Châu Âu sẽ đi theo hướng nào để đối phó với khủng hoảng năng lượng?

Theo Doanh Nghiệp & Kinh doanh, mới đây, Báo Tầm Nhìn của Nga (Vzglyad.ru) đã có bài viết cho thấy Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck đã đưa ra thông báo rằng Đức sẽ tiếp tục cho ba nhà máy điện hạt nhân hoạt động đến mùa xuân năm 2023 cho dù những nhà máy này sẽ được đưa vào trạng thái dự trữ trong tình huống thiếu điện. 

Tỷ phú Elon Musk đã gọi đó là điên rồ dùng khi nói về việc đóng cửa 3 nhà máy điện hạt nhân trong điều kiện khủng hoảng năng lượng tồi tệ. Tuy nhiên đây là một biện pháp trong ngắn hạn vì số lượng các nhà máy điện hạt nhân quá ít khi đem ra trả lời cho câu hỏi lấy nguồn năng lượng ở đâu để thay thế cho năng lượng của Nga.

Sau sự cố xảy ra với đường ống ảnh nude trên 1 một vấn đề trên ngày càng trở nên khó khăn hơn. Thực tế cho thấy châu Âu có 3 cách để thoát khỏi tình trạng khủng hoảng năng lượng này.

Dùng nhiên liệu hoá thạch?

Không giống như một ý kiến về châu Âu nghèo tài nguyên, thậm chí ngược lại khu vực này còn có khá nhiều nguồn năng lượng. Châu Âu có sẵn than nâu và vẫn còn khá nhiều sản lượng than. Tuy nhiên việc sản xuất than đang ít dần đi, đa phần người châu Âu phản đối vì vấn đề liên quan đến ô nhiễm môi trường.

Sẽ cần một quá trình phát triển trong dài hạn nếu muốn việc khai thác than hiện đại và có thể đạt được hiệu quả về chi phí. Bên cạnh đó là những trận động đất nhỏ do con người tạo ra sẽ xảy đến khi sử dụng hàng trăm nghìn tấn chất nổ để khai thác than. Chẳng hạn như, Kuzbass của Nga ghi nhận khoảng 500 trận động đất hàng năm.

Ngoài ra, than đá còn có những vấn đề khác. Đó là mùi. Bất kỳ ai từng ở trong khu vực sản xuất than đều cảm nhận về một loại mùi nào đó rất nồng nặc. Tần suất các cơn đau tim và đột quỵ sẽ xảy ra nhiều hơn do việc đốt cháy nhiên liệu này.

Tuy nhiên người châu Âu còn không phải hài lòng về than đá bởi vì lý do quan trọng khác đó là việc sản xuất than khiến Trái Đất nóng lên. Than tạo ra một lượng Cacbon đioxit ở mỗi kilowatt giờ nhiều hơn gấp đôi so với khí tự nhiên.

Bởi vậy, một bộ phận nhỏ các chính trị gia châu Âu lại ủng hộ cho phép khai thác thứ gọi là khí đá phiến nhằm đảm bảo sự tự chủ về năng lượng với phương pháp nứt vỡ thủy lực, ví dụ như bà Liz Truss. Khí đá phiến đa phần có sẵn ở khắp mọi nơi có đá trầm tích ở cả Liên minh châu Âu và Anh. Quá trình này xảy ra sẽ khiến khí CO2 và các vi hạt trong quá trình đốt cháy được thải ra ít hơn so với than đá.

Thế nhưng, có một số vấn đề xoay quanh kế hoạch khí đá phiến. Đó là việc không có quốc gia nào tại châu Âu đồng ý với kế hoạch này, ngoại trừ bà Liz Truss. Việc bà Truss ủng hộ kế hoạch này đã buộc báo chí Anh gọi bà là một xác sống chính trị đang tồn tại trong những ngày tháng cuối cùng của nhiệm kỳ.

Như vậy, Châu Âu sẽ không thể khai thác mặc dù có khí đốt. Người châu Âu sẽ không quay lại dùng nhiên liệu hóa thạch vì ý thức về một hệ sinh thái xanh.

Tìm cây trong rừng như thế nào?

Khí hậu là một nguồn tài nguyên thiên nhiên quan trọng khác tại châu Âu. Rừng tại châu Âu phát triển nhanh hơn phần rừng ở Châu Âu của Nga và cũng nhanh hơn nhiều so với Siberia vì có mùa sinh trưởng dài và ấm áp. Rừng bao phủ rất nhiều phần lãnh thổ của châu Âu. Bởi vậy, việc dùng gỗ để làm nhiên liệu sinh học trong quy mô rộng lớn là khá thực tế.

Các vấn đề có liên quan đến lộ trình nhiên liệu sinh học chia thành 2 điều phương Tây muốn thấy hoặc không muốn thấy. Tỷ lệ tử vong cao trên mỗi đơn vị năng lượng thu được chính là điều mà họ không muốn chứng kiến. Trong quá trình đốt, củi còn thải ra nhiều vi hạt hơn cả than đá. Nhiên liệu sinh học từ gỗ có thể khiến 24.000 người tử vong trên 1.000 tỷ kilowatt giờ được sản xuất bởi các nhà máy nhiệt điện. Trong khi đó, con số mà than đá có thể gây ra là 10.000 cái chết.

Sự khác biệt giữa hai loại nhiên hiệu này khá lớn nhưng truyền thông phương Tây sẽ không đề cập đến điều đó. Bởi vậy, yếu tố này khó có thể tác động đến ngành năng lượng của Châu Âu.
Dẫu vậy, cũng có những những vấn đề khác được chú ý tại châu Âu. Rừng sẽ dần dần chìm vào đất nếu không được xử lý để lấy gỗ. Theo đó sẽ mang đi hết lượng CO2 trong khí quyển được hấp thụ và khiến quá trình ấm lên trên toàn cầu chậm đi Tuy nhiên nếu được mang ra ngoài và đốt cháy, carbon của gỗ lại quay trở lại bầu khí quyển dạng CO2.

Điều này khiến sự nóng lên gia tăng trên toàn cầu và đó được xem là một tội lỗi không thể dung tha trong mắt xã hội phương Tây. Bởi vậy, cơ hội để nhiên liệu sinh học phát triển tại Châu Âu là rất thấp mặc dù nó có thể thay thế cho năng lượng của Nga.

Con đường thực tế

Cả châu Âu và Mỹ đều đang tìm giải pháp ra khỏi cái bẫy chuyển đổi xanh trên lộ trình nguyên tử. Năng lượng mặt trời và năng lượng gió phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố thời tiết, nhất là vào mùa đông khi nắng và gió ít hơn so với mùa hè. Điều này khác biệt với lò phản ứng hạt nhân khi năng lượng được tạo ra cho dù thời tiết có thay đổi như thế nào.

Thế nhưng, ở đây xuất hiện hai vấn đề. Đầu tiên là vấn đề sẽ được giải quyết. Tuy nhiên sẽ cần tới 10 năm khi phương tây nhập khẩu uranium đã làm giàu của Nga và không có cơ sở nào làm giàu của riêng họ. Trong máy ly tâm khí,  thật không dễ dàng để làm giàu uranium.

Ở thế hệ mới nhất, máy ly tâm khí của Nga tạo ra 1.500 vòng quay/giây cho việc này. Trong 10 năm qua, Mỹ đã không thành công trong việc tạo ra một phương tiện làm giàu tương tự vì công nghệ quá rối ren. Chắc chắn Mỹ có thể làm chủ công nghệ trong tương lai nếu đẩy mạnh đầu tư. Tuy vậy, điều này có thể đạt được ít nhất là sau năm 2030.

Vấn đề thứ hai là việc xây dựng những lò phản ứng hạt nhân tại phương Tây hiện nay đắt gấp đôi so với ở Nga.

Do đó, tại nhà máy điện hạt nhân Olkiluoto của Phần Lan có một lò phản ứng hạt nhân do Pháp xây dựng trị giá 11 tỷ euro. So với máy gia tốc hạt lớn, chi phí này còn đắt hơn nhiều. 

Tập đoàn Năng lượng Rosatom của Nga rõ ràng có thể xây dựng một nhà máy điện hạt nhân rẻ hơn từ 2 tới 3 lần và một điều tất nhiên khác là không một quốc gia châu Âu nào, ngoại trừ Hungary có đủ chủ quyền để đặt mua một lò phản ứng từ Rosatom.

Bởi vậy, vấn đề sẽ phải được giải quyết theo một phương thức khác.

Về cơ bản, châu Âu có thể làm giống như Anh. Nước Anh đã phân bổ một gói tài trợ tiếp theo chỉ trong tháng 9 vừa qua nhằm phát triển những lò phản ứng hạt nhân làm mát bằng khí đốt sau khi Nga có kế hoạch bổ sung các lò phản ứng làm mát bằng nước với các nhà máy điện hạt nhân mới làm mát bằng kim loại, vậy tại sao Anh lại làm mát bằng khí?

Với Nga, chất làm mát hiệu quả hơn nhiều so với khí hay thậm chí là nước chính là kim loại.

Rất có thể các quốc gia phương Tây sẽ nỗ lực chọn phương án kết hợp của cả ba cách này. Châu Âu không muốn khai thác khí đá phiến hoặc than ở chỗ của mình. Tuy nhiên sẽ nhập khẩu cả hai có thể đến từ thị trường Mỹ và hủy bỏ hợp tác với Nga.

Cách trạm khí tự nhiên hóa lỏng cần được xây dựng cho đến năm 2024. Ngoài ra giá năng lượng tại châu Âu sẽ bắt đầu giảm đi dù không trở lại mức thấp nhất cách đây 2 năm. Nhiên liệu sinh học sẽ bị đốt cháy ở mức độ vừa phải nhằm chống biến đổi khí hậu.

Các lò phản ứng hạt nhân sẽ nhận được một khoản tiền đầu tư đáng kể. Tuy nhiên, nhiều khả năng sẽ không có lò phản ứng làm mát bằng khí nào tại khu vực EU. Họ sẽ sử dụng công thức làm mát bằng nước cho các lò phản ứng bình thường nhằm giúp làm chủ quá trình làm giàu uranium.

Thế nhưng, giá điện ở các nhà máy điện hạt nhân sẽ vẫn tương đương với một máy gia tốc hạt lớn. Do đó, trong thời gian dài hoặc cả thập kỷ, sẽ không có chuyện giá điện của châu Âu rẻ đi.