TS. Lê Xuân Nghĩa: Cần lưu ý đến cán cân thanh toán tổng thể, tránh gây thêm áp lực cho tỷ giá

Thời gian gần đây, đồng USD ngày càng mạnh lên đã gây áp lực lên tỷ giá hối đoái của Việt Nam. Tính tại thời điểm ngày 19/10/2022, chỉ số USD - là thước đo giá trị của “đồng bạc xanh” so với 6 đồng tiền lớn ở trên thế giới) đã đạt 112,06 điểm, so với cùng kỳ năm trước đã tăng 19,6%

Mới đây, Ngân hàng Nhà nước đã nới biên độ giao dịch từ 3% lên mức 5%, đồng thời tăng giá mua giao ngay từ 23.925 đồng lên 24.380 đồng. Tại các ngân hàng thương mại, tỷ giá bán cũng được điều chỉnh tăng giá khá mạnh sau khi biên độ được nới thêm. Thời điểm hiện tại, tỷ giá đang được giao dịch ở quanh vùng VND 24.500. Điều này đồng nghĩa với việc, tiền VND đã mất giá gần 7% so với thời điểm cuối năm trước. 

Cán cân thanh toán tổng thể không thặng dư sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn cung ngoại tệ

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh Fed vẫn tiếp tục thắt chặt tiền tệ, diễn biến mạnh lên của đồng USD trở thành yếu tố chính gây thêm áp lực lên tỷ giá trong nước. Mới đây, khối phân tích của Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV) dự báo rằng, quý 4 năm nay sẽ là giai đoạn căng thẳng nhất đối với diễn biến tỷ giá trong nước bởi chỉ số USD có nhiều khả năng sẽ tăng do Fed thắt chặt chính sách tiền tệ trong bối cảnh lạm phát toàn cầu vẫn đang ở mức quá cao khi so sánh với mục tiêu của những ngân hàng trung ương.

Bên cạnh đó, tại thời điểm cuối tháng 9, dự trữ ngoại hối của Việt Nam đã thấp hơn mức 12 tuần nhập khẩu, thế nên dư địa để Ngân hàng Nhà nước có thể tiếp tục can thiệp tỷ giá thông qua việc bán USD từ dự trữ ngoại hối sẽ ngày càng hẹp. Chia sẻ về vấn đề áp lực tỷ giá ngày càng trở nên căng thẳng, TS. Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng Tư vấn - Chính sách Tiền tệ Quốc gia nhận định, cần phải lưu ý đến cán cân thanh toán tổng thể. Nếu như cán cân này không thặng dư sẽ ảnh hưởng một cách trực tiếp đến nguồn cung ngoại tệ và gây thêm áp lực lên tỷ giá vốn đã vô cùng căng thẳng. 

Liên quan đến vấn đề này, TS. Lê Xuân Nghĩa cho biết: “Cán cân thương mại nước ta vẫn đang thặng dư, nhưng cán cân vãng lai vẫn còn thâm hụt, đặc biệt là cán cân dịch vụ thâm hụt lớn trong khi cán cân tài chính cũng đang ở trong trạng thái yếu (trong khi vốn đầu tư nước ngoài gián tiếp có biểu hiện rút ra).

Trong 2 quý đầu năm nay, cán cân thanh toán tổng thể âm, hy vọng từ giờ cho đến cuối năm cán cân này có thể cân bằng. Nếu không có thặng dư cán cân thanh toán tổng thể, nguồn cung ngoại tệ sẽ phải chịu áp lực trực tiếp và tỷ giá sẽ thêm căng thẳng. Khi cán cân thanh toán tổng thể dương, VND sẽ vững giá cả và khi đó Ngân hàng Nhà nước có thể mua để tăng dự trữ ngoại tệ”. 

Nguồn cung ngoại tệ có khặp khó khăn vì xuất khẩu yếu đi?

Cách đây không lâu, các chuyên gia của SSI đã đề cung đến nguy cơ nguồn cung ngoại tệ có thể gặp nhiều khó khăn trong quý 4 năm nay trong bối cảnh xuất khẩu nhiều khả năng sẽ yếu đi cùng với kiều hối chậm lại. Theo SSI, yếu tố nội tại cùng với áp lực từ bên ngoài khi Fed tiếp tục tăng lãi suất trong tháng 11 và 12 tới sẽ tăng thêm nhiều áp lực lên tỷ giá. 

Bên cạnh đó, SSI cũng nhấn mạnh, biện pháp can thiệp của Ngân hàng Nhà nước vẫn còn khá hạn chế. Nguyên nhân bởi, dự trữ ngoại hối không còn quá dồi dào, nếu tăng lãi suất quá mạnh sẽ tác động lớn đến trạng thái ổn định của nền kinh tế vốn đang ở vị thế khá khó khăn. 

Trong báo cáo chiến lược thị trường tháng 10 năm nay, SSI cũng đã có đoạn nói riêng về mảng xuất khẩu và cho biết, số liệu đã điều chỉnh tính mùa vụ của xuất khẩu; bên cạnh đó doanh thu bán lẻ hàng hóa và dịch vụ đã tăng trưởng chậm lại theo quý. Cụ thể, SSI cho biết: “Xuất khẩu trong quý 3 năm nay đã ghi nhận mức tăng trưởng âm so với quý liền trước. Điều này cho thấy triển vọng khó khăn của hoạt động thương mại trong thời gian tới”.  

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu trong tháng 9 đã chậm lại đáng kể. Đáng chú ý, giá trị xuất khẩu so với tháng 8 đã giảm 14% chủ yếu ở những mặt hàng điện tử, điện thoại và máy tính. Mảng này trong cả quý 3 cũng giảm tăng trưởng khi so sánh với quý trước. Theo CTCP Chứng khoán BIDV (BSC) nhận định, tốc độ tăng trưởng xuất nhập khẩu đã tăng chậm lại trong khi xu hướng tiêu dùng của người dân Mỹ đã giảm tốc trong bối cảnh lãi suất tăng mạnh. Đáng chú ý, BSC cũng đưa ra hai kịch bản dựa trên khả năng nền kinh tế lớn nhất thế giới đang trong tình cảnh suy thoái.

Đối với kịch bản, nếu như Mỹ suy thoái vào năm 2022 có thể khiến xuất khẩu tăng 13,1% cùng với nhập khẩu tăng 12,6%. Nếu như Mỹ suy thoái vào năm 2023, xuất khẩu có thể tăng lên 18% và nhập khẩu có thể tăng thêm 17,3%. Trong khi đó, các chuyên gia của Chứng khoán Bản Việt (VCSC) cũng mới hạ dự báo về mức tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu cùng với nhập khẩu cả năm nay xuống lần lượt ở mức 13% cùng với 11% so với 15% và 14,5% trước đó bởi triển vọng nhu cầu trên toàn cầu đã giảm xuống. Điều chỉnh này cũng tương ứng với mức thặng dư thương mại được dự báo đạt 11,2 tỷ USD trong năm 2022, trong khi sự báo trước đó cao hơn 6,5 tỷ USD. 

Bên cạnh đó, VCSC cũng đã giảm dự báo tăng trưởng đối với kim ngạch xuất nhập khẩu năm tới xuống lần lượt ở mức 7,5% và 8% (trong khi trước đó là 12% và 11%), con số này tương ứng thặng dư thương mại 10 tỷ USD. 

Ngoài ra, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cho rằng, vấn đề nguồn cung ngoại tệ có thể gặp khó khăn do nguy cơ xuất khẩu yếu đi và gián tiếp gây áp lực lên tỷ giá của Việt Nam là không đáng lo ngại. “Từ nay đến cuối năm, không cần quá lo lắng về nguồn cung ngoại tệ. Xuất khẩu Việt Nam có dấu hiệu tăng trưởng chậm lại theo tháng, thế nhưng khi nhìn tổng thể vẫn khá tích cực. Ngoài ra, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài được giải ngân cũng tăng lên”, ông cho biết.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng, VND khi so sánh với những đồng tiền khác trong khu vực vẫn là một trong những đồng tiền ổn định nhất. Vì thế, kiều hối gửi về Việt Nam dự định vẫn sẽ tăng lên trong thời gian tới. Nếu như VND bị mất giá giống như các đồng tiền khác mới cần phải quan ngại đối với nguồn cung ngoại tệ.