Làm thế nào để “cứu” doanh nghiệp bất động sản bền vững?

Thời gian qua, nhất là sau khi room tín dụng được nới thêm khoảng 2%, nhiều cuộc hội thảo liên quan tới chủ đề “cứu thị trường bất động sản” được tổ chức. 

Chuyên gia kinh tế Trần Đình Thiên đã trả lời rằng: “Đừng bao giờ đặt vấn đề là chỉ cứu thị trường bất động sản. Bởi lúc đó sự ủng hộ của Nhà nước mới phát huy hết thế mạnh. Nếu chỉ tập trung cứu BĐS mà quên mất việc cứu các lĩnh vực khác thì sẽ gây ra tâm lý phân cực trong xã hội là chỉ cứu người giàu. Như vậy sẽ gây ra sự phản cảm trong xã hội”. 

Vì lĩnh vực BĐS có sức lan tỏa và tác động mạnh tới nhiều ngành nghề khác nhau, nhất là ảnh hưởng trực tiếp tới thị trường tài chính và ngân hàng, ông Thiên giải thích thêm. 

Từ quan điểm này có thể nhìn lại khoảng thời gian khi Việt Nam đã mở cửa hậu Covid - 19 và nền kinh tế khởi sắc trở lại. Khi đó, những dấu hiệu báo động đã xuất hiện. 

Sáng ngày 24/5, Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2022 của Tập đoàn Hòa Phát diễn ra, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn - Ông Lê Hoàng Long khi bị cổ đông đòi chia cổ tức là tiền mặt đã nói rằng: “Hòa Phát chỉ là một tế bào trong nền kinh tế, mọi người phải đợi kết quả kinh doanh quý II, III và IV. Tôi nghĩ kế hoạch kinh doanh của năm nay sẽ khó. Mọi người có thể thấy kết quả kinh doanh thê thảm như thế nào trong lúc ngành thép đang không thuận lợi…”.

Sau bài phát biểu này, Tập đoàn Hòa Phát công bố kế hoạch đóng cửa 2 trong 3 lò cao tại Hải Dương và 2 trong 4 lò cao tại Dung Quất vào tháng 11, cùng một lò nữa vào tháng 12 này nếu nhu cầu thị trường chưa được cải thiện. Đây là cái giá đắt đỏ vì chi phí để ngừng hoạt động và vận hành lại sẽ rơi vào khoảng 40 - 50 tỷ đồng/lần và 7 ngày làm việc để có thể hoạt động lại. 

Tới nay, doanh thu và lợi nhuận của Hòa Phát vẫn tiếp tục giảm mạnh. Một loạt doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thép khác cũng rơi vào cảnh tương tự, như Tập đoàn thép Pomina ngừng hoạt động BOF; Thép miền Nam cắt giảm sản lượng… 

Lĩnh vực bất động sản không chỉ liên quan mật thiết tới ngành thép, mà còn nhiều ngành khác như đá, xi măng, kính, gạch lát,.... và lao động. Bất động sản là nền kinh tế thực, nơi có tiền tươi, thóc thật, tạo ra công ăn việc làm thật. Trong một công trình nghiên cứu, TS Đoàn Văn Bình cho biết lĩnh vực BĐS đã đóng góp 13,67% GDP.

Bất động sản ảnh hưởng trực tiếp tới hơn 40 ngành nghề kinh tế quan trọng như ngân hàng, tài chính, xây dựng, công nghiệp, lưu trú, du lịch… Khi BĐS tăng thêm 1.000 tỷ đồng sẽ kích thích giá trị sản xuất của những nhóm ngành này lên 1.192 tỷ đồng. 

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng trong năm 2022, số lượng dự án nhà ở thương mại được chấp thuận và hoàn thành rất hạn chế. Do đó nguồn cung BĐS nhà ở chưa được cải thiện. Tổng số dự án nhà ở thương mại đã hoàn thiện trong 9 tháng đầu năm ước khoảng 12.000 căn, tương đương cùng kỳ năm ngoái, chủ yếu tới từ những dự án tồn đọng từ trước, gần như không có dự án nào cấp mới. 

Ngoài ra, trên địa bàn cả nước ghi nhận 13 dự án nhà ở xã hội, nhà ở cho người thu nhập thấp tại khu vực đô thị và khu công nghiệp đã hoàn thành việc đầu tư xây dựng, quy mô khoảng 6.000 căn. Những con số này nếu so với nhu cầu của người dân trong quá trình đô thị hóa của Việt Nam đang diễn ra mạnh mẽ là quá nhỏ bé. 

Trước tình hình này, Thủ tướng đã ban hành nhiều chỉ thị, công điện với mục đích vực dậy thị trường bất động sản. Chẳng hạn như Chỉ thị 13 về một số giải pháp thúc đẩy thị trường BĐS phát triển lành mạnh, an toàn, bền vững; Quyết định số 1435 thành lập Tổ công tác của Thủ tướng nhằm rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc triển khai thực hiện dự án BĐS cho các địa phương, doanh nghiệp; Công điện 1164/CĐ-TTg về việc tháo gỡ khó khăn cho thị trường BĐS và phát triển nhà ở. 

Tất nhiên là thị trường BĐS bao gồm rất nhiều những khu vực khác nhau như bất động sản nghỉ dưỡng, nhà ở, cho thuê, bất động sản công nghiệp… và không phải mọi đối tượng “giải cứu”.

Nhiều người vẫn hy vọng rằng khi nới room tín dụng thì nền kinh tế có thêm hơn 200 nghìn tỷ đồng để vực dậy thị trường bất động sản. Tuy nhiên, đây mới chỉ là một phần của giải pháp thôi. 

Giải pháp tổng thể vẫn phải theo một tư duy xuyên suốt là không thể dùng tiền tươi, thóc thật để giải cứu thị trường bất động sản, doanh nghiệp bất động sản, mà chỉ nên hỗ trợ thông qua cơ chế chính sách, pháp luật để cho thị trường tự điều chỉnh, điều tiết.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp BĐS cần tái cấu trúc, tái cơ cấu và giảm giá nhà thực chất. Đối với gói hỗ trợ lãi suất 2% chưa giải ngân được nhiều, Nhà nước cần hỗ trợ lãi suất phù hợp cho người mua nhà ở, người mua nhà lần đầu nhằm tăng tổng cầu và sức mua trên thị trường. Như vậy, doanh nghiệp có thể vượt qua được khó khăn, đồng thời hỗ trợ thị trường bất động sản phục hồi và phát triển một cách lành mạnh, minh bạch, bền vững.

Đây mới là cách “cứu” doanh nghiệp bền vững nhất. Đặc biệt là cần nhanh chóng tiền hành vì nếu để quá muộn thì việc hà hơi, tiếp sức sẽ khó khăn hơn. Ngoài ra, những kinh nghiệm, bài học hay cái giá phải trả của Trung Quốc trên thị trường bất động sản của họ mới đây cần được xem xét kỹ.