Cách tính giá điện mới 5 bậc hay 4 bậc sẽ có lợi hơn?

Biểu giá điện mới thay đổi ra sao?

Bộ Công Thương vừa qua đã có Đề án về phương án sửa đổi cơ cấu Biểu giá bán lẻ điện gửi tới các Bộ, ngành, địa phương, người dân để lấy ý kiến.

Bộ Công Thương cho biết, ở biểu giá bán lẻ điện cũ đã áp dụng 6 bậc được xây dựng từ năm 2014 tới nay, hiện không còn phù hợp. Bộ đề xuất cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện hiện hành, giảm từ 6 bậc xuống 5 bậc hoặc 4 bậc.

Đối với phương án biểu giá điện 5 bậc, mức giá phải trả thấp nhất là 1.678 đồng/kWh và mức giá cao nhất là 3.356 đồng/kWh (chưa bao gồm thuế VAT).

Như vậy, so với giá điện 6 bậc hiện hành thì tiền điện của các gia đình sử dụng dưới 400 kWh/tháng sẽ thấp hơn nếu tính theo 5 bậc. Tuy nhiên, với các gia định sử dụng trên 400 kWh/tháng và trên 700 kWh/tháng thì phải trả số tiền nhiều hơn hiện nay. 

Với phương án 4 bậc, mức giá điện phải trả cao nhất là 3.076 đồng/kWh. Theo đó, các hộ gia đình sử dụng dưới 300 kWh/tháng chỉ phải trả số tiền ít hơn hiện nay và ngược lại.

Phương án 5 bậc hay 4 bậc tối ưu nhất?

Bộ Công Thương cho biết, về ưu điểm, hai phương án này đều khá đơn giản, người dân sẽ dễ hiểu vì giảm từ 6 bậc như cơ cấu biểu giá điện hiện tại xuống 5 bậc hoặc 4 bậc. Tại buổi họp báo thường kỳ của Bộ Công Thương vào chiều ngày 12/10, Phó cục trưởng Cục điều tiết điện lực (Bộ Công Thương) - Ông Trần Tuệ Quang cho biết những đối tượng sử dụng điện ít thì không bị ảnh hưởng gì khi biểu giá điện được điều chỉnh, biểu giá điện mới cũng giúp giảm bớt một phần tác động tăng tiện điện vào những tháng chuyển mùa. 

“Với phương án 4 bậc, như đánh giá sơ bộ, tác động tăng tiền điện lên các hộ gia đình chỉ sử dụng từ 119 - 232 kWh/tháng là không nhiều. Mức tiền điện tăng thêm tối đa là 12.100 đồng/tháng/hộ, tương đương với mức tăng tiền điện 3, 25%. Nhưng hộ còn lại phải trả tiền điện không đổi hoặc giảm” - Ông Quang phát biểu. 

Tuy nhiên, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu giá cả (Bộ Tài chính) - Chuyên gia kinh tế - PGS TS Ngô Trí Long cho rằng, cách lý giải việc giảm bậc dễ hiểu là chưa thuyết phục vì hiện tại việc tính toán có thể sử dụng phần mềm, áp dụng công nghệ dễ dàng tính ra số tiền điện của người dùng ở từng bậc.

Chuyên gia cho biết, có hai nguyên tắc để xây dựng biển giá bán lẻ điện. Một là thực hiện chính sách an sinh xã hội, hỗ trợ các đối tượng, người nghèo; Hai là đáp ứng việc thực hiện tiết kiệm sử dụng điện. Nguyên nhân là cần tiết kiệm điện là nguồn đầu vào hữu hạn, nhu cầu điện ngày càng cao còn khả năng cung ứng lại thấp.

Vì vậy, nếu thực hiện phương án bậc 4 hay bậc 5 là hợp lý, ông Long cho rằng phải dựa vào cơ sở tính toán cụ thể. Trong đó, hai vấn đề phải được nắm rõ. Trước hết là biểu giá bán lẻ điện được chia thành bao nhiêu bậc? Câu hỏi được đặt ra là tại sao trước đây có biểu giá 7 bậc, sau đó xuống 6 bậc, tới nay đề xuất 5 bậc hoặc 4 bậc?

Công ty TNHH MTV Tư vấn và Chuyển giao công nghệ Bách Khoa là đơn vị tư vấn đề án cùng Tập đoàn điện lực Việt Nam thực hiện đề án, cho biết biểu giá điện sinh hoạt bậc 6 như hiện tại đang quá nhiều, nhất là thể hiện trong quá trình đo đếm, tính toán hóa đơn tiền điện của các hộ. Việc rút ngắn số bậc và thiết kế giá cùng để bù trừ cho doanh thu các bậc thấp. 

Tuy nhiên, ông Ngô Trí Long cho rằng: “Khi chia càng nhiều bậc thì mức độ đánh giá càng chính xác. Bởi vì khi ít bậc, mức tiêu thụ điện của người dân có thể đang ở bậc dưới lại tăng lên bậc trên, hoặc ngược lại. Điều này không đúng và gây bất lợi. Vì vậy, Bộ Công Thương phải giải thích rõ về cách chia bậc như đề xuất”.

Hai là, mức giá cho từng bậc được tính toán như thế nào, bậc nào sẽ là mức tiêu thụ trung bình trên toàn quốc? Chuyên gia cho hay, về nguyên tắc xây dựng biểu giá điện, bậc thấp nhất theo chính sách an sinh xã hội là bậc 1, các bậc tiếp theo giá sẽ cao hơn, nhưng cần phải tính toán mức độ chênh lệch. 

“Bộ Công Thương cần ước tính sản lượng điện với từng bậc phù hợp, chính xác so với thực tiễn để cân đối với giá bán lẻ điện bình quân được Chính phủ đưa ra” - Ông Long chia sẻ.

Theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, giá điện nên tính theo mức tiêu thụ đầu người thay vì tính theo hộ. Trên thực tế, có những hộ gia đình đông người, cũng có hộ ít người. Với hộ gia đình đông thành viên, gồm nhiều gia đình nhỏ cùng chung sống sẽ tiêu thụ điện nhiều hơn nhưng chưa chắc đã khá giả. Tiền điện tăng cao sẽ đặt lên gánh nặng tài chính cho người lao động có thu nhập thấp. 

Bên cạnh đó, ông Thịnh cho rằng, cần phải tính trên số kWh dùng điện để trả tiền điện chứ không nên tính lũy tiến bậc thang. Bởi những phương án biểu giá điện được xây dựng hiện nay đa phần người dân sẽ phải chịu tiền điện cao hơn. Trong khi đó, việc công khai minh bạch trong giá điện đến nay vẫn chưa đảm bảo, dẫn đến việc mỗi lần tăng giá thì dư luận lại phản ứng mạnh.