Sau vòng gọi vốn cộng đồng, các startup Việt triệu USD vẫn nhận kết buồn dù được nhà đầu tư “chọn mặt gửi vàng”

Theo Zing, sau thời gian gần 3 năm hoạt động, dự án xe đạp in 3D nguyên khối bằng carbon Superstrata đã chính thức dừng hoạt động. Không chỉ nổi tiếng vì áp dụng công nghệ in 3D hiện đại mà Superstrata đã từng thu hút được lượng lớn nhà đầu tư cũng như người ủng hộ nhờ vào danh tiếng của vợ chồng bà Lê Diệp Kiều Trang, ông Sonny Vũ. 

Chỉ trong thời gian vài tháng chạy chiến dịch gọi vốn cộng đồng ở trên nền tảng Indiegogo, dự án này đã nhận về 7 triệu USD từ hơn 4000 nhà tài trợ. Bên cạnh đó thì bà Trang cũng chia sẻ bản thân cũng như các nhà đầu tư khác thiệt hại khoảng 20 triệu USD từ dự án này. 

Có thể thấy, thất bại của các startup không hiếm, nhưng trên thực tế cho thấy thời gian vài năm trở lại đây có không ít startup do người Việt sáng lập đã phải chấp nhận dừng cuộc chơi dù trước đó từng huy động được hàng chục triệu USD. 

Bị COVID-19 tàn phá

Propzy có lẽ là cái tên gần nhất chịu chung số phận với Superstrata. Đây chính là startup proptech (công nghệ bất động sản) do ông John Lê thành lập vào năm 2015. Công ty hoạt động chính ở trong lĩnh vực cung cấp nền tảng dịch vụ trọn gói với mong muốn giúp cho người dùng tiếp cận giao dịch nhà đất an toàn và hiệu quả.

Vào ngày 12/9/2022, Propzy đã tuyên bố đóng cửa hoạt động. Cách đó vài tháng thì Công ty Trách nhiệm hữu hạn Dịch vụ Propzy (Propzy Services) - đây là một thành viên của Propzy Việt Nam đã thông báo giải thể và đóng cửa tất cả các trung tâm giao dịch. 

Và trong một email nội bộ gửi đến nhân viên thì startup này thừa nhận việc phải kinh doanh ở trong bối cảnh đại dịch kéo dài cùng với nền tài chính toàn cầu bất ổn bởi xung đột giữa Nga và Ukraine đã phát sinh những khoản lỗ lớn. Trong khi đó thì công ty không thể phục hồi bởi tình trạng giãn cách xã hội liên tục ở Việt Nam. 

Thời điểm trước đó, tháng 9/2021, thời điểm dịch bệnh COVID-19 vẫn còn diễn biến phức tạp thì startup này đã quyết định sa thải 50% nhân sự và đã trải qua một đợt tái cấu trúc hoạt động kinh doanh. Và một năm trước đó, Propzy đã có khoảng 1.200 nhân sự cùng với hơn 30 trung tâm giao dịch. 

Có thể thấy, môi trường kinh doanh bất định đã khiến cho hoạt động gọi vốn đang ngày càng khó khăn. Đối với một startup vẫn còn ở trong giai đoạn đốt tiền để mở rộng như Propzy thì việc dòng vốn bị đóng băng được đánh giá là nhát dao cuối cùng kết liễu công ty khởi nghiệp vẫn còn non trẻ. 

Tech in Asia cho biết, Propzy đã kêu gọi thành công 30 triệu USD vốn đầu tư trong suốt quá trình hoạt động. Đây được xem là tổng số vốn đầu tư lớn nhất nhì của thị trường proptech Việt Nam từ trước đến hiện tại. 

Và trước Propzy thì ông Jonh Lê đã là tên tuổi lớn ở trong lĩnh vực startup fintech ở Mỹ với những dự án nổi bật như LoanTrader hay Portelles. Tổng cộng thì cá nhân này đã huy động thành công hơn 35 triệu USD cho các công ty của mình. 

Các doanh nghiệp rơi vào tình trạng cạn kiệt vốn

Cũng tương tự như Propzy thì startup WeFit của Công ty Cổ phần Công nghệ Onaclover - WeWow cũng đã phải dừng toàn bộ hoạt động kinh doanh từ tháng 5/2020 bởi vì cạn kiệt vốn. WeWow (WeFit và WeJoy) chính là ứng dụng di động cho phép người dùng có thể đặt lịch đi tập và đi làm đẹp, chăm sóc sức khỏe ở trên 800 phòng tập, 500 spa ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. 

Đến cuối năm 2019, WeFit đã từng bị nhiều phòng tập và spa tố nợ tiền và tuyên bố ngừng hợp tác. Cho đến tháng 3/2020, WeFit đã khiến cho nhiều khách hàng bức xúc sau khi thông báo thay đổi chính sách sử dụng và sau đó đã phải gửi thư xin lỗi khách hàng. 

Startup này có chia sẻ rằng dịch bệnh COVID-19 cũng là một phần nguyên nhân khiến cho hoạt động kinh doanh cũng như tài chính gặp trục trặc. WeFit đã được Nguyễn Khôi thành lập vào tháng 9/2016 với mục tiêu là trở thành thương hiệu hàng đầu ở trong ngành fitness Việt Nam. Mặc dù vậy thì vào ngày 2/2 thì sau những lùm xùm về hoạt động kinh doanh cũng như vấn đề tài chính, Phó Tổng giám đốc Nguyễn Hải Đăng đã thay ông Nguyễn Khôi giữ chức Tổng giám đốc. 

Nguyễn Khôi sinh năm 1991 từng học ngành Kỹ sư máy tính ở Học viện Công nghệ Illinois (Chicago, Mỹ). Ông đã từng có thời gian làm việc ở Microsoft trước khi về Việt Nam để khởi nghiệp. 

Và trong quá trình hoạt động, WeFit đã được quỹ CyberAgent Capital của Shark Dũng, KBInvest của Hàn Quốc cùng với một số nhà đầu tư khác rót 1 triệu USD. Thời điểm trước đó, startup này cũng đã nhận được 155.000 USD trong vòng gọi vốn do quỹ ESP Capital đứng đầu.

Nguồn vốn đầu tư là “áp lực” lớn

Cũng theo đó, The KAfe cũng là một startup triệu USD khác đã phải đóng cửa sau thời gian ngắn ngủi tăng trưởng nóng nhờ vào nguồn tiền huy động được từ các nhà đầu tư. Người đứng sau dự án này là Đào Chi Anh (sinh năm 1984) cũng là một cá nhân nổi bật ở trong giới khởi nghiệp ở Việt Nam. 

KAfe Group được ra đời vào năm 2013 và đã nhanh chóng trở thành chuỗi cà phê tiên phong trong việc mang đến những món ăn khác lạ, lai  u - Á với 4 thương hiệu nổi bật đó chính là The KAfe, The KAfe Village, The KAfe Box và The Burger Box.

Đến đầu năm 2015, The KAfe đã tiến hành ký hợp đồng hợp tác chiến lược với quỹ đầu tư HongKong New Asia Partners. Theo đó thì quỹ này cũng sẽ sở hữu ít nhất 40% vốn của The KAfe, song song với đó là giúp cho doanh nghiệp này có thể phát triển thương hiệu, mở thêm nhà hàng ở trên phạm vi toàn quốc trong năm 2015 - 2016. 

Sau đó nửa năm thì The KAfe tiếp tục được quỹ Cassia Investments - đây là một quỹ góp vốn tư nhân chú trọng vào ngành tiêu dùng ở thị trường Đông Nam Á và Trung Quốc - tiến hành rót 5,5 triệu USD. Ở thời điểm đó, KAfe Group cho biết rằng khoản đầu tư này sẽ phục vụ cho kế hoạch mở rộng The KAfe ở trên toàn lãnh thổ Việt Nam, dự kiến sẽ nâng tổng số nhà hàng trên cả nước lên con số 26 vào cuối năm 2016. 

Mặc dù vậy thì The KAfe đã liên tiếp vướng vào lùm xùm liên quan đến việc bị hai đối tác tố cáo chiếm dụng vốn kinh doanh và không chịu thanh toán nợ. Số tiền nợ được đại diện chuỗi công bố ghi nhận là khoảng 3 tỷ đồng. 

Như thế, kế hoạch sở hữu 26 cửa hàng vào năm 2016 cũng thất bại khi doanh nghiệp này đã phải cắt giảm từ 16 trong năm 2015 xuống chỉ còn 14 cửa hàng tính đến thời điểm tháng 9/2016. 

Không lâu sau đó thì bà Đào Chi Anh đã nói lời tạm biệt vị trí CEO KAfe Group với lý do là không thể tìm được tiếng nói chung với Hội đồng quản trị về hướng phát triển của KAfe Group. Sau đó thì quyền điều hành được nhường sang phí nhà đầu tư nước ngoài. 

Dù vậy thì vào đầu năm 2017 thì The KAfe đã đóng cửa hàng loạt chi nhánh sau thời gian ngắn ngủi vào tay của chủ mới, điều này đánh dấu sự tan rã của một startup từng được nhiều nhà đầu tư đặt kỳ vọng lớn. 

Vào năm 2019, Đào Chi Anh đã bất ngờ công bố chiến dịch mang The KAfe trở lại ở trên nền tảng gọi vốn cộng đồng GoFundMe. Mặc dù vậy thì sau thời gian một tháng, chiến dịch này chỉ thu về được hơn 2.200 USD, tương đương với 1% mục tiêu ban đầu là huy động 200.000 USD từ cộng đồng.