Trái phiếu chiết khấu là gì?

Trái phiếu chiết khấu là gì?

Theo Luật chứng khoán năm 2019 thì trái phiếu chính là loại chứng khoán được dùng để xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần nợ của tổ chức phát hành. Những người sở hữu trái phiếu được gọi là trái chủ. Trái phiếu chiết khấu được phát hành với giá thấp hơn giá đang hiện hành hay cũng chính là những loại trái phiếu được giao dịch thấp hơn với mức giá trên thị trường thứ cấp. Trái phiếu chiết khấu cũng gần giống với trái phiếu giảm giá nhưng về sau nhà đầu tư không cần phải trả lãi. Trái phiếu chiết khấu thường hay bị nhầm với trái phiếu cao cấp nhưng trên thực tế hai loại này hoàn toàn trái ngược nhau. Trái phiếu cao cấp là loại trái phiếu được giao dịch trên mệnh giá gốc tại thị trường thứ cấp chứ không giao dịch dưới mức giá như trái phiếu chiết khấu. 

Ví dụ một nhà đầu tư mua trái phiếu cách đây vài năm và giờ muốn bán lại thì cần phải xác định giá trị của trái phiếu lúc này đã khác vì thị trường liên tục có sự thay đổi. Giả sử lãi suất ban đầu khi nhà đầu tư mua là 5% nhưng đến thời điểm hiện tại lãi suất đã tăng lên 10%. Trong trường hợp này nhà đầu tư sẽ phải tính toán để khi bán ra khớp với mức lãi suất 10% mới này trước khi mua trái phiếu theo mệnh giá. Đồng thời, nhà đầu tư cũng có thể chọn cách bán trái phiếu thấp hơn với giá ban đầu để khoản chênh lệch khớp với số tiền lãi dự kiến.

Số tiền lãi dự kiến này cần phải khớp với số tiền của phiếu thưởng hàng năm, tổng cộng sẽ có trong toàn bộ thời gian cần thanh toán. Ví dụ trong phiên giảm giá đó là 20 đô la và trái phiếu của nhà đầu tư có kì hạn năm năm thì tổng số lãi có thể tính ra là Rs. 100, thì nhà đầu tư hoàn toàn có quyền trả số tiền ban đầu ít hơn nhiều cho trái phiếu để không cần nhận phiếu thưởng. 

Một số đặc điểm của trái phiếu chiết khấu

- Bất cứ nhà đầu tư nào khi mua trái phiếu thì sẽ được công ty phát hành trả lãi. Lãi suất này còn được gọi là kì phiếu thường được trả theo kì hạn nửa năm một lần. Tần suất mà những cổ phiếu thưởng này phải thanh toán sẽ không đổi, ttuy nhiên, số tiền lãi không bị phụ thuộc vào các yếu tố khác như thị trường biến động hay tăng lãi suất ngân hàng… Trường hợp lãi suất tăng thì giá trái phiếu sẽ giảm và ngược lại. 

- Ví dụ sau khi nhà đầu tư mua trái phiếu thì lãi suất tăng, lãi suất này cao hơn trong nền kinh tế vì thế khiến cho giá trị của trái phiếu giảm thấp hơn. Khi một trái phiếu giảm giá trị thì nhiều khả năng nó sẽ bị bán với giá chiết khấu ngang bằng. Đây chính là những trái phiếu được gọi là trái phiếu chiết khấu trên thị trường mà nhà đầu tư cần nắm được. 

- Trái phiếu được coi là trái phiếu chiết khấu khi lãi suất của nó thấp hơn lãi suất thị trường hiện tại đang hiện hữu vì thế nó sẽ được bán với giá thấp hơn. Chiết khấu ở đây không nhất thiết là nhà đầu tư nhận được lợi tức tốt hơn thị trường đang chào bán mà chỉ là một mức giá thấp hơn so với mệnh giá trái phiếu. Ví dụ một trái phiếu đang được giao dịch ở mức Rs. 980 thì nó sẽ được coi là trái phiếu chiết khấu vì giá trị thấp hơn mệnh giá hiện hành của nó là Rs. Mệnh giá 1.000.

- Nhà đầu tư cần phải phân tích trước một số rủi ro có thể phải đối mặt khi đầu tư vào trái phiếu chiết khấu như rủi ro lãi suất, rủi ro lạm phát, rủi ro thanh khoản, rủi ro tín dụng… Nếu như các nhà đầu tư muốn có lợi suất cao hơn thì họ sẽ phải trả ít hơn cho trái phiếu, trái phiếu có giảm giá thấp hơn so với mức lãi suất phổ biến trên thị trường. Vì thế, để giải quyết vấn đề bù lỗ cho lãi suất coupon thấp, họ sẽ chọn cách mua trái phiếu với giá chiết khấu.  

Tại sao trái phiếu lại được bán với giá chiết khấu?

Có một số lý do nhất định khiến cho trái phiếu được bán với giá chiết khấu hay chính là giá thấp hơn so với mệnh giá như sau:

- Đầu tiên, lãi suất thị trường thường sẽ cao hơn so với lãi suất của tổ chức phát hành trái phiếu. Chính vì thế mà các nhà đầu tư sẽ trả ít hơn cho trái phiếu thì mới thu được lãi suất thực tế cao hơn cho khoản đầu tư của họ.

- Thứ hai, các nhà đầu tư thường có tâm lý nghĩa tăng các doanh nghiệp phát hành trái phiếu sẽ không mua lại số lượng trái phiếu đã phát hành, nên họ sẵn sàng bán lại trái phiếu của mình với giá thấp để hạn chế rủi ro và “đỡ được đồng nào hay đồng đấy”.

 - Thứ ba, khi tổ chức phát hành cổ phiếu bị cơ quan xếp hạng tín nhiệm giảm xếp hạng tín nhiệm thì điều đó đồng nghĩa với việc khối lượng bán ra trên thị trường thứ cấp có thể tăng lên chính điều này sẽ pha loãng khiến giá trái phiếu giảm. Đó là lý do mà nhà đầu tư sẵn sàng bán với giá rẻ để hạn chế việc trái phiếu xuống đáy. 

Trên thị trường hiện nay trái phiếu hoàn toàn có thể bán với giá chiết khấu sâu so với mệnh giá gốc của nó nếu như người phát hành trả thấp hơn lãi suất thị trường. Mức chiết khấu này sẽ càng cao khi công ty phát hành bán trái phiếu không lãi suất, các nhà đầu tư sẽ phải dựa vào quy mô của những khoản chiết khấu để tìm được mức lãi suất hiệu quả nhất. Trong trường hợp này, nhà đầu tư vẫn còn cơ hội để nhận được lợi nhuận cao hơn khi trái phiếu cuối cùng được mua lại. Bất cứ loại  trái phiếu chiết khấu nào cũng sẽ đều tăng giá đến ngày được mua lại vì công ty phát hành sẽ hoàn trả theo mệnh giá của trái phiếu, nghĩa là các trái phiếu chiết khấu vẫn được hoàn trả đầy đủ so với mệnh giá chứ không bị chiết khấu.

Ưu và nhược điểm của việc mua trái phiếu chiết khấu

Khi mua trái phiếu chiết khấu nhà đầu tư có thể dựa vào những đặc điểm để đánh giá được ưu điểm và nhược điểm của loại trái phiếu này như sau:

Ưu điểm

– Khi chọn mua trái phiếu chiết khấu thì cơ hội tăng giá rất lớn miễn là người cho vay không mặc định các điều khoản. Nếu như nhà đầu tư giữ đến khi trái phiếu đáo hạn thì sẽ được thanh toán bằng mệnh giá trái phiếu mặc dù số tiền bỏ ra ban đầu để mua thấp hơn mệnh giá. Lãi suất đáo hạn khác nhau để cho nhà đầu tư lựa chọn, trái phiếu ngắn hạn sẽ đáo hạn dưới một năm còn trái phiếu dài hạn sẽ có thời gian đáo hạn từ mười đến mười lăm năm hoặc thậm chí lâu hơn. 

– Trái phiếu zero coupon cũng là một trong những loại trái phiếu chiết khấu sâu nên cần phải tùy thuộc vào từng khoảng thời gian nhất định đến khi đáo hạn. Tùy thuộc vào từng khoảng thời gian cho đến khi trái phiếu zero-coupon có thể được phát hành tùy theo mức chiết khấu cao nhất lên đến 20% hoặc hơn. Bởi vì trái phiếu luôn được thanh toán toàn bộ mệnh giá vào thời điểm đáo hạn nên trái phiếu không phiếu sẽ tăng giá dần dần đến ngày đáo hạn. Những loại trái phiếu này không thể thanh toán giữa chừng mà sẽ chỉ thanh toán một lần vào thời điểm đáo hạn.

Nhược điểm

– Khi trái phiếu gặp khó khăn thì vẫn có thể giao dịch để lấy mức chiết khấu cao lớn ngang giá để tăng lợi tức của cổ phiếu lên mức cực kì hấp dẫn và hiệu quả hơn rất nhiều. Song, sự đồng thuận là những trái phiếu này sẽ không nhận được tiền lãi đầy đủ hoặc đúng hạn, nên khi mua bán trái phiếu thì nhà đầu tư sẽ phải tính theo việc đầu cơ, thậm chí là kiếm tiền từ tài sản hoặc vốn chủ sở hữu chứ không nên vội vàng. 

– Khi sử dụng trái phiếu chiết khấu thì khả năng vỡ nợ cũng sẽ cao hơn vì trái phiếu chiết khấu có thể chỉ ra người cho vay sẽ phải đối mặt với những khó khăn trong tương lai, sự xuất hiện của trái phiếu chiết khấu có thể cảnh báo nhiều việc như dự đoán cổ tức giảm hoặc sự miễn cưỡng mua của một bộ phận nhà đầu tư.

Có nên đầu tư trái phiếu chiết khấu không?

Dựa vào những ưu, nhược điểm của trái phiếu chiết khấu thì nhà đầu tư có thể cân nhắc về việc đầu tư vào trái phiếu chiết khấu. Tuy nhiên, vẫn có nhiều người băn khoăn có nên đầu tư vào loại trái phiếu này hay không, muốn trả lời câu hỏi này thì có thể cân nhắc một số câu trả lời sau: 

- Khi mua trái phiếu chiết khấu nhiều khả năng sẽ được hưởng mức lãi suất cao có thể lên đến 50% tùy đơn vị phát hành. Bên cạnh đó nhà đầu tư vẫn có thể phải đối mặt với những rủi ro nếu công ty phát hành thua lỗ, phá sản… Qua đó, có thể mất trắng số trái phiếu đã mua và số tiền công ty cam kết lúc đầu.

- Do đó, nhà đầu tư có thể cân nhắc mọi việc một cách kĩ lưỡng vì đây sẽ là yếu tố phụ thuộc vào mức độ uy tín của đơn vị phát hành. Đồng thời, nhà đầu tư muốn hưởng lợi nhuận cao, cần phải cân nhắc nhà đầu tư uy tín. Bên cạnh đó, cần phải kiểm tra và cập nhật tình hình tài chính để hạn chế những rủi ro có thể xảy ra. Cân nhắc chọn kì ngắn hạn để không phải đối mặt với quá nhiều rủi ro. 

Trái phiếu chiết khấu đã rất phổ biến trên thị trường những thường chỉ những nhà đầu tư có kinh nghiệm mới dám đầu tư vào đây, do đó, các nhà đầu tư mới tham gia thị trường cần cân nhắc kĩ lưỡng trước khi mua trái phiếu chiết khấu.