Tình trạng dư cung, lượng tiêu thụ suy yếu khiến lợi nhuận doanh nghiệp xi măng bị “bào mòn”

Ngành xi măng trải qua một quý ảm đạm

Theo Doanh Nghiệp & Kinh Doanh, Chứng khoán SSI cho biết, trong thời gian ba tháng đầu năm, mức tiêu thụ xi măng ở Việt Nam suy yếu ở cả kênh nội địa lẫn kênh xuất khẩu. Ở thị trường trong nước, mức tiêu thụ xi măng giảm 15%  so với cùng kỳ bởi nhu cầu giảm, nhất là trong bối cảnh ngành bất động sản trở nên suy yếu tính từ quý 2/2022. Trong khi đó thì kênh xuất khẩu giảm 26%, đáng chú ý, lượng xuất khẩu xi măng sang thị trường Trung Quốc giảm 95%. 

Cũng có thể thấy, sự khó khăn của ngành xi măng đã được phản ánh trong kết quả kinh doanh của quý 1. Cũng theo thống kê, 6/7 đơn vị ở trên sàn chứng khoán ghi nhận mức doanh thu suy giảm so với cùng kỳ. Chỉ có 1 doanh nghiệp có mức lợi nhuận tăng trưởng, 2 công ty có mức lợi nhuận đi lùi cùng 4 doanh nghiệp báo lỗ. 

Mới đây, Tổng Công ty Xi măng Việt Nam (Vicem) đã công bố kết quả kinh doanh quý 1 với tổng sản phẩm tiêu thụ xi măng, clinker toàn xã hội (đã bao gồm xuất khẩu) đạt mức 20,76 triệu tấn, so với cùng kỳ giảm 20%. Tổng doanh thu đạt mức 7.616 tỷ đồng, nộp ngân sách nhà nước ghi nhận là 409 tỷ đồng.

Cũng theo ban lãnh đạo của Vicem, trong thời gian 3 tháng đầu năm, thị trường xi măng trong nước vẫn đang gặp khó khăn bởi nhu cầu xi măng thấp, suy thoái kinh tế và bất động sản chưa có dấu hiệu hồi phục. Hơn thế, các công trình, dự án cũng chậm triển khai, thậm chí là phải giãn, hoãn tiến độ bởi khó khăn về nguồn vốn, giải ngân vốn đầu tư công còn chậm. 

Trong khi đó thì nguồn cung xi măng đã tiếp tục vượt so với nhu cầu. Trong năm 2023, nguồn cung xi măng dự báo là khoảng 117,8 triệu tấn trong khi đó nhu cầu tiêu thụ xi măng trong nước dự báo chỉ từ 68 - 68,5 triệu tấn, điều này đã dẫn đến việc cạnh tranh ngày càng khốc liệt. 

Ngoài ra, thị trường xuất khẩu xi măng, clinker cũng đang gặp nhiều khó khăn bởi Philippines điều chỉnh mức tăng thuế chống bán phá giá đối với xi măng nhập khẩu từ Việt Nam cũng như dự kiến chính thức áp thuế vào thời điểm đầu quý 2, nhu cầu nhập khẩu xi măng, clinker của Trung Quốc chưa thể tăng trưởng trở lại, giá xuất khẩu xi măng, clinker thấp ở mức bởi các nhà xuất khẩu cạnh tranh khốc liệt, cước tàu biển đang cao (từ 4 - 5 USD/tấn) tính từ tháng 3/2023.

Trong thời gian 3 tháng đầu năm, Công ty Cổ phần Xi măng Vicem Hà Tiên (mã chứng khoán: HT1) báo lỗ 86 tỷ đồng bởi sản lượng tiêu thụ yếu, giá than cao. Đây chính là mức lỗ kỷ lục theo quý của công ty. 

Ở Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2023, Tổng Giám đốc Vicem Hà Tiên - ông Lưu Đình Cường cũng đã thừa nhận thị trường xi măng đang rất khó khăn, riêng quý 1 tình hình tiêu thụ xi măng cả miền Nam giảm 25%. Tuy nhiên, công ty cũng kỳ vọng nhu cầu xi măng ở trong nước sẽ có thể hồi phục từ cuối năm nay. Đáng chú ý, Vicem Hà Tiên đang là nhà cung cấp xi măng cho các dự án Sân bay Long Thành, nhà ga T3 Tân Sơn Nhất, các dự án đường cao tốc miền Trung và miền Nam. 

Cũng trong năm nay, công ty đã đặt mục tiêu tổng doanh thu và thu nhập khác gần 8.987 tỷ đồng, còn lợi nhuận sau thuế kỳ vọng đạt 276 tỷ đồng, so với kết quả kiểm toán năm 2022 lần lượt giảm 5% và tăng 7%. 

Cũng trong báo cáo phân tích ngày ⅘, Chứng khoán SSI đã dự báo, từ quý 2, giá thanh đầu vào của Vicem Hà Tiên có thể giảm. Tuy nhiên sản lượng tiêu thụ xi măng trong quý 2 vẫn thấp, theo đó lợi nhuận cũng sẽ tiếp tục kém khả quan. 

Và theo đơn vị phân tích, giá than sẽ giảm trong thời gian sắp tới là bởi thời tiết ở châu  u ấm hơn, kéo theo sự sụt giảm của giá khí đốt cũng như giảm sự phụ thuộc vào than, sản lượng than của Trung Quốc và Ấn Độ dự báo sẽ tăng. 

Chính vì thế mà Chứng khoán SSI đã ước tính doanh thu thuần, lợi nhuận ròng trong năm 2023 của Vicem Hà Tiên lần lượt đạt mức 8.000 tỷ đồng (so với cùng kỳ giảm 10%) và 297 tỷ đồng (so với cùng kỳ tăng 13%). Còn sản lượng tiêu thụ xi măng cũng như giá bán trung bình cũng sẽ giảm lần lượt là 10% và 1% bởi ngành xây dựng yếu hơn. 

Khó khăn chồng khó khăn

Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) mới đây cũng đã có Quyết định số 377/QĐ-EVN ngày 27/4/2023 trong việc điều chỉnh mức giá điện bán lẻ bình quân. Cũng theo đó, giá bán lẻ điện bình quân ghi nhận là 1.920,3 đồng/kWh (chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng) tính từ ngày 4/5. Và mức điều chỉnh này tương đương với mức tăng 3% so với giá điện bán lẻ bình quân hiện hành. 

Cũng trong báo cáo phân tích về tác động giá điện tăng, Công ty Cổ phần Chứng khoán Mirae Asset cũng cho rằng, xi măng chính là một trong những ngành chịu ảnh hưởng tiêu cực từ việc giá điện tăng. Trong đó thì chi phí điện chiếm khoảng 14 - 15% trên giá vốn hàng bán, trừ những doanh nghiệp lớn có lò quay xi măng thì chi phí điện ghi nhận chiếm khoảng 9 - 10% giá vốn hàng bán. 

Cũng theo Mirae Asset, nếu như chi phí điện tăng thêm thì doanh nghiệp không thể chuyển tiếp sang người tiêu dùng khi chi phí điện tăng 3% sẽ làm cho giá vốn hàng bán tăng thêm. Trong đó, tổng lợi nhuận trước thuế của ngành xi măng dự báo giảm 13%. 

Như thế, có thể dễ dàng nhận thấy được sự sụt giảm đáng kể về lợi nhuận khi mà chi phí tăng thêm làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp. Mặc dù vậy, nếu như doanh nghiệp có thể chuyển chi phí điện tăng, bằng cách tăng giá bán cho người tiêu dùng thì có thể làm giảm ảnh hưởng của việc gia tăng chi phí đầu vào. 

Cũng tại Đại hội đồng Cổ đông thường niên năm 2023 của Vicem Hà Tiên, ông Lưu Đình Cường nói rằng sẽ nâng giá bán sản phẩm nếu như giá điện tăng. 

Cũng theo lời ông Cường, trước thời điểm tăng giá than vào tháng 2, tháng 3/2022, tỷ trọng than chiếm từ 40 - 45% giá thành sản phẩm clinker (tùy vào từng đơn vị cũng như tùy giá than ở những thời điểm khác nhau) còn giá điện chiếm 10%. Mặc dù vậy thì trong năm 2022 cũng như hiện nay, giá than đã chiếm đến 56% giá thành sản xuất, còn tỷ trọng của giá điện chiếm đến 35%. 

Năm 2023, tiêu thụ xi măng dự kiến đi ngang

Ghi nhận cho thấy, trong báo cáo cập nhật ngành xi măng vào hồi tháng 1, Chứng khoán SSI dự báo mức tiêu thụ xi măng trong nước sẽ đi ngang so với năm 2022 bởi vì thị trường bất động sản suy yếu, tuy nhiên có điểm sáng tích cực từ đầu tư công. Cũng theo đơn vị phân tích, trong năm 2022 là một năm mà cả thị trường bất động sản lẫn đầu tư công đều suy giảm, tiêu thụ xi măng trong nước cũng chỉ giảm 8% so với cùng kỳ. 

Có một yếu tố khác, Chứng khoán SSI cho biết sẽ hỗ trợ cho ngành xi măng là thị trường xuất khẩu có thể hồi phục trong nửa cuối năm 2023 bởi vì Trung Quốc mở cửa trở lại. Điều này có thể làm giúp giảm áp lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp ở miền Bắc lẫn miền Trung của Việt Nam. 

Mặc dù vậy thì áp lực trong nước cũng tăng lên khi mà công suất của toàn ngành tăng từ mức 3 - 10% trong giai đoạn năm 2022 - 2023 và đã dẫn đến việc cạnh tranh giá bán xi măng. 

Còn về giá than, đơn vị phân tích cho rằng, giá mặt hàng này sẽ có sự điều chỉnh một cách hợp lý trong năm nay bởi tác động của các cuộc chiến Nga - Ukraine lắng xuống, giá năng lượng khác như là dầu mỏ, LNG cũng ổn định hơn và Trung Quốc tăng kế hoạch sản xuất than. 

Song song với đó, SSI cũng kỳ vọng biên lợi nhuận gộp của các doanh nghiệp xi măng cải thiện khoảng 2 - 3% so với cùng kỳ bởi giá than điều chỉnh giảm.