Giá gạo biến động mạnh, doanh nghiệp không muốn ký đơn hàng lớn

Khó mua hàng nguyên liệu để xuất khẩu

Theo Doanh nghiệp & Kinh doanh, thời gian gần đây, giá gạo xuất khẩu có dấu hiệu điều chỉnh sau thời gian dài tăng mạnh. Số liệu từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho thấy, giá gạo 5% tấm xuất khẩu của Việt Nam hết ngày 7/9 ghi nhận mức 628 USD/ tấn, giảm 15 USD/ tấn so với cuối tháng 8. Dẫu vậy, so với gạo Thái Lan là 618 USD/tấn và Pakistan 608 USD/tấn thì mức giá này vẫn cao hơn.

Một số doanh nghiệp cho biết họ không dám ký hợp đồng lớn trong thời gian gần đây bởi giá gạo trong nước có nhiều biến động, trong khi việc thu mua khó khăn và tồn kho không còn nhiều.

Theo ông Phan Văn Có, Giám đốc Marketing Công ty TNHH Vrice nhận định, mức giá của Việt Nam cao như vậy sẽ khiến nhiều khách hàng không muốn mua, trừ khi họ không có lựa chọn nào khác buộc phải nhập khẩu. Các doanh nghiệp bán hàng hiện chủ yếu qua lại với nhau, trong khi xuất khẩu còn hạn chế.

Bên cạnh đó, chính doanh nghiệp cũng gặp khó khi thu mua gạo nguyên liệu, ngay cả khi đã ký hợp đồng bao tiêu từ trước bởi giá tăng cao. 

Ông Có nói: “Từ giữa tháng 8 đến nay, hầu như chúng tôi không xuất đơn hàng nào, cũng không ký hợp đồng mới vì chờ vụ Thu - Đông thu hoạch. Chúng tôi sẽ xuất khẩu trở lại từ cuối tháng 9 với những hợp đồng đã chắc chắn đảm bảo nguồn cung từ các hợp đồng bao tiêu”.

Theo ông chia sẻ, có những hợp đồng bao tiêu đã trả 50-60% số tiền, song người nông dân phần lớn lại không giữ chữ tín. Họ chỉ bàn giao đủ lượng hàng ứng với tiền cọc, còn lại thì bán cho thương lái với giá cao hơn. Doanh nghiệp khi thu mua không đủ hàng sẽ buộc phải mua gạo nguyên liệu từ bên ngoài với giá cao nhằm bù vào cho các đơn hàng xuất khẩu.

Số liệu của Tổng cục Hải quan cho thấy, trong 7 tháng 2023, lượng gạo xuất khẩu đạt 4,9 triệu tấn, tăng 20% so với cùng kỳ. Kim ngạch xuất khẩu đạt 2,6 tỷ USD với mức tăng 32%.

Thế nhưng, từ tháng 5 đến tháng 7, lượng gạo xuất khẩu bắt đầu giảm dần so với cao điểm của tháng 3, 4. Một số chuyên gia cho biết hiện nay lượng hàng tồn kho cho xuất khẩu ước tính còn khoảng 1,3 - 1,8 triệu tấn. Việt Nam kỳ vọng sẽ đạt xuất khẩu gạo 7-8 triệu tấn trong năm nay.

Ông Có cho biết: “Với mức giá xuất khẩu hiện tại, các khách hàng nước ngoài không đồng ý mua nhưng giá thấp hơn thì chúng tôi không dám ký bởi vì nguồn bao tiêu mặc dù trên giấy tờ hợp đồng vẫn còn nhưng không chắc là thu mua được 100% bởi giá có thể tăng cao hơn nữa. Khi giá thị trường cao hơn bao tiêu thì nông dân không muốn bán cho công ty xuất khẩu nữa nên nguồn cung thấp hơn dự kiến”.

Số liệu từ Wichart cho thấy tính đến ngày 7/9, giá gạo nguyên liệu ở mức 13.400 đồng/ kg, tăng 34% so với hồi đầu năm.

Một số doanh nghiệp khi thấy giá biến động đã chọn giải pháp hạn chế ký mới các hợp đồng lớn. Theo ông Nguyễn Văn Thành- Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất thương mại Phước Thành IV, đa phần các công ty xuất khẩu tại Việt Nam còn hàng tồn kho ít, nếu có thì cũng đã ở trong hợp đồng giao tới khách hàng. 

Bởi vậy, các doanh nghiệp trong tình cảnh như hiện nay sẽ thu mua tới đâu là bán tới đó, không dám nhận ký những hợp đồng lớn.

“Ngày xưa chúng tôi ký hợp đồng 5.000 - 10.000 tấn/hợp đồng thì hiện tại chỉ dám ký tầm 5.000 tấn đổ lại chứ không ký nhiều để đảm bảo tránh rủi ro thu mua gạo giá cao, phòng trường hợp Ấn Độ thay đổi chính sách. Giá trong nước nhiều khi cao hơn thế giới, do vậy các công ty mua đến đâu bán đến đó”. 

Gạo xuất khẩu khó vượt mức giá 800 USD/ tấn

Giới chuyên gia và doanh nghiệp cho biết trong thời gian gần đây, giá gạo xuất khẩu biến động mạnh, nhưng sẽ dần ổn định vì nguồn cung tăng lên.

Vụ Hè - Thu hiện đã sắp kết thúc và người dân chuẩn bị gieo sạ cho vụ thu đông vào cuối tháng 9 - đầu tháng 10. Bởi vậy, trong thời gian tới, nguồn hàng sẽ nhiều hơn.

Ông Thành nói: “Nếu vụ Thu Đông năng suất tốt; Ấn Độ thay đổi chính sách thì có thể giá gạo xuống. Nếu Ấn Độ vẫn giữ chính sách thì Việt Nam vẫn đủ hàng để xuất khẩu và cung cấp trong nước. Do đó, giá gạo cuối năm sẽ bình ổn hơn, khó có khả năng giá quay về 1.000 USD/tấn như thời kỳ khủng hoảng năm 2008. Mấy ngày gần đây, nguồn cung cho xuất khẩu thiếu hụt, giá cũng chỉ dao động 620 - 740 USD/tấn tùy chủng loại”.

Chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thuỷ cho biết, từ nay đến cuối năm, giá gạo sẽ không vượt quá 800 USD/ tấn và không thể đạt được mức 1.000 USD/ tấn như giai đoạn khủng hoảng năm 2008.

Ngoài ra, ông cũng lưu ý rằng, giá gạo sẽ giảm mạnh khi Ấn Độ xuất khẩu trở lại.

Ông nói: “Ấn Độ có thể giữ quan điểm hạn chế xuất khẩu đến cuối năm. Tuy nhiên dưới sức ép của quốc tế và giữ uy tín với khách hàng truyền thống, họ cũng có thể thay đổi quyết định”.

Theo ông, thực tế Ấn Độ vẫn đang bán gạo cho các quốc gia khác theo hợp đồng chính phủ. Mặt khác, Ấn Độ sắp thu hoạch vụ mùa sắp tới. FAO và Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) ước tính, sản lượng gạo của Ấn Độ có thể sẽ tăng từ 3-5%. Vì vậy, doanh nghiệp nào đầu tư, ôm nhiều mặt hàng nguyên liệu giá cao sẽ gặp rủi ro, chịu thua lỗ rất lớn khi Ấn Độ xuất khẩu trở lại, giá gạo xuất khẩu sụt giảm mạnh.