TS Lê Xuân Nghĩa: Kinh tế Việt Nam có thể phục hồi từ cuối năm nay

Theo Thanh Niên Việt, chuyên gia kinh tế TS Lê Xuân Nghĩa nhìn nhận, Việt Nam trong năm 2022 kiểm soát được lạm phát không chỉ nhờ vào chính sách tiền tệ mà còn có đóng góp lớn cho chính sách tài khóa. 

Sang nửa đầu năm 2023, hai chính sách này có thể vẫn kết hợp với nhau. Trong đó, chính sách tài khóa vẫn theo xu hướng giảm một số loại thuế (quan trọng nhất là VAT), còn chính sách tiền tệ đã quay về hướng hỗ trợ phục hồi. 

Lãi vay cao từ 14 - 15%/năm

Dù lãi suất giảm khá nhanh nhưng vẫn chủ yếu rơi vào phân khúc tiền gửi, trong khi lãi suất cho vay tuy có giảm nhưng vẫn cao. Ví dụ một doanh nghiệp vay tại một ngân hàng uy tín với lãi suất 17% làm điện mặt trời. Gần đây, doanh nghiệp được ngân hàng hứa giảm xuống 15%, tới tháng 9 mới giảm còn 14%. 

“Như vậy, lãi suất thực là 10%/năm, không có quốc gia nào cao như vậy. Ngân hàng Nhà nước gần đây nỗ lực nhưng lãi suất cho vay rất cao” - Ông Nghĩa nhìn nhận. 

Vị chuyên gia đặt câu hỏi “Tại sao lại như vậy?” và chỉ ra rằng một trong những nguyên nhân thấy lãi suất tăng khá cao là do ngành ngân hàng đang lo ngại về tỷ giá hối đoái biến động theo hướng nào. 

Tuy nhiên, ông Nghĩa cho rằng có 3 yếu tố thấy áp lực về tỷ giá sẽ giảm. Một là USD khó tăng trở lại và NHNN có thể có thêm dư địa giảm lãi suất điều hành hơn. Hai là nguy cơ tăng giá dầu có nhưng không lớn. Bộ Tài chính vẫn có những giải pháp hỗ trợ kiềm chế giá xăng dầu. Ba là cán cân thanh toán của Việt Nam đang dương. 

“Tỷ giá và kinh tế vĩ mô trong năm 2024 dự báo duy trì ổn định, đây là điều kiện cho thị trường tài sản, nhất là thị trường chứng khoán có thể đứng vững hoặc hồi phục nhẹ trong thời gian tới” - TS Lê Xuân Nghĩa đánh giá.

Việt Nam đã chuyển hướng sang chính sách nới lỏng tiền tệ trong vài tháng nay, ông Nghĩa cho rằng liều lượng nới lỏng tiền tệ ra sao sẽ phụ thuộc vào việc cung tiền tăng thế nào, chứ không phải việc lãi suất hạ bao nhiêu. 

“Hiện nay những giải pháp tăng cung tiền chưa nhiều. May mắn là Việt Nam có thặng dư thương mại nên NHNN có thể tăng mua dự trữ ngoại tệ để bơm tiền ra, nhưng lượng tiền được bơm để mua ngoại tệ lâu nay không nhiều, thị trường OMO hoạt động yếu. Hy vọng thời gian tới, NHNN sẽ tăng mua ngoại tệ để bơm tiền nhiều hơn” - Ông Nghĩa chia sẻ. 

Vị chuyên gia nói thêm: “Đấy là tôi nói về thị trường tiền cơ sở (Money Base) - dòng tiền nằm ngoài các ngân hàng thương mại. Riêng về tiền của các ngân hàng thì đúng là hiện đang dồi dào, nhưng doanh nghiệp không vay được, không chảy ra nền kinh tế. Nguyên nhân khiến tín dụng tăng thấp do 2 điều: Thứ nhất, đơn hàng không có; Thứ hai là khả năng thanh toán của doanh nghiệp giảm mạnh”.

Thanh khoản dòng tiền yếu cùng tình hình kinh tế thế giới như vậy thì khả năng phục hồi nền kinh tế không thể phục hồi nhanh, theo chuyên gia, kinh tế Việt Nam sẽ phục hồi theo đáy hình chữ U. 

Thứ nhất, vì kinh tế thế giới cũng phục hồi một cách từ từ, vừa phải cảnh giác với lạm phát (các rủi ro từ chiến tranh, giá lương thực, nguyên liệu).

Thứ 2, xuất khẩu và nhập khẩu trong 6 tháng đầu năm của Việt Nam giảm, song tốc độ này đã chậm dần. Đáng nói, một số ngành xuất khẩu như nông sản, điện tử có tốc độ phục hồi tốt. Thị trường hiện nay phần lớn các đơn hàng xuất khẩu sang châu  u phục hồi chậm vì đòi hỏi tín chỉ carbon, trong khi các doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa có sự chuẩn bị. Việc xuất khẩu chỉ còn trông chờ vào thị trường lớn như Mỹ và Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc. 

Thứ 3 là lĩnh vực dịch vụ (ăn uống, đi lại) cũng dần phục hồi khá tốt. 

“Vấn đề đáng ngại nhất bây giờ là cầu tiêu dùng nội địa vẫn yếu, phục hồi chậm. Nhưng theo tôi dự đoán thì khoảng quý IV/2023, nền kinh tế sẽ phục hồi rõ rệt, PMI có thể đạt 50 điểm hoặc hơn” - Ông Nghĩa phân tích.  

Còn dư địa giảm lãi suất

Nhìn vào bức tranh kinh tế, vị chuyên gia dự báo báo kinh tế bắt đầu tư quý IV/2023 sẽ phục hồi nhẹ cho tới nửa đầu năm sau. Kinh tế Việt Nam còn phục thuộc nhiều vào đầu tư nước ngoài, chiếm tới 20% GDP, đầu tư nước ngoài có sức hút mạnh hơn so với bình quân toàn cầu. Yếu tố này giúp kinh tế Việt Nam phục hồi nhanh hơn. 

Về lãi suất, ông Nghĩa cho rằng còn phụ thuộc vào xu hướng của các ngân hàng trung ương trên thế giới. Mỹ gần như đã dừng tăng vào cuối năm nay và bắt đầu giảm, bắt đầu tư năm 2024, tương tự với châu Âu. Do đó, vẫn còn cơ hội để NHNN giảm mạnh lãi suất để hỗ trợ doanh nghiệp và kinh tế. 

Tại diễn đàn, Chủ tịch Dragon Capital - Ông Dominic Scriven cho rằng các tổ chức lớn như World Bank, IMF, FED… đưa ra các dự báo ngược chiều về kinh tế Việt Nam. Cho thấy sự lúng túng của các tổ chức khi họ cố phân tích những biến số tác động tới kinh tế vĩ mô. 

Ông Dominic Scriven cho rằng, điều khác biệt giữa chính sách tiền tệ Việt Nam với những nước phương Tây là lạm phát. Khi lạm phát được kiểm soát, NHNN có dư địa tạo điều kiện thuận lợi cho những thị trường tài chính, bao gồm thị trường chứng khoán. Đây cũng là lý do giúp nhà đầu tư phục hồi một phần lỗ từ năm ngoái.

Song, vị chuyên gia cho rằng, nhiều tổ chức trong và ngoài nước đang nhìn nhận khá lạc quan về khả năng phục hồi của nền kinh tế Việt Nam vào năm 2024. 

“Theo những dự báo lạc quan, tăng trưởng lợi nhuận công ty niêm yết năm 2024 có thể đạt 24%. Cá nhân tôi cho rằng, đây là nhận định hơi chủ quan. Vì nhiều đầu tàu lớn cho nền kinh tế thế giới đang gặp vấn đề” - Chủ tịch Dragon Capital cho biết.

Vì vậy, lãnh đạo Dragon capital cho rằng, các nhà đầu tư cần quản trị rủi ro. Hai là phải đa dạng hóa danh mục. Ba là đánh giá đúng khẩu vị rủi ro của mình.