Startup kỳ lân ngày càng khan hiếm trong bối cảnh kinh tế toàn cầu khó khăn

Theo Doanh nghiệp & Kinh doanh, trong bối cảnh các nhà đầu tư ngày càng lo ngại gặp rủi ro hơn khi nhiều khu vực kinh tế đang đối mặt với nguy cơ suy thoái rõ rệt, số lượng các kỳ lần mới đang giảm đáng kể trên toàn cầu. Dữ liệu từ PitchBook cho thấy số lượng kỳ lân mới trung bình hàng tháng đã sụt giảm còn hơn 7 công ty trong 6 tháng đầu năm vì số tiền cạn kiệt, nghĩa là giảm 80% so với mức đỉnh ghi nhận vào năm 2021.

Các nhà đầu tư mạo hiểm tại Mỹ đã chuyển sang tìm kiếm và nuôi dưỡng các công ty có triển vọng hơn là đổ tiền vào các startup để thu lợi nhanh chóng.

IRL, một startup ứng dụng nhắn tin của Mỹ hồi cuối tháng 6 đã quyết định đóng cửa sau khi xuất hiện thông tin cho rằng công ty đã làm dữ liệu người dùng giả. Cụ thể, công ty này bị cáo buộc vi phạm luật chứng khoán sau khi không thể đạt được các mục tiêu hoạt động rõ ràng.

IRL từng tuyên bố rằng ứng dụng của họ có 20 triệu người dùng đang hoạt động khi được định giá 1,17 tỷ USD vào năm 2021 - thời điểm được rót vốn bởi quỹ Vision của tập đoàn SoftBank. Thế nhưng, một phát ngôn viên của công ty vào tháng trước đã thừa nhận rằng 9% người dùng của công ty là giả.

Zume cũng là một trong nhiều kỳ lân khác thất bại. Startup này sản xuất pizza bằng robot, được hậu thuẫn bởi SoftBank. Vào năm 2018, công ty này được định giá 2,25 tỷ USD. Sau một thời gian dài bị giảm hoạt động và sau cùng phải đóng cửa vì hết tiền, nhiều startup đã không thể đạt được mục tiêu về doanh thu.

PitchBook cho biết trung bình hàng tháng vào năm 2021, toàn cầu ghi nhận sự thành lập của 50 kỳ lân, phần lớn tập trung tại Trung Quốc và Mỹ. Khi quỹ Vision của SoftBank và các nhà đầu tư khác rót vốn vào các công ty khởi nghiệp “giai đoạn sau”, số lượng kỳ lân đã tăng mạnh.

Trong các giai đoạn tăng trưởng của các công ty trẻ, các nhà đầu tư đóng những vai trò khác nhau. Ở giai đoạn hạt giống, các nhà đầu tư giúp các startup khởi sự kinh doanh, còn ở các giai đoạn sau thì cung cấp tài chính giúp startup thiết lập nên mô hình kinh doanh. Ở giai đoạn này, các nhà đầu tư thường hỗ trợ công ty startup mở rộng thị phần và sản lượng.

Ở thời kỳ kỳ lân bùng nổ, một số nhà đầu tư đã tham gia đổ tiền vào startup để thu về lợi nhuận nhanh chóng từ các đợt niêm yết trên sàn chứng khoán. Thế nhưng, khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ bắt đầu tăng lãi suất vào đầu năm 2022, tình hình đã thay đổi đáng kể. Dữ liệu từ Dealogic cho thấy trong năm 2022, các đợt IPO đã huy động được tổng 22 tỷ USD tại Mỹ, giảm 90% so với cách đó một năm.

Hoạt động đầu tư năm nay vẫn trì trệ vì việc thắt chặt tiền tệ đã khiến giới đầu tư không muốn chấp nhận rủi ro, còn các kỳ lân đã lên sàn từ trước cũng đang gặp khó. Các nhà đầu tư không thể thu hồi khoản đầu tư vào các đợt IPO nên đã cắt giảm các khoản đầu tư của họ, nhiều kỳ lân sau đó đã phải thất vọng.

Theo dữ liệu từ PitchBook, các nhà đầu tư mạo hiểm tại Mỹ đã chi tất cả 39,8 tỷ USD trong quý II, giảm 48% so với cùng kỳ.

Thế nhưng, một số nhà đầu tư mạo hiểm tại Thung lũng Silicon vẫn tỏ ra rất lạc quan về các startup. Theo chia sẻ của bà Lu Zhang, sáng lập công ty đầu tư mạo hiểm Fusion Fund (Mỹ), cơ hội và vốn đang phân hóa. Thực tế, các công ty hoạt động hiệu quả nhất với khả năng huy động vốn lại đang nhận được nhiều nguồn vốn hơn so với mức trung bình của năm trước.

Bà cũng cho biết không ít nhà sáng lập đã thường xuyên ra mắt các công ty mới. Bà cho biết các nhà sáng lập đó là một trong những tinh hoa tại Thung lũng Silicon. Bây giờ là thời điểm tốt để họ nhảy vào bởi họ cũng đã dành thời gian dài để quan sát thị trường.

Bên cạnh đó, giới đầu tư cũng rất lạc quan khi nhắc đến lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Inflection AI đã huy động được 1,5 tỷ USD kể từ khi thành lập. Đây là một công ty khởi nghiệp được thành lập vào năm ngoái bởi ông Reid Hoffman - người đồng sáng lập LinkedIn và những người khác.

Theo dữ liệu từ CB Insights, các công ty khởi nghiệp tại khu vực Bắc Mỹ thống trị bảng xếp hạng định giá các kỳ lân AI hàng đầu, còn startup Trung Quốc vẫn vắng bóng.

Nếu như các công ty khởi nghiệp giai đoạn sau đang đối mặt với nhiều khó khăn thì các công ty khởi nghiệp ở giai đoạn hạt giống tiếp tục thu hút các nhà đầu tư. Trong nửa đầu năm nay, quy mô trung bình của các thương vụ hạt giống đạt 2,9 triệu USD, trong khi giới đầu tư tập trung nhiều hơn vào việc hỗ trợ phát triển cho các doanh nghiệp thế hệ sau.

Theo ông Martin Pichinson, sáng lập kiêm Chủ tịch Sherwood Partners chia sẻ, ông đang thấy trí tuệ nhân tạo có rất nhiều điều thú vị và mới mẻ. Tuy nhiên, chúng ta phải bỏ đi những cái cũ để tạo dựng nên những cái mới hơn.

Trước đây, mỗi khi hệ sinh thái khởi nghiệp gặp khó thì các ngành mới lại được sinh ra. Ví dụ như sau sự sụp đổ của Lehman Brothers đã xuất hiện bong bóng công nghệ thông tin và khủng hoảng tài chính toàn cầu. Trên khắp thế giới, các nhà đầu tư đang quan sát, nhìn nhận xem điều gì sẽ xảy đến sau những khó khăn hiện nay và lĩnh vực nào sẽ dẫn đầu xu hướng thời gian tới.