Thu hút vốn đầu tư mạo hiểm cho doanh nghiệp khởi nghiệp

Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam ngày càng hấp dẫn

Trong quá trình kinh doanh và phát triển, vốn luôn được xem là yếu tố quan trọng nhất. Do đó, đối với các công ty trong quá trình khởi nghiệp thì việc thu hút vốn từ các quỹ đầu tư mạo hiểm có thể giúp những mô hình kinh doanh mới vượt qua được những khó khăn, tăng trưởng và bền vững phát triển lâu dài.

Đặc biệt, với hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tại Việt Nam đang ngày càng trở nên hấp dẫn nhờ có các doanh nghiệp khởi nghiệp có sự tăng trưởng nhanh cả về chất lượng và số lượng, nhờ đó các quỹ đầu tư trong và ngoài nước càng tham gia tìm kiếm tại thị trường nước ta, số thương vụ gọi vốn thành công ngày càng tăng.

Báo cáo Đổi mới sáng tạo và Đầu tư Công nghệ Việt Nam 2023 cho thấy, sau sự phục hồi mạnh mẽ trong năm 2021, vốn đầu tư mạo hiểm vào Việt Nam giảm mạnh 56% dưới ảnh hưởng của biến động kinh tế toàn cầu. Sự ảnh hưởng này đặc biệt rõ rệt vào nửa cuối năm 2022 với giá trị đầu tư giảm 65% do khủng hoảng trong ngành công nghệ ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, số lượng thương vụ tăng lên vào nửa cuối năm, cho thấy hoạt động đầu tư vẫn diễn ra đều đặn dù giá trị đầu tư giảm.

Lĩnh vực dịch vụ tài chính nhận được số vốn đầu tư nhiều nhất với mức tăng mạnh mẽ 248%. Vốn đầu tư vào lĩnh vực Fintech vẫn dồi dào, chiếm 39% tổng giá trị đầu tư, tăng 4 điểm phần trăm so với năm 2021. Mặc dù đầu tư vào lĩnh vực Bán lẻ giảm 57% nhưng đây vẫn là lĩnh vực nhận được nhiều vốn thứ hai. Y tế, Giáo dục, và Thanh toán tiếp tục nằm trong số các lĩnh vực được đầu tư nhiều nhất.

Theo ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia, trong đà tăng trưởng số lượng các startup ngày càng tăng, đặc biệt là những startup có nền tảng ứng dụng công nghệ hàng đầu thế giới đã chứng tỏ sự tăng trưởng bền vững trong thời gian qua. Đổi mới sáng tạo và đầu tư tác động sẽ giúp Việt Nam phát triển kinh tế - xã hội cân bằng và phát triển bền vững. 

“Tôi tin tưởng rằng với những 'startup' đã trở thành 'unicorn', và nhiều 'startup' có tiềm năng trở thành 'unicorn' trong tương lai thì dòng vốn đầu tư vào các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam sẽ ngày càng mạnh mẽ hơn nữa, giúp nền kinh tế tăng trưởng trong dài hạn”, ông Huy nói.

Ông Trần Văn Tùng, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho hay, với những thành phần như các nhà đầu tư, các quỹ đầu tư trong và ngoài nước, trung tâm ươm tạo,… với cổng thông tin kết nối khởi nghiệp sẽ là một trong những điều kiện giúp các doanh nghiệp khởi nghiệp tại Việt Nam trong quá trình tạo lập, đặc biệt sau 5 năm nữa, tất cả những điều này sẽ ngày càng phát triển mạnh mẽ.

Theo các chuyên gia, không chỉ tại các thành phố lớn mà còn ở các địa phương khác cũng đều đang tích cực thúc đẩy đổi mới sáng tạo trên địa bàn. Ngành công nghiệp công nghệ cao được coi là một trong ba trụ cột chính phát triển những thành phố trong tương lai. Đây là thời cơ để hiện thực hóa. Điều này sẽ giúp các hoạt động đổi mới sáng tạo, hướng nghiệp trong những năm sắp tới cần tiếp tục phát huy mạnh mẽ và có hiệu quả hơn.

Hiện nay, Việt Nam đặt mục tiêu trở thành nước phát triển vào năm 2045 và để đạt được mục tiêu này song song với tăng trưởng kinh tế, việc giải quyết các vấn đề môi trường và xã hội là nhiệm vụ vô cùng quan trọng và cấp thiết; trong đó, các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp đang nổi lên như những nhân tố tiềm năng trong việc áp dụng những cách thức, mô hình kinh doanh sáng tạo để giải quyết các vấn đề xã hội. 

Những lưu ý khi các startup kêu gọi nhà đầu tư

Để biến những giấc mơ sáng tạo của các startup thành hiện thực, thì sự tham gia của các quỹ đầu tư được xem là một trong những yếu tố quan trọng. Chính vì thế, các doanh nghiệp khởi nghiệp tại Việt Nam cần chú trọng tìm hiểu mô hình và khẩu vị các nhà đầu tư để tiếp cận và thu hút các quỹ đầu tư dễ dàng hơn.

Ông Bùi Thành Đô, Founding Partner and CEO of Thinkzone Ventures nhận định, các quỹ đầu tư nước ngoài lại thường lựa chọn những startup ở giai đoạn trưởng thành hơn với mô hình kinh doanh và số liệu rõ ràng. Tuy nhiên, hầu hết các startup tại Việt Nam đều đang ở trong giai đoạn đầu, vì vậy, đa phần các startup này đều thiếu nguồn vốn, kinh nghiệm, sự tư duy phát triển sản phẩm, yếu tố con người,… nên rất khó tiếp cận được các quỹ đầu tư nước ngoài.

“Chính vì thế, trong giai đoạn đầu, các startup rất cần sự hỗ trợ không chỉ về mặt tài chính mà còn cần có các nhà đầu tư, thành viên trong hội đồng quản trị đi cùng có kiến thức am hiểu về mô hình kinh doanh để giúp các doanh nghiệp này đi nhanh hơn, trưởng thành hơn để có nguồn lực đưa sản phẩm ra thị trường,… Sau đó, khi đủ trưởng thành có thể hỗ trợ thêm từ các đối tác, quỹ đầu tư lớn hơn hoặc quỹ đầu tư nước ngoài”, ông Đô nói.

Nói về khẩu vị đầu tư, ông Đô cho biết, mỗi quỹ đầu tư đều có những khẩu vị khác nhau, lựa chọn các thị trường khác nhau, chọn phân khúc đầu tư khác nhau. Do đó, trước khi đến gặp các quỹ đầu tư thì các startup nên dành thời gian tìm hiểu họ kỹ lưỡng: Thứ nhất, quỹ đầu tư có định hướng hay phù hợp mô hình các startup đang làm hay không? Thứ hai, họ có đầu tư vào lĩnh vực, ngành nghề của startup đang thực hiện hay không? Thứ ba, họ đã đầu tư vào công ty đối thủ của công ty mình hay chưa? Thứ tư, kiểm tra các thương vụ đầu tư của họ, họ thường đầu tư yếu tố nào?

Ngoài ra, các nhà đầu tư khi xem xét một startup giai đoạn khởi đầu, họ thường chú trọng yếu tố con người, các chỉ số mà doanh nghiệp đạt được,… Dù trong giai đoạn khởi đầu nhưng các startup cần thể hiện rõ những chỉ số trong mô hình kinh doanh, những chỉ số này đã được bạn làm được gì, bạn nhìn thấy nó có những thay đổi gì trong quá trình thử nghiệm. Tiếp nữa, là quá trình đường dài của bạn, định hình cuộc chơi dài đến đâu, bạn cần những nguồn lực nào hỗ trợ trong từng bước đi tiếp theo, quy mô của doanh nghiệp của bạn phát triển trong tương lai như thế nào?

“Các nhà đầu tư mạo hiểm rất quan tâm cuộc chơi của các startup có thể đi xa đến đâu. Thực sự bản thân các startup có đủ tiềm lực, tiềm năng, nhân sự để hỗ trợ các startup hay không? Nếu làm được tất cả các điều trên thì hãy cố gắng thể hiện cho các nhà đầu tư thấy được. Chúng tôi luôn muốn nhìn thấy team startup có định hình mọi thứ rõ ràng ngay từ đầu còn nếu tất cả đều mông lung thì rất khó có thể hỗ trợ được”, ông Đô chia sẻ.