Bất động sản có đang trở thành đại diện cho kinh tế Việt Nam?

Theo thesaigontimes, qua những phân tích về mối quan hệ giữa thị trường chứng khoán và nền kinh tế tại Mỹ, Việt Nam, Trung Quốc có thể thấy được cổ phiếu của ngành nào sẽ tăng trưởng dài hạn tại Việt Nam. 

Nền kinh tế thực cùng thị trường tài chính tạo thành một thể thống nhất trong dài hạn, không có nền kinh tế thực thì không có thị trường tài chính. Khi nền kinh tế sở hữu bản chất của một cấu trúc kinh tế đặc thù thì cấu trúc này cũng được phản ánh lên thị trường tài chính.

Các chỉ số chứng khoán được xây dựng theo tỷ trọng giá trị vốn hóa, cũng có nghĩa những công ty nào có giá trị vốn hóa lớn thì tỷ trọng cũng lớn trong cách tính sự thay đổi của các chỉ số chứng khoán.

Mỹ là quốc gia phát triển có mức đóng góp 70% của tiêu dùng nội địa vào tổng sản phẩm quốc nội (GDP), tạo nên nền tảng vững chắc cho những ngành dịch vụ cấp cao phát triển ổn định. Vì vậy, các ngành nghề dịch vụ bậc cao như công nghệ thông tin, tài chính, y tế có tỷ trọng lớn trong cơ cấu vốn hóa của toàn thị trường chứng khoán. 

Có lẽ không ai là không biết tới phố Phố Wall nổi tiếng của New York. Đây là trung tâm tài chính đóng vai trò quan trọng bậc nhất khi tập trung hầu hết các sàn giao dịch lớn nhất thế giới.

Hay như Thung lũng Silicon - nơi tập trung những “gã khổng lồ” công nghệ của thế giới như Google, Facebook, Intel, Logitech,... Hoặc các công ty tiên phong trong lĩnh vực chế tạo vaccine chống lại dịch bệnh Covid - 19, chưa từng có như Johnson & Johnson và Pfizer - những doanh nghiệp y tế có vốn hóa hàng đầu tại thị trường chứng khoán Mỹ.

Sự phát triển của những ngành chủ chốt trong nền kinh tế phản ánh lên mức sinh lời của những ngành nghề trên thị trường chứng khoán tương ứng trong dài hạn. Với các nhóm cổ phiếu công nghệ thông tin ghi nhận mức sinh lời tăng hơn 600% hoặc cổ phiếu  Facebook (Meta Platform) có mức tăng trong 10 năm qua gần 470% cho tới hiện tại, tuy đã giảm 60% so với mức đỉnh.

Cổ phiếu của các doanh nghiệp y tế như Johnson & Johnson hay Pfizer cũng ghi nhận mức sinh lời lad 140% và 105% trong 1 thập kỷ qua.

Còn tại thị trường lớn thứ 2 thế giới - Trung Quốc lại sở hữu ngành công nghiệp lớn nhất thế giới, tạo ra sức ảnh hưởng không nhỏ lên lĩnh vực công nghiệp toàn cầu. Trung Quốc có đóng góp lớn vào động lực tăng trưởng ngành công nghiệp toàn cầu.

Tổng cục Thống kê Trung Quốc cho biết, tốc độ gia tăng sản lượng công nghiệp của quốc gia này rất cao, với tổng giá trị gia tăng hơn 12 lần trong giai đoạn 2012 - 2021. Thống kê từ APEC lại thể hiện việc Trung Quốc đã chạm mốc trên 32% trong tổng giá trị gia tăng ngành sản xuất toàn cầu, điều này càng thể hiện sự phát triển của ngành công nghiệp của Trung Quốc. 

Vì sự phát triển vượt bậc này nên vốn hóa ngành công nghiệp và ngành vật liệu đã chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu vốn hóa thị trường chứng khoán Trung Quốc. Ngành tài chính tuy có tỷ trọng lớn nhưng điều này lại bắt nguồn từ sự “lệch” trong cấu trúc của thị trường tài chính khi ngành ngân hàng đã giữ vai trò huyết mạch đối với việc cung ứng vốn cho nền kinh tế. 

Cũng như trên thị trường Mỹ, các ngành nghề đóng vai trò chủ đạo tại Trung Quốc như tiêu dùng thiết yếu, công nghiệp cũng thể hiện được mức tăng trưởng vượt trội về mức sinh lời trong thời gian 10 năm qua. Mức sinh lời của ngành tiêu dùng thiết yếu có sức tăng vượt trội hơn các nhóm ngành nghề khác khi đặt hơn 270%.

Tại Mỹ và Trung Quốc ghi nhận các ngành đại diện cho cấu trúc đặc thù của nền kinh tế là khác nhau, tuy nhiên hai nền kinh tế này có sự tương đồng là tỷ trọng vốn hóa của nhóm những doanh nghiệp bất động sản trên thị trường chứng khoán rất nhỏ.

Thực tế, nhu cầu đầu tư vào hạ tầng và nhà ở tại hai quốc gia này đã hoàn thiện và có sự bão hòa. Các nguồn lực đang được đẩy vào phát triển sản xuất và dịch vụ. Vì vậy, giá cổ phiếu của các doanh nghiệp BĐS tại Mỹ thuộc nhóm thấp nhất trong các ngành.

Tuy nhiên, cấu trúc vốn hóa thị trường chứng khoán tại Việt Nam cho thấy xu hướng ngược lại. Các doanh nghiệp BĐS chiếm tỷ trọng khá lớn trong tổng giá trị vốn hóa, bởi hoạt động kinh tế thực chịu phụ thuộc vào nhóm ngành BĐS.

Ngành tài chính Việt Nam tương tự như Trung Quốc khi nhóm ngân hàng là kênh cung ứng vốn chủ chốt cho nền kinh tế. Mức sinh lời của 2 nhóm này đạt mức tăng trưởng cao hơn hẳn so với những ngành nghề trong 5 năm qua.

Khi thị trường BĐS gặp vấn đề sẽ kéo theo biến động tới nhiều ngành nghề khác, nhất là ngân hàng. Điều đó đã giải thích vì sao thị trường chứng khoán bị chững lại trong giai đoạn gần đây khi những bất ổn trên thị trường BĐS diễn ra.

Những phân tích trên đã phần nào giải thích một thực trạng đáng buồn về cấu trúc thị trường chứng khoán của Việt Nam. Thị trường chứng khoán Mỹ thì dựa vào nền tảng ngành dịch vụ tốt, còn với Trung Quốc thì dựa vào nền tảng sản xuất tốt. Trong khi nền kinh tế Việt Nam không có bất kỳ một nền tảng nào trong đó, mà chủ yếu đều phụ thuộc vào BĐS.

Ngay từ đầu, Việt Nam đã không quan tâm đúng mức tới việc phát triển công nghiệp phụ trợ, thay vào đó là đi nhanh vào các ngành công nghiệp hạng nặng. Kết quả là, chỉ phát triển được khâu lắp ráp, nhưng đây là khâu có giá trị thấp nhất trong chuỗi giá trị của các doanh nghiệp FDI. Hơn nữa, máy móc, thiết bị và nguyên liệu vẫn phải nhập khẩu.

Chính vì vậy mà Việt Nam còn thiếu hụt các ngành công nghiệp có giá trị. Đồng thời, ngành dịch vụ tuy nhìn có vẻ phát triển nhanh nhưng thực tế vẫn chỉ đi trên con đường phát triển của ngành dịch vụ có giá trị thấp.