Doanh nghiệp vẫn dè dặt vay vốn dù mặt bằng lãi suất giảm mạnh 

Lãi suất huy động giảm sâu 

Theo Báo Đầu tư, từ ngày 3/4, quyết định hạ thêm 0,3 - 0,5% lãi suất điều hành của Ngân hàng Nhà nước chính thức có hiệu lực đã tác động tới mặt bằng lãi suất huy động tại các ngân hàng thương mại. Cụ thể, lãi suất huy động kỳ hạn dưới 6 tháng hiện chỉ còn ở mức 4,9 - 5,5%/năm, kỳ hạn từ 6 tháng trở lên mức lãi suất cao nhất chỉ còn 8,8%/năm. Động thái mới này của Ngân hàng Nhà nước được đánh giá là bước đi đón đầu xu hướng hạ lãi suất bắt đầu diễn ra trên thế giới. 

Ông Nguyễn Kim Hùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho rằng, việc Ngân hàng Nhà nước liên tiếp thực hiện giảm lãi suất điều hành và công bố đang xây dựng chính sách giãn, hoãn nợ cho doanh nghiệp khiến các doanh nghiệp rất vui mừng và kỳ vọng. 

Trong quý I/2023, GDP tăng trưởng thấp nhất so với cùng kỳ kể từ năm 2011 đến nay, tăng trưởng tín dụng 3 tháng đầu năm chỉ tăng hơn 2%, ngân hàng thừa vốn, tỷ giá ổn định… là những nguyên nhân khiến Ngân hàng Nhà nước đưa ra quyết định giảm lãi suất điều hành nhằm thúc đẩy cầu tín dụng tăng trong thời gian tới. 

TS Lê Xuân Nghĩa đánh giá, sau 2 lần liên tiếp giảm lãi suất điều hành, Ngân hàng Nhà nước đã phát đi thông điệp rõ ràng về chính sách tiền tệ theo hướng nới lỏng hơn. Trong bối cảnh sức hấp thu của nền kinh tế suy yếu thì lãi suất phải giảm thêm mới có thể kích cầu tín dụng tăng trở lại. 

Nhu cầu vốn tín dụng của các doanh nghiệp cũng đang có sự khác biệt. Các doanh nghiệp xuất khẩu có đủ điều kiện để vay vốn thì lại không có nhu cầu bởi thiếu đơn hàng xuất khẩu và chê lãi suất cao. Ngược lại, nhóm doanh nghiệp bất động sản, doanh nghiệp vừa và nhỏ thì có nhu cầu vay vốn nhiều, chấp nhận lãi suất cao nhưng lại không đủ điều kiện để vay vốn. 

Bên cạnh đó, mặt bằng lãi suất cho vay vẫn đang ở mức cao. Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP Hồ Chí Minh (HUBA) cho biết, lãi suất điều hành hạ nhưng lãi suất cho vay của nhiều ngân hàng vẫn trên 10%/năm. Nếu vay vốn với mức lãi suất này thì doanh nghiệp không có lãi. Điều kiện vay vốn của các ngân hàng cũng rất khắt khe, nên doanh nghiệp có muốn vay cũng không được. Do đó, cần “mềm hóa” những quy định về thế chấp, định giá tài sản thì doanh nghiệp mới có thể tiếp cận dòng vốn. 

Một vấn đề khác các doanh nghiệp quan tâm đó là việc giãn, hoãn nợ còn đang cấp bách hơn vấn đề tiếp cận vốn mới khi hàng loạt khoản vay cũ có nguy cơ chuyển nhóm nợ xấu.

Tranh cãi việc hạ chuẩn tín dụng 

Động thái giảm lãi suất điều hành của Ngân hàng Nhà nước được đánh giá là phù hợp với tình hình thực tế thị trường, phù hợp với mong mỏi của doanh nghiệp và ngân hàng thương mại. Từ đầu năm đến nay, đã có ít nhất 24 ngân hàng giảm lãi suất điều hành nhằm hỗ trợ nền kinh tế. 

Ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc OCB cho biết, việc giảm lãi suất là mong mỏi của hệ thống ngân hàng, vì hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp tốt lên thì hiệu quả kinh doanh của ngân hàng mới được nâng lên. Vì vậy, động thái giảm lãi suất điều hành của Ngân hàng Nhà nước hợp lý, vừa giúp định hướng vừa tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng tiếp cận với nguồn vốn rẻ hơn, giảm lãi suất cho vay để hỗ trợ cho nền kinh tế. 

Về việc hạ chuẩn cho vay và giãn nợ, hoãn nợ mà nhiều doanh nghiệp đề xuất. Trong bối cảnh nền kinh tế phục hồi chậm, các kênh vốn như trái phiếu doanh nghiệp, chứng khoán gặp khó khăn thì bên cạnh việc giảm lãi suất Ngân hàng Nhà nước cần chỉ đạo các ngân hàng thương mại rà soát lại toàn bộ thủ tục, điều kiện tín dụng và tăng khả năng tiếp cận vốn cho doanh nghiệp. 

Việc hạ chuẩn tín dụng, nới lỏng điều kiện vay có thể khiến nguy cơ nợ xấu ngân hàng tăng cao. Việc giãn, hoãn nợ, không chuyển nhóm nợ xấu cũng có thể giúp doanh nghiệp giảm bớt khó khăn trước mắt, song sẽ đẩy rủi ro về tương lai.

Liên quan đến vấn đề này, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú thông tin, Ngân hàng Nhà nước đang có nghiên cứu chính sách giãn, hoãn nợ để tạo cơ sở pháp lý cho các ngân hàng thương mại thực hiện. Nhưng việc giãn, hoãn nợ cần phải được nghiên cứu kỹ lưỡng về đối tượng và mức độ, vừa hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua giai đoạn khó khăn, vừa đảm bảo an toàn cho các ngân hàng. 

“Giãn, hoãn nợ, song phải đảm bảo không làm sai lệch bản chất nợ xấu của nền kinh tế, không để giãn nợ nhằm che giấu nợ xấu và cũng phải đảm bảo thanh khoản, năng lực tài chính của hệ thống ngân hàng”, Phó thống đốc Đào Minh Tú khẳng định.

Các chuyên gia cho rằng để chính sách giảm lãi suất phát huy được hiệu quả thì phải có giải pháp đồng bộ gỡ khó cho doanh nghiệp để tăng khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế. Để làm được thì cần có thêm các chính sách hỗ trợ khác để cộng hưởng cùng chính sách tiền tệ, như tháo gỡ pháp lý cho thị trường bất động sản, gỡ khó cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế VAT, đẩy mạnh giải ngân đầu tư công…

Điều đáng mừng là việc mới đây, Chính phủ đã phê duyệt Đề án Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030. Và hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước để triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cho nhà ở xã hội, gỡ khó cho thị trường bất động sản, cơ cấu nợ trái phiếu doanh nghiệp trước đó, giới chuyên gia kỳ vọng những hành động này sẽ giúp doanh nghiệp có thêm trợ lực, dần vượt qua giai đoạn khó khăn nhất.