Tuyến đường sắt hơn 100 tuổi Hà Nội - Đồng Đăng sắp được "lột xác"

Mới đây, Cục Đường sắt Việt Nam (ĐSVN) đã có báo cáo Bộ GTVT về các giải pháp khắc phục những điểm xung yếu trên mạng lưới đường sắt. Trong báo cáo, để đảm bảo an toàn chạy tàu, Cục ĐSVN đề xuất bố trí hơn 2.238 tỷ đồng để nâng cấp tuyến đường sắt Hà Nội - Đồng Đăng (Lạng Sơn).

Đường sắt Hà Nội – Đồng Đăng có tuổi đời hơn 100 năm, chứng kiến nhiều biến cố, thăng trầm của lịch sử nước ta. Tuyến đường sắt được người Pháp khởi công từ năm 1889 nhằm mục đích vận chuyển, tiếp tế vũ khí quân sự cho vùng biên giới phía Bắc. Trải qua những năm tháng chiến tranh và sự tác động của thời gian, khí hậu, tuyến đường sắt này đã xuống cấp.

Tuyến đường sắt Hà Nội - Đồng Đăng có tổng chiều dài 167km, được Cục ĐSVN khai thác từ năm 1970. Tuyến đường sắt có điểm đầu là ga Gia Lâm (Hà Nội), điểm cuối là ga Đồng Đăng (Lạng Sơn) – đây là ga quan trọng kết nối với tuyến đường sắt liên vận quốc tế sang ga Bằng Tường (Trung quốc).

Toàn tuyến có tất cả 60 cầu, trong đó có 1 cây cầu đặc biệt lớn, 4 cầu lớn, 9 cầu trung, 46 cầu nhỏ. Hiện nay cầu Long Biên của tuyến đường sắt này đã xuống cấp nghiêm trọng, cần được cải tạo sớm để đảm bảo an toàn chạy tàu, 59 cây cầu còn lại về cơ bản vẫn đáp ứng được yêu cầu khai thác.

Trên tuyến đường sắt còn có 8 hầm với tổng chiều dài 1.992m. Đa số các vỏ hầm đều có kết cấu bê tông xi măng nên đã xuất hiện hiện tượng rỏ rỉ nước và nhiều vết nứt. Mặc dù chưa ảnh hưởng nhiều tới tuyến đường sắt Hà Nội – Đồng Đăng nhưng theo Cục ĐSVN vẫn cần đánh giá các hầm này để xem xét cải tạo, sửa chữa kịp thời nhằm đảm bảo an toàn tàu chạy.

Cục ĐSVN thông tin thêm, về phần đường sắt, hiện nay kiến trúc tầng trên chủ yếu là ray P43 cũ và tà vẹt bê thông thường. Để đáp ứng tốc độ khai thác cũng như nhu cầu vận tải ngày càng cao trên tuyến cần được đầu tư thay thế bằng kiến trúc tầng trên mới.

Đáng nói, trên tuyến Hà Nội – Đồng Đăng có 67 vị trí xung yếu. Những vị trí này cần được sửa chữa kiên cố hóa kết cấu hạ tầng trong kế hoạch quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt hàng năm.

Do đó, Cục ĐSVN đề xuất lập dự án cải tạo, nâng cấp tuyến đường sắt Hà Nội – Đồng Đăng, dự kiến tổng mức đầu tư khoảng 2.238 tỷ đồng, triển khai trong giai đoạn 2026 – 2031.

Toàn bộ kinh phí trên sẽ được dùng để đầu tư các hạng mục, bao gồm: nâng cấp, cải tạo kiến trúc tầng trên; cải tạo cục bộ bình diện; nâng bán kính đường cong tại các điểm nghẽn về vận tải, đảm bảo an toàn chạy tàu; gia cố cải tạo cống, hệ thống thoát nước và nền đường yếu; cải tạo các hầm yếu để đảm bảo an toàn chạy tàu, xóa bỏ các điểm đen, hạn chế tốc độ. Bên cạnh đó, nhằm khai thác hiệu quả, góp phần tăng năng lực, cải thiện dịch vụ vận tải hành khách và hàng hóa, tạo điều kiện thuận lợi trong tổ chức chạy tàu, dự án còn khôi phục đường ga đối với các ga hạn chế về số lượng đường, cải tạo các ga hiện có.

Trước đó, Bộ GTVT từng đề xuất phương án nâng cao năng lực vận tải liên vận quốc tế đến năm 2030. Trong đó tuyến đường sắt Hà Nội – Đồng Đăng sẽ nâng sản lượng hàng hóa xuất nhập khẩu lên 3 triệu tấn/năm.

Đóng vai trò quan trọng trong hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa giữa Việt Nam và Trung Quốc nhưng hiện nay hạ tầng cửa khẩu ga Đồng Đăng xuống cấp và không tương xứng với tiềm năng, thế mạnh.

Vấn đề cải tạo, nâng cấp được đề xuất trước đó nhiều lần. Gần nhất vào giữa năm 2023, Bộ GTVT đã triển khai đồng loạt 2 gói thầu tổng giá trị hơn 475 tỷ đồng thuộc dự án cải tạo các nhà ga trên tuyến đường sắt phía Bắc. Dự án dự kiến nâng cấp 3 ga hành khách và 4 ga hàng hóa, trong đó có tuyến Hà Nội – Đồng Đăng.

Thời gian tới, nếu đề xuất của Cục ĐSVN được Bộ GTVT phê duyệt tuyến đường sắt Hà Nội - Đồng Đăng chắc chắn sẽ có bước chuyển mình ngoạn mục, tăng cường năng lực vận tải giữa Việt Nam với Trung Quốc và các nước trên thế giới.