Số dư tiền gửi của nhà đầu tư tại các công ty chứng khoán tiếp tục giảm so với quý trước

Theo Nhịp sống thị trường, thị trường chứng khoán trong nước trải qua quý đầu năm 2023 tương đối ảm đạm trong bối cảnh chỉ số VN-Index liên tục giằng co trong biên độ hẹp. Thanh khoản lình xình, nhiều phiên giao dịch trên sàn HoSE ghi nhận giá trị khớp lệnh về mức thấp nhất trong hàng chục tháng với giá trị quanh ngưỡng 7.000 tỷ đồng. Chính việc thị trường không rõ ràng về xu hướng đã khiến tâm lý của nhà đầu tư trở nên thận trọng và ít hành động hơn.

Theo ước tính cho thấy, số dư tiền gửi khách hàng tại các công ty chứng khoán vào cuối quý 1/2023 ghi nhận khoảng 58.000 tỷ đồng, tiếp tục giảm khoảng 2.000 tỷ đồng so với con số ghi nhận cuối quý 4/2022 trước đó. Tuy nhiên, điểm tích cực là lượng giảm trong quý này thấp hơn đáng kể so với mức giảm trong quý 4/2022 là 14.000 tỷ đồng. Còn nếu so với mức kỷ lục cuối quý 1/2022 là 100.000 tỷ đồng thì lượng tiền gửi bị nhà đầu tư rút ra xấp xỉ ở ngưỡng 42.000 tỷ đồng.

Con số này chủ yếu là tiền gửi của nhà đầu tư chứng khoán dưới phương thức công ty chứng khoán quản lý. Lượng tiền này hiện đang nằm sẵn trong tài khoản của nhà đầu tư và chưa thực hiện giải ngân vào thời điểm 31/3/2023.

Thống kê cho thấy, VPS tiếp tục là công ty chứng khoán có lượng số dư tiền gửi khách hàng lớn nhất với hơn 13.650 tỷ đồng. Với việc dẫn đầu về thị phần môi giới trên cả 3 sàn cũng như thị trường pháp sinh đã giúp công ty chứng khoán này có nhiều dư địa để sở hữu lượng lớn tiền gửi của  nhà đầu tư trong tài khoản. Tuy nhiên, nếu so với quý 4 năm trước thì lượng tiền này lại tiếp tục sụt giảm 3.700 tỷ đồng và cũng là quý thứ 4 liên tiếp giảm so với quý trước đó. Đồng thời, đây là mức giảm mạnh nhất về giá trị tiền gửi của nhà đầu tư trong ngành.

Bên cạnh đó, lượng giảm mạnh trong nhóm các công ty chứng khoán còn có Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) khi giảm khoảng 770 tỷ xuống còn hơn 781 tỷ đồng. Ngoài ra, Chứng khoán Yuanta cũng ghi nhận lượng tiền gửi của nhà đầu tư giảm hơn 530 tỷ đồng, xuống còn 565 tỷ đồng vào cuối năm 2022, trong khi đó Chứng khoán SSI có mức giảm là 134 tỷ đồng xuống còn 4.581 tỷ.

Ở chiều ngược lại, một số công ty chứng khoán khác lại ghi nhận lượng tiền gửi khách hàng tăng so với cuối quý trước đó. Cụ thể, Chứng khoán VNDirect (5.122 tỷ đồng, tăng 306 tỷ), Mirae Asset (3,642 tỷ đồng, tăng 528 tỷ), SHS (1.814 tỷ đồng, tăng 505 tỷ), VCBS (2.964 tỷ đồng, tăng 385 tỷ),…

Có thể thấy, số tiền gửi trong tài khoản của nhà đầu tư chững lại trong bối cảnh lượng tài khoản chứng khoán mở mới trong những tháng trở lại đây duy trì ở mức thấp. Kể từ khi lập đỉnh kỷ lục gần 500 nghìn tài khoản mở mới trong tháng 5/2020, nhiều tháng sau đó, lượng tài khoản mở mới liên tục suy giảm so với quý trước. Tính riêng trong 3 tháng đầu năm nay, lượng tài khoản mở mới của nhà đầu tư trong nước ghi nhận tổng cộng hơn 139.000 tài khoản, số lượng mỗi tháng là không quá 100.000 tài khoản. 

Cần nhấn mạnh một điều rằng lượng tài khoản mở mới chưa thể phản ánh chính xác mức độ người dân tham gia vào thị trường chứng khoán, bởi một nhà đầu tư có thể mở nhiều tài khoản tại nhiều công ty chứng khoán nhờ thủ tục đơn giản, dễ dàng, trong khi chưa kể những tài khoản ở trạng thái "passive".

Tương tự xu hướng đi ngang của lượng tiền gửi trong tài khoản nhà đầu tư, dư nợ cho vay tại các công ty chứng khoán cũng chứng kiến mức tăng trưởng nhẹ. Ước tính cho thấy, dư nợ cho vay của các công ty chứng khoán chỉ nhích nhẹ sau quý đầu năm nay, ước tính chỉ khoảng 123.000 tỷ đồng. Trong đó, ước tính dư nợ margin vào khoảng 118.000 tỷ đồng, chỉ tăng nhẹ 3.000 tỷ đồng so với cuối năm trước, còn lại là ứng trước tiền bán.

Tính đến thời điểm 31/3/2023, toàn thị chỉ còn 2 công ty chứng khoán có dư nợ cho vay trên 10.000 tỷ là Mirae Asset và SSI. Con số này ít hơn nhiều so với cách đây 1 năm khi dư nợ cho vay của các công ty chứng khoán lập mức kỷ lục 200.000 tỷ đồng. Thị trường thời điểm đó có đến 6 công ty chứng khoán có dư nợ trên 10.000 tỷ vào cuối quý 1/2022.

Trên thực tế, sau nhịp giảm mạnh của thị trường vào cuối năm 2022, rất nhiều nhà đầu tư đã bị bán giải chấp cổ phiếu dẫn tới thua lỗ và một phần dòng tiền theo đó cũng đã rút khỏi thị trường. Ngoài ra, nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng mạnh sau làn sóng Covid-19, các hoạt động sản xuất kinh doanh phục hồi cũng đã kích thích một phần dòng tiền nhàn rỗi rút ra khỏi những kênh đầu tư như chứng khoán để chảy vào phục vụ sản xuất và kinh doanh.

Đáng chú ý, trong bối cảnh mặt bằng lãi suất ở mức cao cùng với động thái hạ nhiệt lãi suất cũng cần phải có thời gian để thị trường phản ứng, thị trường chứng khoán vẫn phải đối diện thêm áp lực cạnh tranh gay gắt hơn đến từ các kênh tiết kiệm có độ an toàn cao hơn.

Dù vậy, triển vọng về dài hạn của chứng khoán Việt Nam vẫn được đánh giá là khả quan, bức tranh triển vọng kinh tế cũng như thị trường chứng khoán Việt Nam bắt đầu có những gam màu sáng nhờ sự hỗ trợ quyết liệt từ Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước, từ đó mở ra triển vọng tươi sáng hơn cho thị trường chứng khoán.

Mới đây, báo cáo của SGI Capital đã đánh giá suy thoái kinh tế xảy ra giúp thanh lọc các doanh nghiệp yếu kém và giảm tỷ lệ nợ là điều kiện đủ để cho kinh tế và thị trường chứng khoán tạo đáy lớn, mở ra cơ hội lớn cho những doanh nghiệp có tình hình tài chính lành mạnh cũng như còn nguồn lực sẵn sàng.