Ông Nguyễn Quang Thuân - Chủ tịch Fiin Ratings: Động lực chưa đủ hấp dẫn chính là rào cản lớn nhất của doanh nghiệp để phát triển trái phiếu xanh

Chủ tịch Fiin Ratings: Mục tiêu đến năm 2025, giá trị phát hành trái phiếu xanh mỗi năm trên toàn cầu đạt khoảng 5.000 tỷ USD

Theo đó, trong trao đổi bên lề ở Hội thảo “Hiện thực hóa cam kết của Chính phủ về phát thải ròng bằng 0: Cơ hội và thách thức đối với các doanh nghiệp”, Chủ tịch CTCP Fiin Ratings - ông Nguyễn Quang Thuân cho biết thị trường trái phiếu bền vững toàn cầu đạt quy mô 3,3 nghìn USD vào cuối tháng 6/2022 và tăng gần gấp 3 lần so với thời điểm cuối năm 2019. Như thế, sau Châu Âu thì khu vực ASEAN+3 ghi nhận chiếm 15,3% tổng số trái phiếu bền vững đang được lưu hành ở trên thị trường toàn cầu. 

Ông Nguyễn Quang Thuân nhấn mạnh rằng: “Mục tiêu đến năm 2025, giá trị của việc phát hành trái phiếu xanh mỗi năm trên toàn cầu đạt khoảng 5.000 tỷ USD. Chúng tôi cũng kỳ vọng rằng doanh nghiệp Việt có thể tận dụng được khoảng 1% quy mô trên toàn cầu về trái phiếu xanh - nghĩa là khoảng 50 tỷ USD/năm vốn dĩ dành cho Việt Nam”. 

Và trong bối cảnh sau đại dịch COVID-19, có rất nhiều doanh nghiệp khó khăn về vốn đồng thời cũng đặt mục tiêu tăng trưởng của Việt Nam vẫn rất tham vọng ở trong những năm tới. Điều này cũng sẽ dẫn đến nguy cơ thiếu vốn đối với doanh nghiệp ở rất nhiều ngành. 

Có thể thấy, hệ thống tín dụng Việt Nam thì áp trần tăng trưởng tín dụng mỗi năm chỉ khoảng 14 - 15% còn thị trường trái phiếu ở trong nước cũng gặp rất nhiều vấn đề. Chính vì thế mà tiến trình chuyển đổi xanh của doanh nghiệp chính là cơ hội lớn để có thể tiếp cận được với các nguồn vốn khác nhau và không chỉ có nguồn vốn trong nước thông qua tín dụng của ngân hàng, trái phiếu cùng các tổ chức tài chính ở trong nước mà còn có các tổ chức ở nước ngoài. 

Doanh nghiệp không hoàn toàn xanh cũng có thể phát hành được trái phiếu xanh

Có thể thấy, với các yếu tố phát triển xanh thì doanh nghiệp hoàn toàn có thể mở rộng được không gian gọi vốn ra thị trường quốc tế. Theo lời ông Thuân, chất lượng của trái phiếu xanh cũng đã đa dạng hơn, không chỉ có các trái phiếu xếp hạng rất cao như AAA và AA mà những trái phiếu như A và BBB cũng có thể phát hành trái phiếu. 

Như thế, với các chứng nhận như tiêu chuẩn trái phiếu khí hậu của Climate Bonds Initiative (CBI) hay như Dấu Chứng nhận Trái phiếu Khí hậu “Certification Mark” cũng đều được sử dụng để chỉ định trái phiếu xanh cũng như công cụ nợ xanh đã được chứng nhận. Ở trên thị trường toàn cầu, các trái phiếu được Chứng nhận cũng đã đạt đến 210 tỷ USD tính đến ngày 31/12/2021. 

Cũng theo lời Chủ tịch của Fiin Ratings, ở thời điểm hiện tại mới chỉ có ngành năng lượng tái tạo tiếp cận được với trái phiếu xanh, mặc dù vậy thì trong thời gian tới, nếu như Chính Phủ ban hành được quy  hoạch điện VIII cũng như phát triển hạ tầng cho nhiều ngành kinh tế liên quan đến nước, rác thải hay các nguyên liệu tái chế thì sẽ có nhiều doanh nghiệp nằm trong diện được phát hành trái phiếu xanh. 

Đáng chú ý, nhiều ngành sản xuất nghe có vẻ chưa thân thiện với môi trường lắm ví dụ như ngành thép, xi măng nhưng vẫn còn cơ hội huy động trái phiếu chuyển đổi để có thể “xanh” hơn. Nghĩa là doanh nghiệp chưa xanh nhưng có những cấu phần xanh thì các nhà đầu tư quốc tế cũng như những định chế tài chính cũng rất quan tâm. 

Lấy ví dụ như ngành thép dùng nhiệt để tiến hành tái sử dụng tuần hoàn cho các sản phẩm khác thì vẫn được xem là lĩnh vực nằm trong khẩu vị đầu tư của các định chế của quốc tế trong bối cảnh hiện tại. Còn đối với thị trường ở trong nước thì ông Thuân cho rằng, rào cản lớn nhất đối với doanh nghiệp trong việc phát triển trái phiếu xanh chính là chưa có động lực đủ hấp dẫn để cho họ có thể thực hiện. Hơn thế, cơ chế cho việc huy động trái phiếu xanh cũng đã có những chính sách khuyến khích thì hiện tại vẫn chưa có. 

Chủ tịch Fiin Ratings nhìn nhận: “Như thế, trái phiếu xanh khi niêm yết mới chỉ được giảm 50% phí lưu ký và điều này nó còn rất nhỏ so với kỳ vọng của các doanh nghiệp. Điều mà họ muốn nhìn thấy ngay đó chính là lãi suất đối với trái phiếu xanh có được giảm hay không, kỳ hạn có còn kéo dài hay không và thuế đối với doanh nghiệp cũng như các nhà đầu tư mua trái phiếu xanh có được ưu đãi hay không. Có thể thấy, phần thuế đang là câu chuyện bỏ ngỏ chờ chính sách của Chính phủ còn về lãi suất và kỳ hạn chính là câu chuyện của thị trường”. 

Trái phiếu xanh cũng gần giống như các loại trái phiếu khác và nó là một công cụ nợ để có thể huy động vốn cho doanh nghiệp. Số tiền thu được từ việc phát hành trái phiếu xanh cũng được dùng để huy động vốn cho hoạt động bảo vệ môi trường hay dự án đầu tư mang đến lợi ích về môi trường. 

Theo đó, tổ chức Sáng kiến Trái phiếu khí hậu (Climate Bonds Initiative - CBI) đã định nghĩa trái phiếu xanh chính là và dán nhãn trái phiếu xanh dưới dạng chứng khoán nợ gồm chứng khoán hóa và phát hành riêng lẻ, trái phiếu có đảm bảo. 

Còn theo như Bộ nguyên tắc GBP năm 2015 (Green Bond Principles - GBP) thì trái phiếu xanh chính là bất kỳ một loại trái phiếu nào mà số tiền thu được từ việc phát hành trái phiếu được sử dụng cho việc tài trợ hoặc tái tài trợ một phần hoặc toàn bộ dự án xanh mới hoặc dự án xanh đang hoạt động đủ điều kiện cấp vốn cũng như tuân thủ 4 nguyên tắc của Bộ Nguyên tắc GBP. Cụ thể về nguyên tắc của trái phiếu xanh bao gồm sử dụng nguồn vốn thu được để phát hành trái phiếu xanh và quy trình lựa chọn cũng như đánh giá dự án, chính sách quản lý vốn thu được từ việc phát hành trái phiếu xanh, chế độ báo cáo.