kiến cả năm sẽ đạt mức từ  6,5 - 7 triệu tấn đồng thời đạt mức cao nhất trên thế giới, cao hơn gạo cùng phẩm cấp của Thái Lan khoảng 20 - 25 USD/tấn. Còn các doanh nghiệp và Hiệp hội Lương thực VN (VFA) cũng đều lạc quan về triển vọng trong những tháng cuối năm và cả đầu năm 2023. Và vấn đề lo ngại nhất của ngành này hiện chỉ là nguồn cung hạn chế. 

Cũng cùng trong nhóm trụ đỡ của nền kinh tế thì còn có mặt hàng cà phê. Sau thời gian 10 tháng, cà phê đã mang về gần 3,3 tỷ USD và tăng 33% về giá trị xuất khẩu, tăng 10,6% về lượng so với cùng kỳ năm 2021. Dự báo, xuất khẩu cà phê có thể kết thúc vào năm 2022 với con số là 3,8 tỷ USD. 

Còn đối với lĩnh vực sản xuất, mục tiêu xuất khẩu 25 tỷ USD của giày dép - túi xách cũng đã rất gần. Và trong thời gian 10 tháng qua, kim ngạch xuất khẩu giày dép và túi xách đã đạt trên 23 tỷ USD, trong đó, túi xách đạt gần 3,4 tỷ USD, so với cùng kỳ năm trước tăng 39% và giày dép đạt 20 tỷ USD, tăng đến gần 41% so với cùng kỳ năm 2021. Còn với kim ngạch xuất khẩu bình quân là 2,2 tỷ USD/tháng và khả năng trong thời gian 2 tháng cuối năm, ngành này có thể mang về thêm 4 tỷ USD để kết thúc năm với cột mốc khoảng 27 tỷ USD. 

Còn riêng ngành xuất khẩu gỗ, cả năm 2022 đã gặp rất nhiều khó khăn nhưng đến hết tháng 10, tông kim ngạch xuất khẩu gỗ cùng các sản phẩm gỗ ước đạt 13,5 tỷ USD, so với cùng kỳ năm trước tăng 11,4%

Theo phân tích của Tổng Cục thống kê, nếu như 6 tháng đầu năm 2022, cả nước xuất siêu 742 triệu USD thì sau thời gian 7 tháng, mức xuất siêu ghi nhận là 1,1 tỷ USD, 8 tháng xuất siêu 3,9 tỷ USD và 9 tháng xuất siêu 7,1 tỷ USD, sau 10 tháng thì xuất siêu đạt 9,4 tỷ USD. Như thế, tính chung 10 tháng năm 2022, tổng kim ngạch xuất - nhập khẩu hàng hóa ước đạt 616 tỷ USD,  so với cùng kỳ năm ngoái tăng 14%, trong đó xuất khẩu ghi nhận tăng 15,9% còn nhập khẩu là 12,2%. 

Doanh nghiệp nỗ lực vượt khó

Mặc dù nhiều ngành hàng đã về đích nhưng bức tranh xuất khẩu từ tháng 9 trở đi cũng đã có nhiều biến động khi mà các thị trường nhập khẩu lớn như Mỹ, EU lạm phát cao và người tiêu dùng đã thắt chặt chi tiêu khiến cho lượng đơn hàng giảm còn khách trì hoãn nhận hàng. 

Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty May Sài Gòn 3 - ông Phạm Xuân Hồng cho biết, thị trường đang giảm tốc từ 20 - 30% cho dù đang vào mùa cao điểm. Và từ nay cho đến cuối năm, thậm chí là sang đến quý 1 năm sau cũng chưa có nhiều tín hiệu lạc quan. Và để có thể vượt qua được khó khăn và duy trì hoạt  động để chăm lo đến đời sống công nhân thì doanh nghiệp đang trong quá trình tích cực tìm kiếm thị trường và nhất là các thị trường còn nhiều tiềm năng và ít bị ảnh hưởng bởi tác động kinh tế thế giới như khu vực Trung Đông. Ngoài ra, chuyển hướng sang sản xuất các sản phẩm bảo hộ lao động - đây chính là lĩnh vực chưa sụt giảm. Ông Phạm Xuân Hồng nhấn mạnh rằng: “Tôi cũng nghe nói, một số doanh nghiệp đang kết nối với thị trường Nga. Các doanh nghiệp đang cố gắng tìm mọi cách có thể để vượt qua khó khăn”. 

Tổng giám đốc Công ty TNHH Anh Khoa (Cà Mau) - ông Trần Anh Khoa cho hay, thế mạnh của doanh nghiệp chính là tôm sú và ở thị trường châu Á, các khách hàng đang chuẩn bị cho mùa lễ hội và tết âm lịch. Ở thời điểm hiện tại, khách hàng từ Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan vẫn liên hệ nhiều. Không những thế, các nước khu vực Trung Đông và đặc biệt là Qatar cũng hỏi mua hàng để có thể phục vụ cho du khách mùa World Cup. Vậy nhưng để có thể đạt được giao dịch thì rất khó bởi vì giá thành sản xuất của Việt Nam cao trong khi đó thị trường lại tìm nguồn cung giá rẻ. Và với tiêu chí này thì tôm của các nước như Ấn Độ và Ecuador có lợi thế hơn Việt Nam (trừ hàng giá trị gia tăng). 

Ông Khoa chia sẻ rằng: “Phương châm bán hàng của công ty chúng tôi bây giờ là làm sao giữ được khách hàng mà không đặt nặng về vấn đề lợi nhuận. Có thể mình sẽ mất khá nhiều thời gian để thảo luận để tìm ra được điểm chung với mục đích có thể bán hàng với giá hợp lý nhất bởi vì mình cùng đối tác cũng khó khăn như nhau. Ở chiều hướng ngược lại thì chúng tôi lại sẽ xem xét quy trình sản xuất để có thể tiết giảm chi phí, hạ giá thành đến mức tối đa. Hy vọng rằng những khó khăn hiện tại cũng sẽ sớm qua”. 

Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) - PGS-TS Ngô Trí Long thông tin: “Chúng ta rất may mắn có 3 quý tăng trưởng “thần tốc” để từ đó nhiều ngành hàng về được đích sớm so với kế hoạch đề ra”. 

Theo ông Long, Việt Nam là nền kinh tế mở nên những khó khăn ở bên ngoài chắc chắn sẽ tác động đến hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp ở trong nước. Còn ở góc độ Nhà nước thì có thể hỗ trợ thông qua cơ chế thuế và tài chính tín dụng từng đối tượng cụ thể. Mặt khác thì các cơ quan tham tán thương mại cũng có thể hoạt động nhiều hơn để có thể hỗ trợ doanh nghiệp xúc tiến thương mại và tiếp cận thị trường cũng như khách hàng mới. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần xem xét lại cách thức tổ chức vận hành của mình để làm sao có thể giảm chi phí cũng như hạ giá thành để tăng sức cạnh tranh trong giai đoạn khó khăn này.