Đồng Yên mất giá lợi hay hại?

Hưởng lợi hay không?

Đồng Yên đã giảm xuống mức thấp nhất trong hai thập kỷ so với đồng USD, nó vướng vào cuộc đối đầu giữa hai chế độ chính sách tiền tệ cực kỳ khác nhau ở Nhật Bản và Hoa Kỳ. Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) đang ghim lãi suất về 0 trong nỗ lực thúc đẩy nền kinh tế đang suy yếu và thúc đẩy tăng trưởng giá cả, trong khi Cục Dự trữ Liên bang đang tăng lãi suất để đẩy lùi lạm phát đang hoành hành.

Tuy nhiên, phản ứng của các nhà hoạch định chính sách cấp cao của Nhật Bản trước sự trượt giá mới của Đồng Yên hôm 7/6 cho thấy họ cũng nhìn thấy một mặt tích cực.

Bởi lạm phát do chi phí đẩy mà Đồng Yên yếu hơn đang tăng lên có thể mang lại cho Nhật Bản cơ hội tốt nhất để đảm bảo lạm phát ổn định trong nhiều năm.

Masamichi Adachi, nhà kinh tế tại UBS Securities, cho biết: “Đồng Yên rẻ hơn là tiêu cực đối với ngân sách hộ gia đình, nhưng nhìn vào nền kinh tế Nhật Bản nói chung, tác động tích cực của nó còn lớn hơn”.

Đồng tiền yếu hơn sẽ gây tổn hại cho các hộ gia đình và nhà nhập khẩu, nhưng nó lại thúc đẩy lợi nhuận ở nước ngoài của những tên tuổi toàn cầu lớn nhất của Nhật Bản. Ngược lại, Đồng Yên rẻ hơn cũng sẽ giúp khôi phục ngành du lịch từng phát triển mạnh, vốn là động lực chính của nền kinh tế khu vực.

Duy trì sức khỏe nền kinh tế Nhật Bản

Thống đốc BOJ Haruhiko Kuroda cho biết tại quốc hội rằng ông muốn tận dụng động lực để tạo ra một “chu kỳ lành mạnh trong đó giá cả tăng vừa phải trong khi lợi nhuận doanh nghiệp, việc làm và tiền lương được cải thiện”.

Sức khỏe của nền kinh tế lớn thứ ba thế giới đang bị đe dọa. Hãy làm đúng và các nhà hoạch định chính sách có thể giúp khởi động một động cơ tăng trưởng rất cần thiết ở châu Á. Nếu sai và họ có nguy cơ sụp đổ một cách hỗn loạn đối với một loại tiền tệ chính, điều này sẽ khiến BOJ phải cân nhắc để điều chỉnh chính sách ngay lập tức và Nhật Bản đang phải đối mặt với một cuộc suy thoái khác.

“Các lợi ích phải được sử dụng một cách khéo léo. Các nhà xuất khẩu cần đầu tư có ý nghĩa vào cơ sở sản xuất và nguồn nhân lực, đồng thời cải cách cơ cấu cũng phải tiến hành ”, UBS’s Adachi nói.

Chánh văn phòng Nội các Hirokazu Matsuno cũng cho biết, Đồng Yên có tác động tốt cũng như xấu đối với nền kinh tế khi ông nhắc lại quan điểm của chính phủ rằng họ đang theo dõi thị trường ngoại hối với cảm giác cấp bách.

Nhận xét của ông và ngôn ngữ gần đây mà các quan chức cấp cao của Nhật Bản sử dụng dường như ít thẳng thắn hơn so với những cảnh báo mà Bộ Tài chính đưa ra vào cuối tháng Tư. Đó là khi BOJ tăng gấp đôi chính sách tiền tệ dễ dàng của mình khi lợi suất đe dọa tăng trên mức có thể chấp nhận được và Đồng Yên có tốc độ giảm giá nhanh hơn.

Sau hơn một tháng để làm quen với việc Đồng Yên mất giá- nó đã giảm 13% trong năm nay so với đồng USD - và để đánh giá khả năng khó can thiệp thành công để hỗ trợ đồng tiền này, hiện tại chính phủ có vẻ sẽ ngồi yên.

“Lời hùng biện đã không được củng cố bởi sự giảm giá của Đồng Yên lần này. Điều đó một phần là do nền kinh tế đang phục hồi. Sau khi các biện pháp hạn chế COVID-19 được dỡ bỏ, tiêu dùng đang tăng trở lại và tiền lương đang tăng vừa phải”, Harumi Taguchi, nhà kinh tế chính tại S&P Global Market Intelligence, cho biết.

“Tuy nhiên, tôi không nghĩ mọi thứ sẽ diễn ra như BOJ hình dung. Người tiêu dùng đang trở nên nhạy cảm với việc tăng giá và nếu điều đó tiếp tục trong một thời gian, điều đó sẽ ảnh hưởng tới chi tiêu của các hộ gia đình”, Harumi Taguchi nói thêm.

Takahide Kiuchi, một nhà kinh tế tại Viện Nghiên cứu Nomura, người phục vụ trong ban chính sách của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản, cho biết: “Đồng Yên giảm giá đang tấn công điểm yếu nhất của nền kinh tế. Ông nói, các hộ gia đình “đang phải đối mặt với sự tăng giá của mọi mặt hàng nhập khẩu,” và “tình hình đang làm suy yếu tâm lý người tiêu dùng ngay cả trước lạm phát thực tế”.

Những lo lắng về việc Đồng Yên mất giá phản ánh sự chuyển dịch dần dần của nền kinh tế Nhật Bản trong thập kỷ qua.

Trong thời đại trước đây, khi Nhật Bản là một siêu cường về sản xuất, Đồng Yên yếu sẽ là nguyên nhân để ăn mừng, khiến hàng hóa xuất khẩu của Nhật Bản ra nước ngoài rẻ hơn, tăng giá trị doanh thu kiếm được ở nước ngoài và thu hút đầu tư nước ngoài.

Nhưng xuất khẩu hiện không còn quan trọng đối với nền kinh tế Nhật Bản nói chung, và các công ty - đang tìm cách tránh các hạn chế thương mại và tận dụng chi phí lao động rẻ hơn - đã bắt đầu sản xuất nhiều sản phẩm hơn ở nước ngoài, giảm tác động của tỷ giá hối đoái lên lợi nhuận của họ.

Một báo cáo của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản công bố vào tháng Giêng cho thấy mặc dù Đồng Yên yếu tiếp tục hỗ trợ nền kinh tế, tác động tích cực của nó đối với xuất khẩu đã bị thu hẹp trong thập kỷ dẫn đến đại dịch. Tuy nhiên, đóng góp của nó vào lạm phát đã tăng lên trong cùng thời kỳ.

Chính sách nào phù hợp để hỗ trợ  đồng Yên?

Trong nhiều năm, khi Nhật Bản cố gắng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế yếu kinh niên của mình, họ đã theo đuổi điều mà ngân hàng trung ương của họ coi là một công thức kỳ diệu: lạm phát mạnh hơn và Đồng Yên yếu hơn.

Nó không hoàn toàn hoạt động như dự định. Lạm phát chưa bao giờ đạt được mục tiêu khiêm tốn của chính phủ, bất chấp lãi suất chạm đáy và hàng loạt các biện pháp kích thích tài khóa. Tiền lương của người lao động bị đình trệ, và tăng trưởng vẫn ở mức thấp.

Bây giờ, Nhật Bản đột nhiên đạt được những gì họ mong ước - chỉ không theo cách mà họ đã hy vọng.

Trong khi lạm phát tổng thể vẫn ở mức vừa phải, chi phí lương thực và năng lượng đang tăng nhanh chóng, sự gia tăng không phải do nhu cầu tăng mà do sự bất ổn của thị trường liên quan đến đại dịch và cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine. Và Đồng Yên đã chạm mức thấp nhất trong hai thập kỷ so với đồng USD, mức giảm chóng mặt hơn 18% kể từ tháng 9 khiến các doanh nghiệp Nhật Bản không khỏi lo lắng.

Naohiko Baba, nhà kinh tế trưởng Nhật Bản tại Goldman Sachs, cho biết đại dịch và chiến tranh ở Ukraine rất có thể đã khuếch đại những tiêu cực và làm giảm đi những mặt tích cực. Giá cả đã tăng do ngừng sản xuất ở Trung Quốc và chuỗi hậu cần rộng hơn, cũng như tác động của chiến tranh đối với xuất khẩu lúa mì Ukraine và khí đốt và dầu của Nga.

Đối với Nhật Bản một nước vốn nghèo tài nguyên, vốn phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu và thực phẩm nhập khẩu, Đồng Yên giảm giá đã khiến giá vốn đã cao thậm chí còn cao hơn, trong đó chi phí của một số nhu yếu phẩm tăng ở mức hai con số.

Có một số lý do giải thích cho sự suy yếu của Đồng Yên. Nền kinh tế Nhật Bản đã chững lại trong thời kỳ đại dịch, và giá cả hàng hóa tăng chóng mặt đã buộc các nhà nhập khẩu phải bán nhiều yên hơn để lấy USD để thanh toán hóa đơn của họ.

Nhưng nguyên nhân chính, theo các chuyên gia, là Nhật Bản nhất quyết duy trì lãi suất gần bằng 0 ngay cả khi các ngân hàng trung ương khác, dẫn đầu là Cục Dự trữ Liên bang, tăng mạnh.

Về lý thuyết BOJ có thể kìm hãm sự mất giá của Đồng Yên bằng cách tăng lãi suất. Nhưng thống đốc Haruhiko Kuroda dường như sẽ gắn bó với các chính sách của mình cho đến khi ông đạt được mức lạm phát cả về chất lượng và số lượng mà ông đã hình dung gần một thập kỷ trước khi nguyên thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đề cử ông.

Lạm phát vừa phải do nhu cầu tiêu dùng thúc đẩy, sẽ tạo ra một chu kỳ mở rộng kinh tế đạo đức: Lợi nhuận của các công ty sẽ tăng lên, thúc đẩy đầu tư, tăng lương và tiêu dùng nội địa.

Vào cuối tháng 4, ông Kuroda đã tăng gấp đôi cam kết về lãi suất thấp, đồng thời tăng cường mua trái phiếu chính phủ của BOJ. Thông báo này được theo sau bởi một đợt bán tháo bằng Đồng Yên.

Gene Park, giáo sư khoa học chính trị và quan hệ quốc tế tại Đại học Loyola Marymount, người nghiên cứu chính sách tiền tệ của Nhật Bản, cho biết ngay cả khi ông Kuroda muốn tăng lãi suất, làm như vậy có thể gây ra một loạt hậu quả kinh tế.

Một số chính trị gia đã gợi ý rằng BOJ có thể nâng cao giá trị của Đồng Yên thông qua các biện pháp can thiệp vào thị trường tiền tệ, bán lượng USD nắm giữ của chính mình để nâng giá đồng tiền Nhật Bản. Nhưng đó là một đề xuất đắt giá và không có nhiều tác dụng, Saori Katada, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Nam California, người nghiên cứu chính sách thương mại và tiền tệ của Nhật Bản cho biết.