Triển vọng nào cho cổ phiếu "nữ hoàng cá tra" khi trượt về vùng đáy 17 tháng?

Theo Nhịp sống thị trường, năm 2022 được xem là thời kỳ thăng hoa nhất của ngành cá tra với giá trị xuất khẩu đạt kỷ lục lịch sử tăng 63% lên mức 2,4 tỷ USD. Xuất khẩu cá tra thắng lớn khiến cổ phiếu của "nữ hoàng cá tra" Vĩnh Hoàn (mã CK: VHC) cũng tăng mạnh và ghi nhận đỉnh lịch sử ở mức 107.000 đồng/cổ phiếu vào hồi tháng 6 năm 2022.

Tuy nhiên, tính đến kết thúc phiên giao dịch ngày 2/3, thị giá của VHC đã giảm 47% xuống mốc 56.600 đồng/cổ phiếu, vốn hóa cũng mất khoảng 9.300 tỷ đồng so với mức đỉnh. Đồng thời, đây cũng là mức giá thấp nhất của cổ phiếu này kể từ ngày 11/2021.

Cổ phiếu VHC tụt dốc nhanh chóng trong bối cảnh kết quả kinh doanh của doanh nghiệp "đi lùi" và được dự báo còn đối diện với nhiều thách thức khi tình hình xuất khẩu không quá thuận lợi.

Doanh thu tiếp tục đi lùi khi các thị trường lớn gặp khó

Có thể thấy, bức tranh kinh doanh ảm đạm của Vĩnh Hoàn thể hiện rõ khi doanh thu xuất khẩu trong tháng 1/2023 chỉ đạt 462 tỷ đồng, giảm 45% so với cùng kỳ. Đây là tháng thứ 3 liên tiếp doanh thu xuất khẩu của doanh nghiệp này đi lùi và cũng là mức thấp nhất kể từ tháng 2/2021.

Đáng chú ý là doanh thu cá tra - nguồn thu chủ lực của Vĩnh Hoàn ghi nhận giảm 44% so với cùng kỳ, về mức 273 tỷ đồng. Còn nếu so với mức đỉnh hồi tháng 4 năm ngoái, doanh thu mảng cá tra của VHC đã giảm xấp xỉ 76% giá trị.

Về thị trường xuất khẩu, Mỹ (quốc gia nhập khẩu chính của Vĩnh Hoàn) giảm tới 65% xuống 117 tỷ đồng, bên cạnh đó, thị trường châu  u cũng giảm tới 28%. Tương tự, doanh thu thị trường nội địa cũng giảm 34% còn 140 tỷ đồng. Mặc dù thị trường Trung Quốc cải thiện 22% lên 32 tỷ đồng nhờ chính sách mở cửa, nhưng tỷ trọng đóng góp vào doanh thu chung lại không lớn.

Doanh thu xuất khẩu của VHC hạ nhiệt trong bối cảnh xuất khẩu mặt hàng này khó khăn hơn giai đoạn trước. Ngành thủy sản nói chung và mặt hàng cá tra nói riêng hiện đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong nửa sau của năm 2022 do tình trạng lạm phát dai dẳng và hàng tồn kho của các nhà bán lẻ tăng cao, gây ảnh hưởng nặng nề đến hoạt động xuất khẩu.

Dự báo, diễn biến kém tích cực này sẽ kéo dài sang nửa đầu năm 2023. Số liệu từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho thấy, xuất khẩu cá tra tháng 1/2023 đạt 83,6 triệu USD so với tháng trước đó, đồng thời giảm 61% so với cùng kỳ năm ngoái. Xuất khẩu cá tra tháng 1/2023 sang tất cả các thị trường chính đều giảm mạnh, trong đó Mỹ là thị trường giảm sâu nhất khi các thông số đều âm hai con số.

Trên thực tế, lợi nhuận của doanh nghiệp đã bắt đầu tăng trưởng âm vào quý 4/2022. Theo đó, lợi nhuận sau thuế của VHC giảm 56% còn 199 tỷ đồng. Đây đã là quý thứ hai liên tiếp Vĩnh Hoàn suy giảm lợi nhuận sau khi đạt đỉnh vào quý 2/2022. Tuy nhiên, nhờ kết quả kinh doanh nửa đầu năm bứt phá, tính chung cả năm 2022, lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp vẫn đạt 2.014 tỷ đồng, tăng 90% so với cùng kỳ.

Kinh doanh gặp khó còn khiến doanh nghiệp này nhận "trái đắng" khi đem tiền đầu tư vào chứng khoán. Báo cáo tài chính quý 4/2022 cho thấy, công ty đang đầu tư 179 tỷ đồng vào thị trường chứng khoán và đã thực hiện trích lập dự phòng giảm giá chứng khoán 77 tỷ đồng, tương đương với mức tạm lỗ danh mục là 43%. Trong danh mục đầu tư chứng khoán của mình, Vĩnh Hoàn dự phòng 26 tỷ đồng tại cổ phiếu NLG, gần 37 tỷ đồng với cổ phiếu DXS và 7,7 tỷ đồng tại cổ phiếu KBC và 6,5 tỷ đồng ở một số cổ phiếu khác.

Còn nhiều thách thức

Nhiều dự báo cho rằng, việc Trung Quốc mở cửa trở lại sẽ giúp đơn hàng xuất khẩu cá tra sang thị trường này cải thiện đáng kể trong quý 2/2023. Mặc dù tin rằng doanh thu từ thị trường Trung Quốc sẽ bù đắp một phần cho sự sụt giảm doanh thu từ thị trường EU và Hoa Kỳ, nhưng giới phân tích vẫn cho rằng, điều này không đủ để mang lại cơ hội phục hồi lợi nhuận cho các công ty thủy sản nửa đầu năm 2023. Nguyên nhân được cho là có thể do mức lợi nhuận cao của các doanh nghiệp thủy sản trong năm 2022 cùng với những quan ngại về mức độ chắc chắn của các chính sách mở cửa của Trung Quốc.

Riêng Chứng khoán VDSC nhận định rằng tác động của sự kiện này đối với các doanh nghiệp sẽ không đồng nhất. Mặc dù có thể các công ty có doanh thu xuất khẩu tại thị trường này sẽ được hưởng lợi từ sự phục hồi của các đơn đặt hàng, nhưng điều này vẫn không đủ để đưa ngành thủy sản trở lại chu kỳ tăng.

Thứ nhất, sự phục hồi dự kiến của Trung Quốc được dự báo chỉ bù đắp một phần sự sụt giảm ở các thị trường khác trong năm 2023. Thứ hai, trong khi sự phục hồi chủ yếu về mặt sản lượng xuất khẩu, dự kiến giá bán vẫn ở mức thấp và giá cả nguyên liệu vẫn ở mức cao, dẫn đến sự chênh lệch âm giữa giá bán và giá nguyên liệu, điều này khiến thu hẹp biên lợi nhuận gộp của các doanh nghiệp. Do đó, bất chấp những tác động tích cực từ việc mở cửa trở lại của Trung Quốc, VDSC vẫn duy trì quan điểm lợi nhuận của hầu hết các doanh nghiệp cá tra sẽ tăng trưởng âm trong năm nay.

Đáng chú ý, khối lượng xuất khẩu đang cho thấy triển vọng ảm đạm vào nửa đầu năm 2023. Hệ quả là Vĩnh Hoàn bị sụt giảm doanh thu nghiêm trọng trong quý 4/2022 và dự kiến tình trạng này sẽ tiếp tục kéo dài đến nửa đầu năm 2023.

Chứng khoán VDSC dự báo doanh nghiệp này có thể tăng trưởng âm trong năm nay do giá bán cũng như sản lượng tiêu thụ sụt giảm. Theo đó, dự báo doanh thu của VHC đạt 12.050 tỷ đồng, giảm 15% so với ước tính thực hiện năm 2022, lợi nhuận sau thuế ước tính đạt mức 1.586 tỷ đồng, giảm 31% so với ước tính thực hiện trong năm 2022.

Tuy nhiên, dự báo mức lợi nhuận năm 2023 vẫn cao hơn so với mức trước năm 2022 do giá bán và sản lượng khó giảm mạnh trong bối cảnh lạm phát giúp tăng tiêu thụ sản phẩm giá rẻ như cá tra. Mảng collagen và gelatin (C&G) đã làm giảm bớt mức độ sụt giảm lợi nhuận trong những năm khó khăn đối với mảng cá tra. Ngoài ra, không còn tình trạng dư cung nguyên vật liệu như giai đoạn 2018-2019 giúp giá nguyên vật liệu cũng như giá bán không giảm đột biến.

Với giả định sản lượng tiêu thụ ổn định cùng với giá bán bình quân cá tra đạt 3,90 USD/kg trong năm 2023, Chứng khoán SSI kỳ vọng sản lượng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc sẽ phần nào bù đắp cho sự sụt giảm sản lượng xuất khẩu sang Mỹ của Vĩnh Hoàn trong nửa đầu năm 2023.

Mặt khác, giá bán sang thị trường Trung Quốc vẫn thấp hơn khoảng 15% so với giá bán sang Mỹ, điều này cho thấy áp lực lên tỷ suất lợi nhuận gộp vẫn còn. Đội phũ phân tích giả định chi phí thức ăn thủy sản giảm 13% so với cùng kỳ, ít hơn đáng kể so với mức giảm giá bán bình quân. Vì vậy, SSI cho rằng tỷ suất lợi nhuận gộp của VHC sẽ giảm khoảng 260 điểm cơ bản trong năm 2023.

Nhận định về diễn biến thị trường chứng khoán trong tuần này, nhóm phân tích của Chứng khoán VCBS cho rằng, mức hỗ trợ gần nhất của thị trường vẫn nằm quanh khu vực 1.020 điểm. Trong trường hợp tích cực, chỉ số VN-Index sẽ kiểm tra lại vùng điểm này và bật hồi. Theo đó, nhà đầu tư ngắn hạn có thể cân nhắc về việc mở vị thế thêm từ 10-20% với những cổ phiếu khả dụng trong danh mục. Ngược lại, nếu áp lực bán tiếp tục gia tăng khiến VN-Index giảm dưới mức hỗ trợ, các nhà đầu tư nên nâng cao tỷ trọng tiền mặt để kịp thời hạn chế rủi ro trong ngắn hạn.

Dưới góc nhìn trung và dài hạn, Chứng khoán SHS nhận định thị trường chưa thể tạp uptrend (xu hướng tăng) trong ngắn hạn, chỉ số chính cần thời gian tích lũy tương đối dài sau khi hình thành đáy để có thể tạo uptrend mới. Chuyên gia SHS cho biết, xét tổng thể thì mặt bằng giá cổ phiếu hiện đang khá hấp dẫn để đầu tư trung - dài hạn, mặt khác có nhiều dòng cổ phiếu chủ chốt vận động tích cực như Ngân hàng, Công nghệ...