Vỡ mộng “an cư lạc nghiệp” tại TP.HCM khi nguồn cung nhà ở xã hội “nhỏ giọt”

Xa vời giấc mơ an cư lạc nghiệp

TP.Hồ Chí Minh là đô thị lớn nhất cả nước, cả về quy mô diện tích, quy mô kinh tế và dân số. Nơi đây hiện có khoảng 280.000 doanh nghiệp và có hơn 460.000 cơ sở kinh doanh, sản xuất đang hoạt động, và sử dụng tới hơn 4,7 triệu lao động. Để hỗ trợ lực lượng lao động an cư đông đảo, TP.HCM đã tiến hành triển khai các chính sách nhà ở xã hội. Tuy nhiên đến nay, vẫn còn có hàng triệu người lao động thu nhập thấp không đủ khả năng tiếp cận nhà ở xã hội trên địa bàn TP.HCM.

Chị Trần Thị Minh (29 tuổi), công nhân làm việc tại Công ty TNHH Freetrend Việt Nam (Khu chế xuất Linh Trung I, TP. Thủ Đức) hiện đang phải chấp nhận thuê căn phòng trọ diện tích chưa đến 10m2 trong con hẻm nhỏ ở đường số 9, phường Linh Xuân. Chị Minh chia sẻ sau gần 10 năm trời rời quê hương lên thành phố Hồ Chí Minh lập nghiệp, tổng thu nhập hàng tháng của gia đình chị là khoảng 13 triệu đồng, chỉ đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt cơ bản gồm tiền thuê nhà, tiền ăn, tiền học cho các con, xăng xe và các khoản phát sinh ốm đau, hiếu hỷ…Gia đình chị hầu như không để dành ra bất cứ khoản tiết kiệm nào. 

Trong khi đó, chị Ngọc Tú làm công nhân tại Công ty TNHH Pouyuen Việt Nam với mức thu nhập hơn 8 triệu đồng/tháng đành chấp nhận thuê phòng ở chung cùng đồng nghiệp trong căn phòng trọ chật hẹp ở đường Bờ Sông, phường Tân Tạo A, quận Bình Tân. Phòng trọ của chị Tú chỉ rộng hơn 5m2 và nằm trong một khu nhà trọ đông đúc có khoảng 80 phòng với gần 200 người cùng sinh sống. 

Trường hợp của chị Minh, chị Tú không hiếm gặp, bởi lẽ ở TP HCM hiện có tới hơn 1 triệu lao động ngoại tỉnh đang làm việc tại các nhà máy phải chấp nhận sống trong những khu nhà trọ chật hẹp, đông đúc với diện tích trung bình khoảng 3m2/người. Theo khảo sát gần đây của Ban Đô thị HĐND TP. Hồ Chí Minh phối hợp Liên đoàn Lao động thành phố, Hội Liên hiệp Phụ nữ thành phố thực hiện thì trong số 41.000 nữ công nhân, lao động có tới 41% hiện đang ở nhà thuê, 36% người đang sống chung với gia đình, chỉ có 17% người được hỏi đã có nhà tại thành phố. Ngoài ra 64% người được khảo sát có nhu cầu muốn mua hoặc thuê lâu dài nhà ở xã hội. 

Tuy nhiên, đại đa số các công nhân chia sẻ rằng họ gặp rất nhiều khó khăn khi tìm mua nhà để ở tại thành phố Hồ Chí Minh. Bởi lẽ, hiện nay giá của mỗi m2 căn hộ nhà ở xã hội dao động trong ngưỡng từ 20-25 triệu đồng/m2, tương ứng với khoảng 1 - 1,6 tỷ đồng/căn. Mỗi người mua nhà chỉ được vay tối đa là 900 triệu đồng, mức vay không được vượt quá 70% giá trị căn hộ, thời gian trả nợ là 15 năm. Như vậy với mức thu nhập trung bình 7 - 10 triệu đồng tháng/tháng, việc tích lũy đủ ngân sách để mua nhà là điều vô cùng khó khăn. 

Thành phố Hồ Chí Minh cần sớm có chính sách tháo gỡ “nút thắt”

Tuy khảo sát nói trên chỉ thực hiện đối với bộ phận nhỏ trong tổng số công nhân, người lao động thu nhập thấp đang sinh sống tại TP.Hồ Chí Minh, nhưng phần nào đã phản ánh rất trung thực bức tranh về thực trạng và nhu cầu nhà ở của người lao động. Tuy nhiên, việc phát triển loại hình nhà ở này, đảm bảo an cư cho người dân vẫn là đang còn tồn tại không ít vướng mắc, khó khăn. 

Theo nhận định của ông Huỳnh Thanh Khiết, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh về mặt pháp lý, hiện đang tồn tại nghịch lý là triển khai nhà ở xã hội nhưng áp dụng các chính sách pháp lý tương tự như đối với nhà ở thương mại. Do đó, việc triển khai các dự án này bị kéo dài và có thủ tục pháp lý phức tạp hơn nên rất khó để thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư. Đặc biệt là nguồn vốn vay hỗ trợ các nhà đầu tư để thực hiện những dự án nhà ở xã hội này đến nay chưa thể triển khai được.

Nhiều ý kiến của các chuyên gia kinh tế cũng cho rằng, vướng mắc đầu tiên khi phát triển thực hiện loại hình nhà ở xã hội, nhà ở dành cho công nhân, người thu nhập thấp là nguồn vốn. Thêm một trở ngại khác không thể không nhắc đến là tình trạng thiếu quỹ đất trầm trọng. Để giải bài toán nhà ở xã hội dành cho người có thu nhập thấp, đặc biệt là nhóm đối tượng lao động nhập cư, cần có giải pháp cấp thiết là sớm gỡ bỏ các vướng mắc để thu hút đông đảo các doanh nghiệp tham gia vào đầu tư dự án. 

Bên cạnh đó, TP HCM cũng cần có thêm những chính sách để thu hút các doanh nghiệp đầu tư xây nhà cho thuê, với tiêu chí không được chuyển đổi mục đích sử dụng. Đơn cử, ở các khu công nghiệp, tiêu chí là phải có ký túc xá hoặc nhà ở cho thuê đảm bảo nhu cầu sinh hoạt. Những khu nhà ở, ký túc xá này phải được xác lập là một phần hạ tầng bắt buộc của các khu công nghiệp, theo quy mô sử dụng lao động…

Ngoài ra, để kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong chính sách, thực hiện mục tiêu phát triển nhà ở xã hội, Bộ Xây dựng đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 49/2021 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 100/2015 trong việc phát triển và quản lý nhà ở xã hội nhằm xử lý và giải quyết triệt để đươc̣ những bất cập, vướng mắc và haṇ chế tồn tại trong thời gian qua. Nghị định đã quy định cụ thể, rõ ràng và chi tiết hơn về quy mô dự án phát triển nhà ở thương mại, khu đô thị sẽ phải dành 20% quỹ đất để xây dựng công trình nhà ở xã hội. Đồng thời Nghị định cũng hướng dẫn chi tiết cụ thể về việc lựa chọn chủ đầu tư các dự án nhà ở xã hội, bảo đảm rút ngắn thủ tục hành chính nhưng cũng bảo đảm sự chính xác, công bằng.

Việc đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội sẽ giúp các khách hàng là người lao động thu nhập, thấp công nhân dễ dàng tiếp cận sản phẩm nhà ở phù hợp, giúp họ gắn bó hơn với công việc tại thành phố.