IPO là gì?

IPO là viết tắt của cụm từ tiếng anh Initial Public Offering nghĩa là phát hành công khai lần đầu tiên. IPO là hoạt động huy động vốn từ bên ngoài của công ty trong lần đầu phát hành cổ phiếu ra công chúng. Thay vì chỉ huy động vốn từ các cổ đông lớn của công ty thì IPO sẽ cho phép những nhà đầu tư bên ngoài thị trường cũng được tham gia vào việc mua cổ phiếu tạo tiềm lực mạnh mẽ cho doanh nghiệp.

Những doanh nghiệp thực hiện IPO không có nghĩa là niêm yết cổ phiếu trên sàn giao dịch chứng khoán, vì thế, đây là cơ hội để cho công ty và nhà đầu tư nhận tiếp cận thêm các nguồn vốn khác từ bên ngoài công ty. Sau khi thực hiện IPO thì công ty sẽ trở thành công ty đại chúng cho phép nhiều nhà đầu tư cùng góp cổ phần và có đủ tư cách để là thành viên chính thức của thị trường chứng khoán tập trung.

Mục đích của việc thực hiện IPO

IPO là một trong những mục tiêu mà các doanh nghiệp đều hướng đến vì những mục đích của việc IPO có ý nghĩa rất lớn đối với doanh nghiệp: 

Trước tiên, hoạt động IPO vẫn được ví như một “nguồn kinh tế” khi doanh nghiệp tiếp cận được với những nguồn vốn mới từ các nhà đầu tư trên thị trường. Bên cạnh đó, các quy định về huy động vốn khi IPO trên mỗi sàn sẽ khác nhau nên doanh nghiệp có thể tận dụng vào điều đó để đưa ra những chiến lược kinh doanh phù hợp chọn được một sàn chứng khoán phù hợp với điều kiện của công ty.

Thứ hai, thông qua IPO hình ảnh và uy tín  của doanh nghiệp sẽ nâng cao, các hoạt động và công tác quản trị doanh nghiệp cũng trở nên rõ ràng, minh bạch và có hệ thống hơn. Muốn IPO thì doanh nghiệp bắt buộc phải tuân thủ và thực hiện các quy định của pháp luật, đồng thời, mọi hoạt động của công ty cũng sẽ chịu sự giám sát, kiểm tra của Ủy ban chứng khoán Nhà nước, trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam nên bắt buộc doanh nghiệp phải hoạt động một cách có hệ thống.

Thứ ba, thực hiện IPO là cách để tăng giá trị tài sản của công ty khi thông qua đây đối tác sẽ đánh giá cao hình ảnh và uy tín của công ty. Không phải công ty nào cũng có thể IPO mà phải đáp ứng được những yêu cầu khắt khe thì mới IPO được nên khi hợp tác với những doanh nghiệp này cũng sẽ giảm bớt được một số nỗi lo nhất định. 

Thứ tư, IPO là một cách để quảng bá thương hiệu ra thị trường vừa nhanh vừa không tốn nhiều công sức. Chỉ cần có thông tin công ty được IPO thì chắc chắn danh tiếng của công ty sẽ được đảm bảo, nếu như được lựa chọn thì các đối tác thường chọn doanh nghiệp đã IPO vì có độ tin cậy lớn hơn. 

Quy trình thực hiện IPO doanh nghiệp

Một doanh nghiệp muốn thực hiện IPO thì bắt buộc phải tuân thủ các quy định của pháp luật. Luật chứng khoán 2019 đã đưa ra những quy định cụ thể để siết chặt việc thực hiện IPO, để thanh lọc những doanh nghiệp không đủ điều kiện, đảm bảo những doanh nghiệp uy tín mới tham gia được thị trường này. Quy trình thực hiện IPO doanh nghiệp như sau: 

- Trước tiên, sẽ phải lấy ý kiến của các thành viên trong đại hội đồng cổ đông để lấy ý kiến thống nhất và có kế hoạch chi tiết cho quá trình IPO. Một số nội dung phải liệt kê chính xác như mục đích huy động vốn của doanh nghiệp, số vốn doanh nghiệp cần huy động cụ thể, số lượng và loại chứng khoán phát hành và đối tượng được phân phối số lượng vốn. 

- Sau khi thống nhất ý kiến về kế hoạch IPO và được thông qua thì tổ chức sẽ thành lập Ban Chuẩn Bị. Ban này có trách nhiệm chuẩn bị hồ sơ để xin phép phát hành chứng khoán nộp lên các cơ quan, ban ngành có thẩm quyền về IPO. Đồng thời, cần thông qua bên thứ ba để tư vấn và kiểm toán việc xây dựng kế hoạch IPO và nguồn vốn thu về sẽ sử dụng ra sao. 

- Theo như luật định thì mệnh giá cổ phiếu là 10.000 đồng, tuy nhiên giá thị trường có thể thay đổi nên Ban Chuẩn Bị sẽ phải làm việc với các bên tư vấn và kiểm toán trước khi tiến hành bảo lãnh định giá chứng khoán. Đây là bước rất quan trọng vì nếu chào giá cao thì khó bán mà chào giá thấp thì lại lỗ, nên cần xác định khoảng giá tương đối để chào bán phù hợp.  

- Sau khi đã hoàn thành hồ sơ và nộp lên cơ quan có thẩm quyền thì công ty kiểm toán sẽ xác nhận báo cáo tài chính của công ty. Khi đã đủ giấy tờ và hồ sơ thì mới nộp lên Ủy ban chứng khoán để kiểm tra và xét duyệt thêm một lần nữa trước khi đưa có quyết định phát hành hay không?  

- Trong trường hợp được ủy ban chứng khoán chấp nhận phát hành thì lúc này doanh nghiệp thông báo thông tin phát hành ra công chúng, thông qua các phương tiện đại chúng để có bản cáo bạch chính thức thông báo về thời gian thực hiện phân phối cùng những thông tin liên quan.

- Sau đợt phát hành đầu tiên ra thị trường công ty sẽ phải gửi báo cáo kết quả thực hiện để tổ chức đăng ký lưu trữ, thành toán và chuyển giao chứng khoán tại trung tâm lưu ký VSD, sau đó sẽ đăng kí vốn với các cơ quan có thẩm quyền.  

Niêm yết chứng khoán là gì?

Niêm yết chứng khoán là việc công bố chứng khoán của một công ty đạt tiêu chuẩn được tiền dịch tại thị trường giao dịch tập trung. Đây chính là quá trình định danh xem chứng khoán có đủ tiêu chuẩn và đáp ứng được các quy định của pháp luật để giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán. Cụ thể hơn thì niêm yết chứng khoán là quá trình mà Sở giao dịch chứng khoán sẽ đích thân kiểm tra các điều kiện của công ty đó rồi mới chấp thuận cho công ty phát hành có chứng khoán được phép niêm yết và giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán, nếu như công ty đáp ứng điều các điều kiện, tiêu chuẩn và định lượng cũng như định tính do Sở giao dịch chứng khoán quy định. Niêm yết chứng khoán sẽ bao gồm việc niêm yết tên công ty phát hành và niêm yết giá chứng khoán mà công ty định giá.

Mục đích của việc niêm yết chứng khoán

Thứ nhất, niêm yết chứng khoán để kí kết và tạo lập hợp đồng quan hệ giữa Sở giao dịch chứng khoán với tổ chức phát hành có chứng khoán niêm yết, thông qua đó sẽ quy định trách nhiệm và nghĩa vụ của bên phát hành cổ phiếu phải đảm bảo tính trung thực, công khai và công bằng trong hoạt động phát hành và giao dịch. 

Thứ hai, khi công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán thì các thông tin sẽ trở nên công khai, minh bạch, xây dựng lòng tin cho các nhà đầu tư.

Thứ ba, việc niêm yết này cũng sẽ xác định giá chứng khoán một cách công bằng trên thị trường chứng khoán.

Quy trình niêm yết chứng khoán

Một công ty muốn niêm yết trên thị trường chứng khoán thì phải thực hiện theo các quy trình cụ thể như sau:

- Đầu tiên, nộp hồ sơ đăng ký niêm yết chứng khoán lên Sở giao dịch chứng khoán. Đây là bước phải thực hiện trước tiên, nếu như các công ty, tổ chức đăng ký niêm yết không đáp ứng được điều kiện do Sở giao dịch chứng khoán đưa ra thì sẽ bị loại ngay từ vòng thẩm định sơ bộ trước khi nộp đơn xin niêm yết chính thức. Tiến trình thẩm định sơ bộ hồ sơ sẽ bao gồm các bước sau: 

- Sở giao dịch chứng khoán sẽ kiểm tra các giấy tờ, thông tin do công ty xin được niêm yết nộp lên.

- Sở giao dịch chứng khoán sẽ kiểm tra lại độ chính xác của các giấy tờ thông qua việc đặt câu hỏi. Công ty xin niêm yết sẽ phải trả lời câu hỏi của Sở giao dịch chứng khoán về thủ tục và các bước cho đến khi mọi vấn đề được sáng tỏ.  

- Sở giao dịch chứng khoán sẽ tìm hiểu các thông tin và đến tận công ty để kiểm tra và thu thập các tài liệu, thông tin cần thiết. 

- Nhân viên của Sở giao dịch chứng khoán sẽ bàn luận và xem lại các thông tin cũng như kết quả của việc thẩm tra để thống nhất.

- Sau khi thẩm định xong thì Sở giao dịch chứng khoán đưa ra quyết định cuối cùng và thông báo đến cho tổ chức.

Nộp đơn xin phép niêm yết chính thức lên Sở giao dịch chứng khoán

Sau khi đã có kết quả thông báo từ Sở giao dịch chứng khoán với quyết định chấp thuận hồ sơ, lúc này công ty sẽ tiếp tục phải nộp đơn kèm hồ sơ xin niêm yết chính thức lên Sở giao dịch chứng khoán. Bên cạnh đó, công ty đăng ký niêm yết sẽ phải kí hợp đồng niêm yết với Sở giao dịch chứng khoán. 

Sở giao dịch chứng khoán tiến hành kiểm tra niêm yết 

Khi Sở giao dịch chứng khoán nhận được đơn xin niêm yết và ký hợp đồng niêm yết với công ty đăng ký niêm yết thì sẽ phải tiếp tục kiểm tra pháp lý, thông tin có chính xác không, đối chiếu với các tài liệu đã đưa ra trước đó.

Sở giao dịch chứng khoán phê chuẩn niêm yết

Sau khi trải qua các bước xét duyệt nếu Sở giao dịch chứng khoán thấy công ty đăng ký niêm yết có đủ điều kiện để niêm yết thì HỘi đồng quản trị của Sở giao dịch chứng khoán sẽ phải họp và phê chuẩn cho công ty đó được chính thức niêm yết. 

Khai trương niêm yết

Sau khi được phê chuẩn niêm yết, Sở giao dịch chứng khoán sẽ thông báo thời gian niêm yết chính thức và mờ ban lãnh đạo của công ty đăng ký niêm yết đến để định ngày giao dịch đầu tiên trên Sở giao dịch chứng khoán.

Như vậy, IPO là bước đầu để tiến hành niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán, IPO là phát hành cổ phiếu ra công chúng để mọi người được mua, còn niêm yết là khi cổ phiếu của công ty đó được xét duyệt và giao dịch trên sàn của Sở giao dịch chứng khoán.