Thị trường IPO đang ấm dần lên

Theo Bloomberg, vào ngày Instacart thực hiện IPO vào hồi tháng 9, giá trị thị trường của công ty chỉ bằng ¼ so với mức 39 tỷ USD mà các nhà đầu tư đã đưa ra vào hồi tháng 3/2021, thời điểm đó Instacart chỉ mới là một công ty khởi nghiệp tư nhân. Và Sequoia Capital lần đầu rót vốn vào Instacart trong năm 2013, số cổ phần của họ trị giá hơn 1 tỷ USD vào thời điểm IPO. Tuy nhiên thì không phải tất cả nhà đầu tư đều may mắn như thế. 

Có một số công ty lớn, bao gồm Fidelity Investments và T. Rowe Price có thể sẽ phải chịu tổn thất lớn khi đặt cược vào Instacart khi mà họ là những công ty đã rót tiền vào startup này ở mức định giá ngay ở gần đỉnh. 

Và theo dữ liệu của PitchBook, tất cả công ty đó đã xuống tiền khi mà Instacart có định giá trên 13 tỷ USD, có nghĩa là những khoản đặt cược đó đã mất ít nhất một phần ba giá trị vào thời điểm IPO. Instacart cũng niêm yết với mức vốn hóa thị trường khoảng 10 tỷ USD, sau đó là trượt dốc đáng kể trong những ngày giao dịch tiếp theo. 

Cuối tháng 9, ba đợt niêm yết bao gồm Instacart, Arm Holdings Plc và Klaviyo Inc. cũng đã đánh dấu được sự kết thúc cho thời kỳ yên ắng nhất trong 32 năm của thị trường IPO. Có nhiều nhà quan sát kỳ vọng sẽ có nhiều startup hơn tham gia thị trường đại chúng năm nay, thậm chí còn nhiều hơn nữa vào năm 2024 nếu như thị trường tiếp tục hồi phục sau những đợt giảm mạnh vào năm 2022. Những nhà đầu tư được cho là sẽ đặc biệt háo hức với các gã khổng lồ như là Stripe Inc. - đây là một trong những startup lớn nhất ở Mỹ tính theo định giá.

Vỡ mộng với mức định giá cao ngất ngưởng

Không khó để nhận ra, đích đến lâu nay của các nhà đầu tư mạo hiểm chính là một đợt IPO lớn. Và khi việc niêm yết trở nên phổ biến hơn thì các giao dịch này thực sự sẽ mang đến lợi nhuận cực lớn cho các nhà đầu tư đặt được sớm vào những startup mà sau này phát triển thành doanh nghiệp trị giá đến hàng tỷ USD. 

Mặc dù vậy, tình trạng biến động liên tục trong định giá của các startup như là Stripe, Klarna Bank AB và Ramp cũng có thể khiến cho một số nhà đầu tư chủ chốt thất vọng. Các nhà đầu tư đặt cược vào các công ty trưởng thành từng có giá trị tăng vọt trong thời kỳ bùng nổ của startup gần đây đang rơi vào tình thế bấp bênh nhất. 

PitchBook cho biết, vào năm 2021, 10% startup ở giai đoạn cuối được định giá từ 767 triệu USD trở lên. Và đến giữa năm nay, ngưỡng đó giảm xuống chỉ còn 332 triệu USD. 

Và điều khoản của các giao dịch huy động vốn cũng bất lợi cho những quỹ đầu tư mạo hiểm trong thời kỳ thị trường đạt đỉnh. Những người đầu tư ở giai đoạn cuối háo hức tham gia vào giao dịch, đến mức mà họ thường xuyên bỏ qua những điều khoản truyền thống để bảo vệ mình, ví dụ như yêu cầu startup phải đền bù nếu như định giá IPO của họ xuống thấp hơn so với vòng gọi vốn tư nhân gần đây nhất. 

Tất cả các vấn đề này sẽ trở nên quan trọng hơn khi mà thị trường IPO dần mở cửa trở lại. Stripe cũng giống như Instacart hiện tại cũng có mức định giá thấp hơn so với trước đây. Và theo dữ liệu của PitchBook, các nhà đầu tư trong đó bao gồm Coatue, Fidelity, Silver Lake và Quỹ đầu tư Chiến lược Ireland của Bộ Tài chính Ireland cũng đã đầu tư vào Stripe lần đầu tiên vào năm 2021 khi mà công ty này được định giá 95 tỷ USD. Cũng trong vòng gọi vốn vào tháng 3/2023, công ty đã giảm định giá xuống chỉ còn 50 tỷ USD. 

Còn một startup lớn khác dự kiến IPO trong thời gian tới chính là công ty dịch vụ thanh toán Klarna. Cũng trong vòng gọi vốn vào năm 2023, các nhà đầu tư mới bao gồm Quỹ đầu tư Quốc gia Singapore, Silver Lake và TCV cũng đã định giá Klarna khoảng 10 tỷ USD. Và tháng 3 năm sau, công ty đã huy động được 1 tỷ USD với mức định giá là 31 tỷ USD, sau đó là thành công gọi thêm 639 triệu USD vào tháng 6 với mức định giá là 45.6 tỷ USD trong vòng gọi vốn do SoftBank dẫn đầu.

Mặc dù vậy thì trong vòng gọi vốn năm ngoái, định giá của Klarna đã giảm xuống chỉ còn 6,7 tỷ USD. Điều này cũng có nghĩa là các nhà đầu tư trên sẽ thua lỗ một cách nặng nề nếu như Klarna niêm yết ở mức định giá đó.

Và công ty công nghệ tài chính Ramp cũng có thể sẽ khiến cho các nhà đầu tư ở giai đoạn cuối của họ phải đau đầu. Vào năm ngoái, startup phần mềm này đã huy động được 198 triệu USD ở mức định giá là 8,1 tỷ USD, với những nhà đầu tư mới bao gồm General Catalyst cùng với giám đốc điều hành Microsoft Corp. Satya Nadella, theo PitchBook. Tất cả những nhà đầu tư đó đã thua cuộc và ít nhất là trên giấy tờ, khi mà công ty này công bố vòng gọi vốn mới nhất trị giá là 300 triệu USD với mức định giá là 5.8 tỷ USD, giảm 2.3 tỷ USD.

Còn trên thực tế, ngay cả có nhiều công ty đầu tư mạo hiểm kỳ cựu cũng đang bị đốt cháy. Lời hứa hẹn về mức lợi nhuận viển vông cùng với sự chậm trễ trong việc IPO vào thời kỳ dịch bệnh COVID-19 đã khiến cho nhiều công ty, trong đó bao gồm cả Sequoia chuyển sang đặt cược ở giai đoạn cuối. Sequoia - là quỹ đầu tư thường rót vốn ở giai đoạn cuối chính là đơn vị cung cấp phần lớn khoản đầu tư trị giá 50 triệu USD cho Instacart vào hồi tháng 03/2021. Họ cũng có thể sẽ thua lỗ với khoản đặt cược đó.