Ông Nguyễn Hữu Tuất - CEO Tập đoàn NextPay: Làm doanh nhân, thành công chưa chắc đã tốt, thất bại chưa chắc đã xấu

Cô gái tên Linh sống ở Thanh Xuân, Hà Nội đã bắt đầu cài đặt FastGo vào hồi tháng 8/2018. Giá rẻ, khuyến mãi và ứng dụng hoạt động ổn định sau thời gian 2 tháng ra mắt chính là những tiêu chí mà cô nàng lựa chọn. 

Được biết, chiến lược mà FastGo chính là cạnh tranh về giá cùng với một loạt các ứng dụng gọi xe công nghệ ví dụ như T.NET, Aber, Go-Viet (thương hiệu ban đầu của Gojek), VATO áp dụng từ thuở ban đầu với mong muốn lấp lỗ hổng của thị trường gọi xe sau khi mà Uber tiến hành rút khỏi thị trường Đông Nam Á và trong đó có Việt Nam. 

Tổng Giám đốc Tập đoàn NextPay - ông Nguyễn Hữu Tuất cho biết: “Lúc ấy, chỉ còn độc Grab trên thị trường. Chúng tôi thấy đấy là cơ hội". 

Hiện tại thì điện thoại của Linh không còn app FastGo. Cô đã gỡ ứng dụng sau 3 lần đặt xe không tìm được tài xế. Được biết, ứng dụng này đã dừng cập nhất vào tháng 5/2021. 

Cha đẻ của FastGo cho biết, phía bên ông chủ động dừng lại khi nhận thấy đây chính là cuộc chơi đốt tiền, chưa bền vững và rất khó có thể bền vững đồng thời cũng chuyển hướng sang đầu tư vào lĩnh vực có tác động đến xã hội từ đó mang đến nhiều giá trị hơn đó là việc chạy đua vào cuộc chiến thực sự chẳng thể giải quyết về mặt thị trường và thậm chí là có quá nhiều tranh cãi với chính quyền với các doanh nghiệp. Như thế, sau giai đoạn các app nở rộ thì thị trường gọi xe Việt Nam hiện chỉ còn 3 cái tên đó là Grab, Gojek và be.

Thời huy hoàng của FastGo

Được biết, vào giữa tháng 6/2019, ông Nguyễn Hữu Tuất cùng với ông Don Lam - là CEO của Quỹ VinaCapital đã cùng xuất hiện ở một sự kiện dành cho các startup. Khi đó, FastGo mới chỉ tiến quân vào Singapore sau khi mở rộng sang thị trường Myanmar vào hồi cuối năm 2018. 

Ông Tuất cho hay: “Tại Myanmar, chúng tôi còn làm tốt hơn ở thị trường Việt Nam. Có rất nhiều công ty trẻ với tiềm lực tài chính cùng với chiến lược bài bản đang tiến sang thị trường Việt Nam. Nếu như không vươn ra ngoài kia thì chúng ta không thể đánh bại họ ở trên sân nhà”. 

Ông Don Lam nói rằng: “Chúng tôi đã quyết định rót vốn cho FastGo chỉ sau 3 ngày. Theo đó, quỹ mạo hiểm VinaCaptial Ventures của VinaCapital đã công bố rót vốn vào FastGo và Logivan vào hồi tháng 8/2018. Và số vốn rót vào Logivan ghi nhận là 1,75 triệu USD. Số vốn rít vào FastGo đã không được tiết lộ. 

Vào hồi tháng 9/2018, Deal Street Asia đã dẫn lời ông Tuất cho biết startup này mong muốn có thể gọi vốn 50 triệu USD vòng Series B để có thể đấu với Grab và Gojek. Vị doanh nhân này cũng nhiều lần bày tỏ tham vọng đưa FastGo lọt Top 3 ứng dụng gọi xe lớn nhất ở Đông Nam Á nhưng cuộc gọi vốn lần đó đã không thành. 

Đối thủ mà FastGo nhắm đến là Grab đã có một năm 2018 thắng lớn. Đối thủ này đã chiếm lĩnh toàn thị trường sau khi mà Uber rút chân và Grab đã trở thành Decacorn (nói về Kỳ lân nhiều sừng – thuật ngữ chỉ các startup định giá từ 10 tỷ USD) đầu tiên ở Đông Nam Á. Có thể thấy, quy mô thị trường gọi xe (Ride Hailing) trong khu vực tăng vọt từ mức  2,5 tỷ USD năm 2015 lên 5,7 tỷ USD năm 2018.

Theo báo cáo của E-conomy SEA năm 2018 cho biết, tính từ khi ra mắt ở thị trường Đông Nam Á thì những tay chơi trong lĩnh vực Ride Hailing đã tăng trưởng chủ yếu bằng cách lôi kéo người dùng cũng như mở rộng thị trường hoạt động với phương thức chính là đòn bẩy khuyến mãi cho mỗi cuốc xe và thưởng cho tài xế cũng như marketing để có thể nâng cao nhận thức của người dùng. 

Và trong giai đoạn cao điểm, CEO NextPay cho biết, FastGo đã “đốt” vài chục tỷ đồng/tháng. Số tài xế cũng đã lên đến vài chục nghìn với gần 1 triệu khách hàng. Ông Tuất nói thêm: “Sau khi triển khai, chúng tôi thấy việc tăng trưởng không khó".

Lý do FastGo thất bại

Được biết, cột mốc của FastGo ra đời không chỉ là thời điểm Uber rút khỏi thị trường Đông Nam Á mà còn là lúc thịnh vượng đỉnh cao của mô hình kinh tế chia sẻ với hàng loạt thương vụ triệu USD, tỷ USD từ đó sản sinh ra một loạt Unicorn và Decacorn.

Mặc dù vậy thì sau những năm tháng rực rỡ, các doanh nghiệp đại diện cho nền kinh tế chia sẻ như Uber, WeWork cũng đã tạo nên một cú nổ trên thị trường trước thềm IPO vào năm 2019 đã khiến cho mô hình kinh tế trở thành tâm điểm chỉ trích và bị gọi là cú lừa lớn của giới công nghệ. 

Còn SoftBank cũng đã đầu tư hơn 10 tỷ USD vào WeWork đã nâng giá trị vốn hóa của công ty này lên đến mức 47 tỷ USD. Nhưng bản cáo bạch trước thềm IPO được công bố vào hồi tháng 8/2019 cũng cho thấy WeWork đã lỗ chồng lỗ trong suốt 3 năm. CEO của WeWork là Adam Neumann đã phải rời ghế và kế hoạch IPO đã bị hoãn. Uber trước thềm IPO cũng được định giá đến 80 tỷ USD. Kết thúc phiên giao dịch ngày 13/9/2022 thì vốn hóa của Uber ở mức 62 tỷ USD nhờ vào việc đánh cược vào mảng Food Delivery (giao đồ ăn) còn vốn hóa của WeWork cũng từ mức kỳ vọng là 47 tỷ USD đã lao dốc chỉ còn vỏn vẹn là 2,95 tỷ USD - đây là một kết quả không có nhà đầu tư nào chấp nhận nổi sau 3 năm đồng hành để đưa startup này lên sàn chứng khoán. 

Khi liên kết sự thoái trào của của mô hình kinh tế chia sẻ với câu chuyện của FastGo, ông Tuất cho biết các mô hình kinh tế đều có chu kỳ. Và COVID-19 cũng là một nhát dao kết thúc sự phát triển của mô hình này. 

Ông Tuất nói rằng, các mô hình kinh doanh trên thế giới dựa trên kinh tế chia sẻ chưa có mô hình nào thực sự thành công và công bằng việc tăng trưởng về mặt doanh thu hay đem đến lợi nhuận mà chủ yếu là dựa trên mô hình kêu gọi đầu tư cũng như đốt tiền. 

Ngoài cách thức truyền thông tranh thủ tên tuổi lớn và hay dìm đối thủ gây nhiều tranh cãi, FastGo cũng tiến vào thị trường gọi xe bằng chiến lược giá với một số chiến dịch tiêu biểu như đồng giá 12k hay đền tiền gấp 3 nếu như khách hàng thấy app đối thủ rẻ hơn. 

Cũng theo nhìn nhận của ông Tuất, tất cả các mô hình của nền kinh tế chia sẻ, cạnh tranh duy nhất chính là giá, khuyến mãi cùng các chương trình ưu đãi. Ngay cả với cuộc chiến gọi xe và ông Tuất nhìn nhận bản chất đó là game về tài chính và rất khó để tạo ra được lợi nhuận bởi chi phí đầu tư hạ tầng và vận hành rất lớn so với lợi nhuận trên mỗi cuốc xe. 

Còn mảng chính của FastGo chính là FastCar với giá trị mỗi cuốc xe chừng khoảng 50.000 – 70.000 đồng chiết khấu của FastGo ở mức 8%. 

Và tham gia vào một cuộc chiến với quá nhiều đối thủ trong một thị trường không có yếu tố cạnh tranh lớn ngoài tiền thì không phải thế mạnh của công ty. Ông Tuất nói rằng: “Cuộc chiến ấy chưa có hồi kết, ngay cả các công ty hiện tại trên thị trường chưa thấy tương lai sáng sủa để có thể chuyển đổi mô hình này sang cách thức phát triển bền vững".

Trên thực tế, những Decacorn như Grab và Uber cũng đã có điểm sáng trong báo cáo tài chính quý gần nhất. Trong Quý II/2022, GMV (Tổng giá trị giao dịch) của Grab ghi nhận 5 tỷ USD còn doanh thu đạt mức 321 triệu USD, so với cùng kỳ năm ngoái tăng 79% và là mức cao nhất từ trước đến nay. Trong kỳ, Grab đã lỗ 572 triệu USD và cải thiện nhiều so với con số trên 800 triệu USD vào năm 2021. 

Còn Ebitda điều chỉnh mảng chờ người của grab trong quý 2/2022 là 125 triệu USD, so với cùng kỳ tăng 40%. Còn mảng tiềm năng tiếp theo của Grab là Deliverie. Dù chi hơn 380 triệu USD cho các khoản thưởng và chiết khấu dành cho đối tác cũng như khuyến mãi người dùng trong lĩnh vực này - đây là mảng Grab dự báo Ebitda điều chỉnh sẽ đạt điểm hòa vốn sớm hơn so với dự kiến. 

Trong đó, mảng Food Delivery cũng sẽ đạt điểm hòa vốn sớm hơn vào quý 1/2023 thay vì nửa đầu năm 2023. 

Bên cạnh đó, Uber cũng có kỳ báo cáo tài chính đầu tiên ghi nhận được dòng tiền dương lên đến mức 382 triệu USD trong quý 2/2022 và một chỉ số cho thấy được rằng những nỗ lực chủ chốt của công ty gọi xe cũng nhằm cắt giảm chi phí đã bắt đầu đơm hoa kết trái. Dù Uber vẫn lỗ đến 2,6 tỷ USD thì hầu hết cũng do dự sụt giảm định giá cổ phần đang nằm ở những startup gồm Aurora, Grab và Zomato nhưng dòng tiền dương đã đánh dấu bước ngoặt lớn và cho phép Uber từ nay có thể sử dụng dòng tiền từ hoạt động tăng trưởng trong tương lai bằng cách phân bổ vốn có kỷ luật đồng thời cũng tối đa hóa lợi nhuận dài hạn cho các cổ đông. 

Fast Go bước sang chương mới

Ông Tuất tâm sự: “Làm doanh nhân, thành công chưa chắc đã tốt và thất bại chưa chắc đã xấu. Nhìn trên chặng đường dài hơn thì những thất bại nhỏ giúp mình tránh những thất bại lớn, thành công nhỏ mà không biết kiểm soát đôi lúc lại làm lỡ mất cơ hội làm những thứ khác hay ho hơn". 

Cũng theo lời ông Tuất thì việc cắt giảm mà cái cắt đầu tiên cũng là khoản cắt lớn nhất đó là hạ tầng công nghệ do chính những người làm ra FastGo chủ động khi không còn nhìn thấy được cơ hội ở trong mô hình Ride Hailing chứ không phải dừng cuộc chơi vì hết tiền. 

Ông Tuất nhấn mạnh: “Chúng tôi có rất nhiều lựa chọn, và chúng tôi quyết định lựa chọn những thứ tốt hơn và giá trị hơn cho doanh nghiệp cũng như đóng góp nhiều hơn cho xã hội”. 

Theo đó, từng đốt đến hàng chục tỷ đồng mỗi tháng, ông Tuất giờ nghĩ lại tiền đó nên đem đầu tư cho các mô hình bền vững hơn và đem lại nhiều giá trị hơn cho những ngành quan trọng hơn. Và một trong những lĩnh vực doanh nghiệp mà ông Tuất chuyển hướng đó chính là thanh toán - hiện tại đang đóng góp một phần cho sự tăng trưởng của lĩnh vực thanh toán không tiền mặt tại Việt Nam. 

NextPat đã chiếm hiên 35% thị phần ở các mảng với các điểm chấp nhận thanh toán thẻ ở trên toàn quốc đồng thời cũng mở rộng văn phòng trên 63 tỉnh thành và ông Tuất nghĩ rằng đây là lần đầu tiên có thể nói đưa thanh toán đế mọi ngõ ngách của thị trường và ai cũng có thể thanh toán được thẻ - đó cũng là một con số thiết thực. 

Và một mô hình khác được fanpage của Fast Go chia sẻ mà ông Tuất cho rằng có tương lai đó chính là mô hình thuê xe tự lái khi mà lượng xe trên thị trường đang dư thừa rất lớn cùng số người đang có bằng lái xe nhưng không có xe khá nhiều. 

Và với việc dừng đầu tư công nghệ thì thi phí duy trì cho FastGo đã giảm đến 80 - 90% với giai đoạn cao điểm mà theo lời ông Tuất với chi phí chỉ thế này thì doanh nghiệp của ông có thể đầu tư thêm 10 năm nữa.