Quy hoạch khu công nghiệp để “dọn ổ đón đại bàng” 

Các địa phương thành lập loạt doanh nghiệp 

Theo vneconomy.vn, tại diễn đàn "Khu công nghiệp Việt Nam - 2022: Khơi thông làn sóng đầu tư mới" tổ chức vào ngày 11/8, ông Trần Quốc Phương, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, với hơn 30 năm hình thành và phát triển các khu công nghiệp, 18 năm phát triển các khu kinh tế, việc phát triển các khu công nghiệp, khu kinh tế được xác định là một trong những nội dung quan trọng trong chiến lược, định hướng thu hút đầu tư và đã đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. 

Vì vậy, đến nay 61/63 tỉnh, thành phố đã có hệ thống khu công nghiệp, khu kinh tế. Trong đó, có 403 khu công nghiệp, 18 khu kinh tế ven biển và 26 khu kinh tế cửa khẩu được thành lập, thu hút lượng vốn đầu tư lớn, là nguồn lực quan trọng cho đầu tư phát triển kinh tế - xã hội cho các địa phương nói riêng và cho đất nước nói chung. 

Công cuộc phát triển khu công nghiệp vẫn tiếp tục được các địa phương chú trọng với hàng loạt các dự án khu công nghiệp mới. Đặc biệt, không chỉ xuất hiện các khu công nghiệp mới ở những địa phương có thế mạnh về công nghiệp như Hà Nội, Hải Phòng, Hải Dương, Quảng Ninh, Bình Dương, TP Hồ Chí Minh mà còn có sự xuất hiện của những địa phương như Lâm Đồng, Ninh Thuận. Có thể thấy, làn sóng phát triển khu công nghiệp mới đang lan rộng nhanh chóng và tích cực hơn bao giờ hết. 

Cụ thể, tại tỉnh Bình Thuận, trong buổi làm việc giữa Thủ tướng Chính phủ với lãnh đạo địa phương này mới đây. Lãnh đạo tỉnh đã kiến nghị với Thủ tướng về việc cho phép tỉnh thành lập Khu công nghệ cao và Khu kinh tế ven biển tại địa phương. Ông Lê Tuấn Phong, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận cho biết, dựa trên những tiềm năng hiện có, tỉnh Bình Thuận sẽ tập trung nguồn lực để phát triển ba trụ cột của nền kinh tế là công nghiệp, du lịch và nông nghiệp.

Trên toàn tỉnh Bình Thuận hiện nay có 6 khu công nghiệp đã đi vào hoạt động, khu công nghiệp Sơn Mỹ 1 mới được khởi công, 2 khu công nghiệp đang khẩn trương hoàn thiện các thủ tục để khởi công trong thời gian sớm nhất. 

Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận khẳng định, việc xây dựng và hình thành Khu kinh tế ven biển, Khu công nghệ cao hứa hẹn góp phần tối ưu hóa những lợi thế về phát triển kinh tế biển của tỉnh này. Đồng thời, kết nối liền mạch với các khu kinh tế ven biển. Đây là cơ sở hình thành chuỗi liên kết các khu kinh tế ven biển của cả nước. 

Hay như tại Lâm Đồng, UBND tỉnh này đã phê duyệt nhiệm vụ, dự toán quy hoạch phân khu Khu công nghiệp Phú Bình, huyện Đức Trọng (tỷ lệ 1/2000) với tổng kinh phí hơn 2,2 tỷ đồng. Khu công nghiệp này có quy mô 246 ha, với định hướng là khu công nghiệp đa ngành, kết hợp dịch vụ vận tải kho vận. Dự kiến trong Khu công nghiệp Phú Bình sẽ gồm các ngành công nghiệp chế biến, sản xuất (chiếm khoảng 50%), ngành công nghiệp hỗ trợ (chiếm khoảng 30%), vận tải kho bãi (chiếm khoảng 20%). 

Trong làn sóng phát triển khu công nghiệp này, không thể không kể đến tỉnh Quảng Ninh, bởi địa phương này tuyên bố chuyển đổi từ một tỉnh lấy du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn sang một trung tâm công nghiệp, trong đó lấy các ngành công nghiệp công nghệ cao làm trọng tâm. 

Ông Châu Thành Hưng, Phó Trưởng Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Quảng Ninh, cho biết để cạnh tranh với các địa phương khác trong việc thu hút đầu tư, tỉnh đã và đang ưu tiên phát triển cơ sở hạ tầng gồm các tuyến cao tốc kết nối với các thành phố lớn, có tốc độ phát triển công nghiệp mạnh mẽ như Hà Nội, Hải Phòng; các cảng biển lớn, sân bay quốc tế tại địa phương này đã đi vào hoạt động. 

Tỉnh Quảng Ninh đang phát triển các tổ hợp cảng biển - khu công nghiệp gồm 2 dự án trọng điểm là Khu công nghiệp Bắc Tiền Phong và Khu công nghiệp Nam Tiền Phong (DEEP C Quảng Ninh) tại Khu kinh tế ven biển Quảng Yên.

Tại tỉnh Sóc Trăng, trong giai đoạn tới tỉnh định hướng hình thành và phát triển Khu kinh tế Trần Đề, dự kiến quy mô khoảng 30.000 ha. Mục tiêu phát triển đây là khu kinh tế tổng hợp, đa chức năng với ưu tiên phát triển các ngành công nghiệp gắn với năng lượng sạch, kinh tế biển, phát triển các khu chức năng về đô thị, thương mại, dịch vụ và du lịch. Mới đây, tỉnh Sóc Trăng đã ban hành Nghị quyết số 44 về nhiệm vụ Quy hoạch phân khu xây dựng Khu công nghiệp Sông Hậu, có tính chất là khu công nghiệp đa ngành.

Tỉnh Vĩnh Long, ngày 7/9/2022, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đã ký Quyết định số 1050/QĐ-TTg, chấp thuận chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng khu công nghiệp Gilimex - Vĩnh Long. Mặc dù, dự án này chưa xác định quy mô cụ thể, nhưng phải phù hợp với quy hoạch phát triển khu công nghiệp đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và quy hoạch xây dựng của khu công nghiệp đã được UBND tỉnh Vĩnh Long phê duyệt…

Tại tỉnh Hoà Bình, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành cũng ký Quyết định số 883/QĐ-TTg chủ trương đầu tư dự án đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng khu công nghiệp Bình Phú, quy mô sử dụng đất 214,29ha…

Tại khu vực các tỉnh phía bắc nói về địa phương có kinh nghiệm phát triển công nghiệp hàng đầu thì phải kể đến tỉnh Hải Dương. Tỉnh này đã quy hoạch 1 vùng công nghiệp động lực tại huyện Bình Giang, Thanh Miện có diện tích 10.000 ha, có vị trí thuận lợi tại điểm kết nối nút giao thông cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, chỉ cách Hà Nội 25 phút di chuyển. 
Đến năm 2030, tỉnh Hải Dương đặt mục tiêu quy hoạch 15 khu công nghiệp mới với tổng diện tích đất hơn 10.000 ha. Trong đó, gần 6.000 ha đất công nghiệp, 2.000 ha đất đô thị dịch vụ và logistics. 

Cần linh hoạt để thu hút đầu tư 

Hiện nay, các khu công nghiệp, khu kinh tế đã thu hút được hơn 10.000 dự án từ nguồn vốn trong nước và gần 11.000 dự án có vốn đầu tư FDI còn hiệu lực với tổng vốn đầu tư đăng ký tương ứng khoảng 349 tỷ USD (trong đó tổng vốn đầu tư FDI là khoảng 230 tỷ USD). 

Trong những năm gần đây, vốn FDI trong khu công nghiệp, khu kinh tế chiếm khoảng 35 - 40% tổng vốn FDI đăng ký tăng thêm của cả nước. Trong đó, riêng lĩnh vực chế biến, chế tạo vốn FDI trong khu công nghiệp, khu kinh tế chiếm 70 - 80% tổng vốn đăng ký cả nước. Các khu công nghiệp, khu kinh tế đã thực sự trở thành các khu vực trọng điểm thu hút các nguồn vốn đầu tư và dự án lớn trong và ngoài nước, hiện là điểm đến của nhiều tập đoàn hàng đầu như: Samsung, Canon, LG, Sumitomo, Foxconn, VSIP…

Số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy, 7 tháng đầu năm 2022, Việt Nam đã thu hút hơn 15,54 tỷ USD vốn FDI đăng ký mới; vốn giải ngân đạt trên 11,57 tỷ USD, tăng 10,2% so với cùng kỳ năm ngoái và là mức cao nhất của 7 tháng trong 5 năm qua.

Trong bối cảnh, Trung Quốc vẫn thực hiện chính sách “Zero Covid” nghiêm ngặt và dịch chuyển từ nền công nghiệp cơ bản sử dụng nhiều lao động sang hình thức mới đã tạo ra làn sóng dịch chuyển công xưởng nhà máy của các doanh nghiệp ngoại ra khỏi quốc gia này. Điểm đến mới của làn sóng dịch chuyển chuỗi sản xuất chính là các nước thuộc khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. 

Bà Trang Bùi, Tổng giám đốc Cushman & Wakefield nhận định các thị trường được doanh nghiệp sản xuất hướng tới là Indonesia và Việt Nam. Thế mạnh của Việt Nam trong “cuộc chơi” này là sở hữu nền chính trị ổn định, lực lượng lao động có tay nghề cao nhưng chi phí lại thấp hơn so với các nước trong cùng khu vực, đặc biệt chi phí nhân công chỉ bằng 1/3 so với Trung Quốc. 

Bên cạnh đó, bà Trang Bùi cho biết, giá đất rẻ chỉ khoảng 90 USD/ha tại Việt Nam được đánh giá là khá thấp so với Indonesia (hơn 150 USD/ha), Malaysia (khoảng 160 USD/ha) và Thái Lan (khoảng 150 USD/ha), Philippines (hơn 90 USD/ha). 

Từ những yếu tố đó, Việt Nam đang dần chứng tỏ được tiềm năng trở thành trung tâm công nghiệp hàng đầu trong khu vực nói riêng và trên trường quốc tế nói chung. Tuy nhiên, nghịch lý đang tồn tại là dù có sẵn tiềm năng và cơ hội, nhưng chúng ta lại chưa thực sự nắm bắt cơ hội đó, chưa thu hút được nhiều “đại bàng về làm tổ”. 

Do đó, vào cuối tháng 5/2022, Chính phủ đã ban hành Nghị định 35/2022 về quản lý khu kinh tế, khu công nghiệp. Nghị định đã quy định cụ thể về xây dựng, phát triển hệ thống khu công nghiệp, khu kinh tế; quy định cụ thể về phát triển các mô hình Khu công nghiệp - Đô thị - Dịch vụ, Khu công nghiệp sinh thái,... Chính sách mới đặc biệt quan tâm đến việc hỗ trợ phát triển các mô hình khu công nghiệp chuyên dụng như khu công nghiệp hỗ trợ, khu công nghiệp chuyên ngành, khu công nghiệp sinh thái, khu công nghiệp công nghệ cao. Giới chuyên môn đánh giá, Nghị định 35 sẽ mở ra cơ hội để tạo một làn sóng đầu tư mới vào Việt Nam. 

Để thu hút đầu tư nước ngoài và đón đầu xu hướng, Việt Nam cần cải thiện mạng lưới cơ sở hạ tầng, đào tạo nguồn nhân lực chuyên môn có tay nghề cao và trình độ ngoại ngữ, khuyến khích đổi mới khoa học và công nghệ. 

Bên cạnh đó, các địa phương cần phải năng động hơn và linh hoạt thích ứng với các nhu cầu của các doanh nghiệp, thậm chí những nhu cầu mới chưa có tiền lệ. Đây là những điều kiện cần và đủ để Việt Nam tăng cường sức cạnh tranh trong “cuộc chiến” thu hút vốn FDI giữa các quốc gia đang phát triển có sự tương đồng về thị trường, trình độ phát triển, công nghệ  và lao động ngày càng gay gắt như hiện nay.