Nhìn lại hơn 1 tuần khủng hoảng xăng dầu ở phía Nam: Nhiều cửa hàng đóng cửa, dân tình chật vật

Vào ngày 5/10 vừa qua, một hệ thống phân phối xăng dầu với hơn 50 cây xăng tại khu vực TP.HCM đã phải hỏa tốc gửi văn bản lên Sở Công Thương vì nguồn cung cạn kiệt nhưng đơn vị đầu mối đã ngừng cung cấp hàng. Thậm chí, đại diện của 36 doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu phía Nam cũng đã gửi đơn “cầu cứu” Thủ tướng về những bất cập trong vấn đề điều hành. 

Đỉnh điểm của đợt khủng hoảng xăng dầu là 3 ngày 8-9-10/10, có đến 137 cửa hàng tại TP.HCM đã đóng cửa trong khi nhiều cây xăng khác chỉ bán tối đa cho mỗi xe máy là 30.000 đồng, mỗi ô tô là 200.000 đồng. Thiếu nguồn cung trầm trọng khiến cho nhiều cửa hàng ở khu vực phía Nam buộc phải tạm ngừng việc kinh doanh.

Người dân, doanh nghiệp chật vật vì thiếu xăng

Ngay khi nghe tin hàng loạt cây xăng phải tạm dừng kinh doanh vì hết hàng, hàng trăm người dân vào ngày 9/10 đã ùn ùn đi tìm chỗ đổ xăng ngay giữa đêm. Ai cũng muốn có thể tranh thủ đổ đầy bình, tuy nhiên họ chỉ được phép đổ tối đa từ 30.000 đến 50.000 đồng. Thậm chí, nhiều người đã đi mòn hỏi hơn 10 cây số để tìm chỗ đổ, sau đó xếp hàng cả tiếng đồng hồ để đến lượt mình. Một vị tài xế cho biết, anh đã phải đi lòng vòng đến cây xăng thứ 4 mới tìm được chỗ đổ. “Tôi đậu chờ ở đây được 20 phút rồi nhưng vẫn còn khá nhiều xe ở phía trước. Thôi thì cứ cố gắng chờ đợi chứ bây giờ tìm được cây xăng vẫn còn đổ là đã mừng lắm rồi”, người này cho biết.

Hầu hết những người dân đều có tâm trạng lo lắng chung khi nguồn xăng cạn kiệt. Họ sẵn sàng chấp nhận việc xếp hàng để mua xăng nhỏ giọt hoặc mua xăng ở bên lề đường với mức giá cao hơn gấp rưỡi. Thậm chí, vào lúc gần 0h ngày 10/10, tại một cây xăng ở phường Hiệp Bình Chánh (TP Thủ Đức) vẫn đông kín người cùng với xe đang chờ để đổ xăng. Thế nhưng chỉ sau 1 ngày, cây xăng này đã giới hạn lượng xăng bán cho khách từ 30.000 đồng xuống chỉ còn 20.000 đồng/xe máy. Hầu hết những cây xăng trong tình trạng khan hàng và đóng cửa khiến cho nhiều nhân viên, sinh viên phải xin nghỉ học, nghỉ làm một ngày vì không có xăng. 

Không chỉ người dân mà các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu cũng gặp khó khăn vì nguồn cung thiếu hụt trong khi mức chiết khấu tiếp tục giảm sâu. Là một trong những đơn vị có cây xăng phải tạm ngừng hoạt động ở TP.HCM vào ngày 9/10, ông Nguyễn Thanh Tùng - Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Dầu khí Đông Sài Gòn, cho biết nguồn cung xăng dầu đã từng rơi vào tình trạng tê liệt hoàn toàn. Đến sáng 11/10, các cây xăng của doanh nghiệp gần như đã hết sạch xăng và dầu. Ông Tùng khẳng định, đây là lần đầu tiên ông chứng kiến xăng dầu cạn kiệt như hiện tại, chưa kể việc chiết khấu quá thấp khiến các doanh nghiệp phải chịu lỗ 2.000 đồng/lít từ đầu năm đến nay.  

Nhanh chóng bổ sung nguồn hàng

Tháng 2 năm nay, nguồn cung xăng dầu trong nước đã thiếu trầm trọng sau khi Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn giảm công suất kể từ giữa tháng 1 xuống còn 55-60%. Đến lần này, nhiều doanh nghiệp đầu mối hạn chế nhập khẩu xăng dầu do kinh doanh thua lỗ, một số khác bị tước quyền xuất nhập khẩu đã dẫn đến nguồn cung xăng dầu khan hiếm tại khu vực phía Nam. 

Liên quan đến vấn đề này, bà Trần Thị Tuyết Mai - đại diện Công ty TNHH Vận tải Thủy bộ Hải Hà, khẳng định rằng nguồn cung xăng dầu không thiếu, chủ yếu là do nhiều doanh nghiệp đang lỗ lớn vì chi phí thực tăng cao nên không thể nhập khẩu về được. “Phí nhập khẩu đang tăng cao. Đơn cử như trong quý 1, chi phí nhập khẩu là 306 đồng/lít, đến quý 2 là 450 đồng/lít, quý 3 là 967 đồng/lít, tính bình quân các doanh nghiệp đang lỗ 667 đồng/lít. Sang đến quý 4, doanh nghiệp lỗ 1.100 đồng/lít. Khoản lỗ này ai sẽ gánh cho doanh nghiệp?”, bà cho biết.

Nhận thấy tình hình thiếu hụt nguồn cung ở TP.HCM và các tỉnh phía Nam ngày càng trầm trọng, Sở Công Thương TP.HCM ngày 9/10 đã đề nghị những đơn vị sở hữu chuỗi cung ứng lớn như Petrolimex Sài Gòn huy động 80 xe bồn vận chuyển xăng dầu ngay trong đêm, từ kho về nhập cho những hệ thống cửa hàng bán lẻ; đồng thời kiến nghị lên Bộ Công Thương và Bộ Tài chính cần kịp thời điều chỉnh giá xăng, dầu sao cho phù hợp với thị trường và tránh đứt gãy chuỗi cung ứng.

Cũng trong ngày, Tổng cục Quản lý thị trường đã có văn bản khẩn chỉ đạo tăng cường kiểm tra cũng như rà soát những đầu mối, nhà phân phối và cửa hàng bán lẻ xăng dầu. Ngoài ra, Bộ Công Thương với vai trò là cơ quan quản lý trực tiếp đã gấp rút đề nghị những thương nhân đầu mối và thương nhân phân phối xăng dầu nỗ lực tìm nguồn hàng nhằm cung ứng xăng dầu cho các cửa hàng và đại lý bán lẻ trên địa bàn các tỉnh. Bộ còn triệu tập cuộc họp khẩn với 31 doanh nghiệp đầu mối để tìm ra giải pháp gỡ khó; phối hợp với Bộ Tài chính kịp thời tăng chi phí tính giá xăng dầu từ nguồn sản xuất trong nước trong công thức tính giá cơ sở với xăng RON 92 (xăng nền pha chế E5 RON 92) và RON 95 tăng 350 đồng, lên 1.320 đến 1.340 đồng/lít trong kỳ điều hành ngày 11/10 vừa qua.

Vẫn còn tồn đọng nhiều vấn đề

Đến ngày 13/10, TP.HCM cùng với một số tỉnh thành tại khu vực phía Nam đã chấm dứt được cảnh tượng chen chúc và xếp hàng dài chờ mua xăng. Nhiều cây xăng đã hoạt động trở lại, tình hình cung ứng trở nên bình thường. Cơn sốt xăng dầu dù đã hạ nhiệt nhưng vẫn đề vẫn còn tồn đọng. Nhiều người tự hỏi, liệu tình trạng này có lần nữa lặp lại nếu doanh nghiệp đầu mối than lỗ và tiếp tục hạn chế việc nhập khẩu xăng dầu?

Bộ Công Thương cho biết, dù đã được điều chỉnh từ ngày 11/10 nhưng chi phí vẫn đang tăng mạnh. Do đó, Bộ sẽ tính toán cùng với Bộ Tài Chính tăng chi phí cơ sở cho những doanh nghiệp đầu mối có thể nhập khẩu xăng dầu một cách thuận lợi hơn. Đáng chú ý, ông Nguyễn Văn Tuấn Quỳnh - Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Long Hưng đã có kiến nghị đối với định mức premium nhập khẩu xăng dầu từ nước ngoài về, định mức này nên điều chỉnh hàng tháng để sát tình hình thị trường.

Bên cạnh đó, lãnh đạo một doanh nghiệp đầu mối cũng cho biết nên rút ngắn thời gian điều hành xăng dầu xuống còn 7 ngày, tức là có thể điều hành vào ngày thứ 2 hàng tuần thay vì 10 ngày như trước. Cơ quan Nhà nước cũng cần khống chế lại quyền của thương nhân phân phối để ràng buộc trách nhiệm giữa đầu mối cùng với các hệ thống phân phối, không cho phép ký hợp đồng tràn lan và chỉ được ký tối đa với 2 doanh nghiệp đầu mối.