Sức bật của xuất khẩu thủy sản trong những tháng cuối năm không quá mạnh vì áp lực cạnh tranh còn lớn

Xuất khẩu thủy sản đang ghi nhận những tín hiệu tích cực

Thời gian gần đây, xuất khẩu thủy sản đang dần xuất hiện những tín hiệu tích lực. Thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho thấy, kim ngạch xuất khẩu thủy sản trong tháng 8/2023 đạt 846 triệu USD, so với tháng 7 liền trước đã tăng 9%. Đồng thời, đây là mức cao nhất kể từ đầu năm cho đến nay. Đặc biệt, nếu so sánh với mức nền cao của năm 2022, số liệu tháng 8/2023 dù thấp hơn 15% nhưng lại là mức tăng trưởng âm thấp nhất trong vòng 6 tháng qua. 

Theo Doanhnhan.vn, xuất khẩu tôm dù vẫn chưa đột phá, song doanh số trong 4 tháng gần đây đã cao hơn hẳn các tháng đầu năm. Sự khởi sắc này thể hiện rõ rệt tại thị trường Mỹ, khi doanh số qua các tháng liên tục tăng cao. Từ tháng 3 năm nay, xuất khẩu tôm sang thị trường Nhật Bản và Hàn Quốc cũng bắt đầu ghi nhận tín hiệu tăng trưởng nhưng đà tăng không được duy trì một cách liên tục. 

Đối với mặt hàng cá tra, kim ngạch xuất khẩu trong tháng 8 năm nay là 170 triệu USD, so với cùng kỳ năm 2022 đã giảm 13%. Đáng chú ý, mức giảm này đã thu hẹp đáng kể so với các tháng trước đó, khi mà mức giảm trong các tháng 5, 6, 7 dao động trong khoảng 23% đến 36%. Xuất khẩu sang một số thị trường ngách như Arab Saudi, Brazil, Colombia… đã ghi nhận tăng trưởng 2 con số, cao nhất lên đến 79%. Kết quả này đã phần nào bù đắp vào sự sụt giảm kim ngạch từ những thị trường truyền thống như Trung Quốc và Hong Kong, Mỹ, EU, CPTPP…

Trong những tháng cuối năm, hoạt động xuất khẩu thủy sản được kỳ vọng sẽ dần khởi sắc trong bối cảnh tồn kho của các nhà nhập khẩu đang dần cạn. Liên quan đến vấn đề này, ông Trương Đình Hòe - Tổng Thư ký VASEP chia sẻ với Doanhnhan.vn và cho biết, hàng tồn kho tại Trung Quốc hiện nay không còn nhiều trong khi nhu cầu của người tiêu dùng đã bị đè nén quá lâu hậu Covid-19. Hiện tại là lúc người tiêu dùng tiêu thụ thủy sản trở lại, đặc biệt là trong mùa lễ hội. Bên cạnh đó, vấn đề tỷ giá đồng Nhân dân tệ/USD ở thị trường này cũng đã ổn định. Điều này giúp các nhà nhập khẩu an tâm phần nào. 

Đối với thị trường Mỹ, Văn phòng Đăng ký liên bang (Federal Register) thời gian qua đã có kết quả sơ bộ về đợt xem xét hành chính thuế bán phá giá lần thứ 19 đối với sản phẩm cá tra phi lê đông lạnh của Việt Nam vào Mỹ trong giai đoạn 1/8/2021 - 31/7/2022. Theo đó, có 2 doanh nghiệp xuất khẩu cá tra Việt Nam là bị đơn bắt buộc là CTCP Vĩnh Hoàn (Vĩnh Hoàn Corp) và CTCP Xuất nhập khẩu  Thủy sản Cần Thơ (Caseamex) đã được hưởng mức thuế lần lượt là 0 USD/kg và 0,14 USD/kg. Ngoài ra, các doanh nghiệp khác cũng được hưởng thuế 0,14 USD/kg bao gồm: I.D.I CORP, CTCP Thủy sản Cafatex, CTCP Hùng Vương và CTCP Thủy sản Lộc Kim Chi.

Theo đánh giá của VASEP, tồn kho giảm dần cộng thêm mùa lễ hội cuối năm và kết quả tích cực sau đợt thanh tra của FSIS sẽ tạo tâm lý tích cực cho loạt doanh nghiệp cá tra Việt Nam sang Mỹ trong những tháng còn lại của năm 2023. 

Sức bật sẽ không quá lớn vì còn nhiều áp lực cạnh tranh

Xuất khẩu thủy sản được kỳ vọng rất nhiều vào những tháng cuối năm, song sức bật của 2 mặt hàng xuất khẩu chiếm tỷ trọng lớn nhất sẽ không quá mạnh, bởi áp lực cạnh tranh vẫn còn rất lớn. 

Liên quan đến vấn đề này, ông Hồ Quốc Lực - Chủ tịch HĐQT CTCP Thực phẩm Sao Ta (mã chứng khoán: FMC) cho biết, thị trường tôm hiện nay đang ấm dần, đến cuối năm dự kiến sẽ tích cực hơn khi vào mùa lễ hội. Ngoài ra, nguồn cung tôm dự kiến cũng giảm khi người dân ít thả hơn vì giá thấp. Tình trạng này không chỉ diễn ra ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới.

Cụ thể, ông Lực cho biết: “Các nhà nhập khẩu hiện nay có ít lựa chọn hơn nhưng họ cần phải mua nhiều trở lại để tích trữ cho giai đoạn cuối năm. Nửa cuối năm là giai đoạn lễ hội, nhu cầu ăn uống tại các nhà hàng tăng cao. Do đó, tôm chế biến - vốn là thế mạnh của Việt Nam - cũng sẽ được hưởng lợi”. 

Chủ tịch HĐQT CTCP Thực phẩm Sao Ta cũng cho biết, các doanh nghiệp vẫn nhận được đơn hàng đều đặn từ các thị trường, nhưng không quá mạnh. Tại Mỹ, tôm giá rẻ Ecuador đang xâm lấn quá sâu cùng với số lượng lớn, gây sức ép lên giá tôm của Việt Nam. Có thời điểm, giá tôm Việt Nam chỉ cao hơn tôm Ecuador một vài phần trăm mặc dù là hàng chế biến sâu.

Còn tại thị trường Nhật Bản, Việt Nam hiện nay vẫn duy trì vị thế đứng đầu. Người tiêu dùng tại quốc gia này vẫn ưu tiên chọn hàng chế biến. Tuy nhiên, đồng Yên trong thời gian qua đã liên tục giảm sâu nên các doanh nghiệp xuất khẩu buộc phải giảm giá bán để chia sẻ với đối tác.

Tại thị trường châu Âu, Việt Nam đang đứng thứ 2 về thị phần. Tuy nhiên, giá bán là nguyên nhân chính khiến khoảng cách của Việt Nam với Ecuador vẫn còn rất xa. Người tiêu dùng tại khu vực này vẫn ưu tiên sử dụng hàng giá rẻ trong bối cảnh lạm phát ngày càng tăng cao. 

Với những phân tích ở trên, ông Lực cũng không quá kỳ vọng vào một kịch bản tăng trưởng mạnh. Vị này nhận xét, tình hình cuối năm có thể tăng trưởng nhưng mức độ sẽ không cao. Ông kỳ vọng xuất khẩu tôm của Việt Nam cả năm nay sẽ thu hẹp mức giảm 28% trong 8 tháng xuống còn khoảng 15%.

Thời gian qua, tỷ giá đồng VND/USD tăng mạnh. Điều này được kỳ vọng sẽ giúp các doanh nghiệp xuất khẩu nói chung được hưởng lợi. Tuy nhiên, theo ông Lực thì nhận định này vẫn chưa chắc đúng, bởi một số doanh nghiệp thuỷ sản đã vay USD với lãi suất 2-4%/năm ở thời điểm lãi đồng VND tăng cao. Chính vì thế, việc tỷ giá tăng cao cũng sẽ ảnh hưởng ít nhiều đến chi phí vốn của các doanh nghiệp.

Đối với mặt hàng cá tra, VASEP nhận định, tỷ lệ sụt giảm trong nửa cuối năm nay sẽ thu hẹp dần so với cùng kỳ năm trước. Theo bà Lê Hằng, Giám đốc Truyền thông VASEP, xét trong ngắn hạn thì tình hình tiêu thụ cá tra của quý 3/2023 vẫn còn nhiều khó khăn. Giá cá tra xuất khẩu thấp sẽ tiềm ẩn nguy cơ sụt giảm lợi nhuận của các doanh nghiệp. Nhận định này của bà cũng đã được đưa ra trong Hội thảo Quốc tế Ngành Cá tra diễn ra hồi cuối tháng 8. Bà Hằng cho biết, kim ngạch xuất khẩu cá tra nếu tính chung cả năm nay có thể đạt 1,7 tỷ USD, so với năm 2022 đã giảm 30%.  

Liên quan đến tình hình này, ông Hàng Văn, Phó Tổng Giám đốc CTCP Thuỷ sản Trường Giang nhận định, các doanh nghiệp hiện nay cần cố gắng vượt qua những tháng còn lại của năm nay trước khi bước vào giai đoạn ổn định hơn trong năm 2024. 

Giải pháp cần thiết là phải giảm tồn kho cùng với sản lượng nuôi trồng và đánh bắt trong quý 2 năm tới. Nhu cầu xuất khẩu giảm sút, cá dưới ao trong thời gian qua đã vượt quá trọng lượng tiêu chuẩn là 900 gram - 1 kg lên tận mức 1,5 kg. Do đó, hàng tồn kho trong thời gian tới sẽ càng tăng cao, điều này khiến cho dòng tiền của doanh nghiệp bị tắc nghẽn. 

Theo ông Văn, các doanh nghiệp ngành cá tra nên bàn bạc với nhau, cân đối lại mùa vụ cho năm tới, có thể thu hoạch vào quý 2/2024. Mỗi doanh nghiệp nên có một biện pháp riêng hiệu quả, song xét về tổng thể là phải giảm mật độ nuôi, tránh dịch bệnh và tăng trọng lượng một cách nhanh chóng, hệ số chuyển đổi thức ăn cho 1 kg cá (FCR) thấp để giá thành nuôi cá tra thấp hơn.