Loạt doanh nghiệp mía đường làm ăn như thế nào sau một năm đường Thái Lan bị "chặn cửa"?

Ghi nhận bức tranh lợi nhuận của doanh nghiệp mía đường chưa đều màu

Theo Doanh Nghiệp & Kinh Doanh, khác với các nhóm ngành khác, các doanh nghiệp ngành mía đường có năm tài chính bắt đầu từ ngày 1/7 và kết thúc vào ngày 30/6 năm sau. Chính vì thế, thời điểm hiện tại các doanh nghiệp đang bắt đầu công bố kết quả kinh doanh quý IV cũng như toàn niên vụ 2021 - 2022. Đầu tiên là phải kể đến CTCP Thành Thành Công Biên Hòa (Mã: SBT), trong quý IV (từ ngày 1/4 đến ngày 30/6) công ty này đã đạt doanh thu 5.508 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm trước chủ yếu là doanh thu bán đường với giá trị hơn 4.950 tỷ đồng. Và sau khi đã trừ các chi phí thì công ty lãi trước thuế là 200 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế sẽ thu về hơn 170 tỷ đồng, so với cùng kỳ giảm nhẹ. 

Trong khi đó, Thành Thành Công Biên Hòa là doanh nghiệp có doanh thu quý IV tăng cao nhưng lợi nhuận sau thuế lại sụt giảm thì Công ty cổ phần Mía đường Lam Sơn (mã chứng khoán: LSS) lại có xu hướng ngược lại với doanh thu thuần đạt mức 766 tỷ đồng, giảm 7,8% nhưng lợi nhuận sau thuế đạt 24 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm trước tăng hơn 49%. Phía công ty đưa ra giải trình rằng, doanh thu thuần quý này giảm nhưng giá vốn cũng giảm 10,3% đã giúp cho lợi nhuận gộp bán hàng và dịch vụ tăng 26,2%. Tỷ suất lợi nhuận gộp và doanh thu ghi nhận tăng 2,55% dẫn đến lợi nhuận sau thuế quý IV tăng gần gấp rưỡi so với cùng kỳ năm trước. 

Còn đối với Công ty mía đường Sơn La (Mã: SLS) và Mía đường Kon Tum (Mã: KST), trong kỳ đã ghi nhận sự đi lùi của doanh thu và cả lợi nhuận. Chi tiết, với mía đường Sơn La lần lượt giảm 6,2% và gần 18% về mức 218,4 tỷ đồng doanh thu và 62,3 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế còn Mía đường Kon Tum cũng giảm đến 41,3% doanh thu về mức 47 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế gần 3,3 tỷ đồng, so với cùng kỳ năm ngoái giảm nhẹ. 

Mặc dù vậy, lũy kế toàn niên độ 2021 - 2022, kết quả kinh doanh của doanh nghiệp này vẫn ghi nhận tăng trưởng tích cực. Chi tiết, Thành Thành Công Biên Hòa ghi nhận doanh thu đạt mức 18.325 tỷ đồng, so với cùng kỳ tăng 23%. Lợi nhuận trước thuế đạt mức hơn 1.002 tỷ đồng, tăng 28% và lợi nhuận sau thuế đạt gần 818 tỷ đồng, so với niên độ trước tăng 25,7%. Trong niên vụ này, kế hoạch doanh thu của công ty ghi nhận 16.905 tỷ đồng và chỉ tiêu lợi nhuận trước thuế hợp nhất đạt 750 tỷ đồng. Như thế, Thành Thành Công Biên Hòa đã hoàn thành được 108% kế hoạch doanh thu của cả năm và vượt mức 34% mục tiêu lợi nhuận đề ra. Phía ban lãnh đạo của công ty cho hay, kết quả này có được là nhờ công ty xây dựng được chính sách bán hàng hiệu quả và mở rộng thị phần cũng như tập trung triển khai nâng cao các hoạt động sản xuất, gia tăng được hiệu quả hoạt động kinh doanh cốt lõi. Và trong chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững năm 2021 - 2025, Thành Thành Công Biên Hòa đã đặt mục tiêu sẽ mở rộng diện tích vùng nguyên liệu tại Australia lên mức 20.000ha nâng tổng diện tích của vùng nguyên liệu toàn cầu lên gần 90.000ha và hướng đến mục tiêu tổng sản lượng đạt mức 2 triệu tấn đường, doanh thu đạt 1,5 tỷ USD vào niên độ năm 2024 - 2025.

Chứng khoán Mirae Asset cũng đưa ra đánh giá tích cực tiềm năng phát triển của Thành Thành Công Biên Hòa nhờ vào các yếu tố hỗ trợ như nguồn cung đường nội địa hiện tại chỉ đáp ứng được 40% nhu cầu nội địa. Ngoài ra, Việt Nam áp thuế chống bán phá giá đường đối với một số sản phẩm từ Thái Lan thời hạn 5 năm tính từ năm 2021; đường trắng Việt Nam cũng chính thức được giao dịch trên sàn giao dịch hàng hóa liên lục địa ICE từ ngày 23/4/2021 cũng giúp tăng cơ hội tiêu thụ các sản phẩm chất lượng cao tại thị trường thế giới. 

Cũng tương tự với Mía đường Lam Sơn, doanh nghiệp này cũng ghi nhận kết quả cuối niên vụ tăng trưởng ở cả 3 chỉ tiêu bao gồm doanh thu thuần đạt mức  2.041 tỷ đồng, tăng 10,5%, lợi nhuận trước thuế đạt 49,8 tỷ đồng, tăng 77,8% còn lợi nhuận sau thuế đạt mức 44,7 tỷ đồng, so với cùng kỳ tăng 96%. 

Còn tại Mía đường Sơn La, tính chung cả niên vụ, doanh thu thuần đạt mức 869 tỷ đồng, tăng 8,4%. Biên lợi nhuận cũng nhích nhẹ đã giúp cho công ty lãi ròng 187,6 tỷ đồng, so với cùng kỳ tăng 14,5%. Công ty cũng đặt mục tiêu tổng doanh thu của cả năm nay đạt mức 1.037 tỷ đồng còn lãi sau thuế ghi nhận là ở mức 75 tỷ đồng. Như thế, kết thúc niên vụ, công ty này mới chỉ thực hiện được 83,8% chỉ tiêu về doanh thu nhưng lại vượt 1,5 lần mục tiêu lợi nhuận đề ra. 

Đối với Mía đường Kon Tum, lũy kế đến cuối niên vụ dù cho hụt gần 29% doanh thu xuống mức 176,4 tỷ đồng nhưng biên lợi nhuận gộp của KTS cũng cải thiện từ mức 11,2% lên 15,8% từ đó giúp cho biên lợi nhuận sau thuế tăng 40,3% lên hơn 8 tỷ đồng. 

Trong niên độ năm 2021 - 2022, KTS đã đặt mục tiêu kinh doanh với hơn 364 tỷ đồng doanh thu còn lợi nhuận sau thuế là 3 tỷ đồng. Như thế, doanh nghiệp cũng chỉ thực hiện được 48,4% mục tiêu doanh thu nhưng lại vượt kế hoạch lợi nhuận gấp 1,6 lần. 

Trong khi đó, CTCP Đường Quảng Ngãi (Mã: QNS) lại có phần khác biệt với các doanh nghiệp trên khi chỉ mới đi qua nửa chặng đường của năm bởi vì đơn vụ này có niên độ tài chính từ tháng 1/1/2022 - 31/12/2022.. Cũng theo báo cáo tài chính quý 2/2022, công ty đã đạt doanh thu 2.201 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế đạt 365,3 tỷ đồng, so với cùng kỳ tăng lần lượt là 8,8% và 1,2%. Cũng trong năm 2022, QNS đặt kế hoạch kinh doanh với tổng doanh thu ghi nhận là 8.000 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế là 1.008 tỷ đồng. Như thế, sau thời gian 6 tháng đầu năm, công ty đã hoàn thành được 51% kế hoạch doanh thu là 53,6% mục tiêu lợi nhuận của cả năm. Phía công ty cho biết, QNS sẽ tăng cường công tác quản lsy và hoạt động sản xuất kinh doanh các dự án mở rộng nâng công suất nhà máy Đường An Khê lên mức 18.000 tấn mía/ngày, dự án nhà máy điện sinh khối An Khê, dự án dây chuyền sản xuất đường tinh luyện RE có công suất là 1.000 tấn đường/ngày từ đó đem lại hiệu quả cho công ty. 

Ngành mía đường tiếp tục đối phó với đường lậu

Theo ghi nhận, sau hơn 1 năm Việt Nam áp thuế chống bán phá giá đối với một số sản phẩm đường có xuất xứ từ Thái Lan (kể từ ngày 16/6/2021). Vào ngày 1/8, Bộ Công Thương cũng đã tiếp tục áp dụng thuế chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại đối với một số sản phẩm mía đường được nhập khẩu từ Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia và Myanmar. Cũng theo đó, một số doanh nghiệp từ 5 quốc gia này đã sử dụng nguyên liệu đường có xuất xứ từ Thái Lan để có thể sản xuất và xuất khẩu đường thành phẩm sang Việt Nam với mục đích chống trốn thuế. Tổng mức thuế ghi nhận là 47,64%, trong đó thuế chống bán phá giá là 42,99% còn thuế chống trợ cấp là 4,65%.   

Và việc đường nhập lậu, tránh thuế tác động xấu đến ngành mía đường của Việt Nam. Chi tiết, Hiệp hội mía đường Việt Nam (VSSA) cho hay dù ngành đường đã nâng giá mua mía cao hơn trước từ mức 150.000-200.000 đồng/tấn và đưa giá mua tại ruộng lên mức 1.150.000 – 1.200.000 đồng/tấn mía nhằm đảm bảo bù đắp đủ chi phí và có lãi cho người nông dân trồng mua nhưng giá bán đường của các nhà máy đường vẫn ở mức rất thấp từ đó gây khó khăn trong việc cân đối giá thành sản xuất. 

Từ đầu năm cho đến hiện tại, giá đường bán ra của các nhà máy dao động trên dưới 18.000 – 18.400 đồng/kg đối với đường tinh luyện và 17.200-17.400 đồng/kg đối với đường vàng.  Trong khi đó, giá của đường nhập lậu đang tràn lan trên thị trường chỉ ở mức 16.400-16.800 đồng/kg, nghĩa là thấp hơn so với giá đường vàng ở trong nước đã khiến cho đường sản xuất khó tiêu thụ, lượng hàng tồn kho và chi phí tài chính cũng tăng đến mức doanh nghiệp phải bán dưới giá thành. Chính vì thế, dù từ nửa cuối tháng 6 đến hiện tại, thời tiết của một số địa phương trong nước cũng đã xuất hiện thời tiết nắng nóng và thông thường thì các năm trước là yếu tố hỗ trợ cho việc gia tăng tiêu thụ đường của các nhà máy nhưng trong năm nay, trong bối cảnh nền kinh tế phục hồi chậm cũng như sự hiện diện của khối lượng lớn đường nhập lậu và đường, chất ngọt nhập khẩu chính ngạch trên thị trường đã khiến cho đầu ra của đường sản xuất từ mía bị thu hẹp.

VSSA nhấn mạnh: "Sự bế tắc đầu ra tháng thứ 5 liên tục đang đe dọa nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng mía đường và cùng với tình trạng các vật tư nông nghiệp tăng giá đã khiến cho việc phục hồi vùng nguyên liệu mía của ngành đường Việt Nam gặp nhiều trở ngại".

Và một trong những nguyên nhân khiến cho đường nhập ngoại tiếp tục đè đường nội chính là sau khi áp thuế chống bán phá giá, chống trợ cấp thì đường Thái Lan lại có dấu hiệu lẩn tránh thuế bằng cách chuyển hướng sang 5 nước Asean đó là Lào, Campuchia, Indonesia và Myanmar trước khi vào Việt Nam.