Xã hội số là gì? Các thành phần của xã hội số là gì?

Khái niệm xã hội là gì?

Xã hội số là một xã hội tích hợp công nghệ số một cách hiệu quả, tự nhiên và mặc định vào tất cả mọi mặt của đời sống. Người dân có khả năng kết nối, tương tác và thực hiện thành thạo những kỹ năng số để sử dụng những dịch vụ số, từ đó hình thành, thiết lập nên những mối quan hệ mới ở trong môi trường số, hình thành nên thói quen số và văn hóa số.

Động lực chính và quan trọng nhất của xã hội số chính là công nghệ số, dựa trên sự phát triển, tăng trưởng dữ liệu, thông tin một cách hiệu quả, nhanh chóng, làm thay đổi hầu hết mọi khía cạnh của các đơn vị tổ chức xã hội, từ cơ quan chính phủ, kinh tế cho đến từng người dân. Xã hội số, nếu xét theo nghĩa hẹp, bao gồm các công dân số và nền văn hóa số. Theo nghĩa này, xã hội số, cùng với chính phủ số và kinh tế số tạo nên nền tảng vững vàng cho việc xây dựng quốc gia số.

Trong sự bùng nổ mạnh mẽ của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, xã hội số cùng với kinh tế số là hai yếu tố quan trọng không thể tách rời với quá trình chuyển đổi số ở cấp địa phương và cấp quốc gia. Sự phát triển kinh tế số đem lại những cơ hội kinh doanh mới dành cho doanh nghiệp, người dân, thúc đẩy việc hình thành nên xã hội xã. Ngược lại, trong điều kiện phát triển xã hội số, người dân thành thạo về kỹ năng số để có thể truy cập và thực hiện tương tác với những dịch vụ công và dịch vụ tư về tài chính, giáo dục, y tế, giao thông và rất nhiều những loại hình tiện ích khác vào bất kỳ lúc nào và ở bất kỳ đâu bằng những loại hình công nghệ số, từ đó sẽ hình thành nên thị trường tiêu thụ các sản phẩm số và dịch vụ số.

Những yếu tố nền tảng chính của một xã hội số

Kết nối mạng Internet là một trong các yếu tố nền tảng chính trong việc xây dựng xã hội số. Internet đã được tạo ra để phục vụ cho việc sử dụng những phần mềm, ứng dụng và các loại hình dịch vụ kỹ thuật số. Việc mở rộng kết nối mạng Internet là động lực chính cho sự phát triển, tiến bộ của xã hội số.

Tính riêng trong năm 2020 đã có khoảng 7,60 tỷ người kết nối với Internet. Tầm quan trọng của việc kết nối mạng Internet đối với sự tiến bộ của xã hội số được thể hiện thông qua mức độ số hóa ở những đất nước có hệ thống cơ sở hạ tầng băng thông rộng.

Những yếu tố có thể ảnh hưởng đến sự phát triển mạnh mẽ của xã hội số đó là:

• Một môi trường kinh tế vĩ mô ổn định góp phần giúp cho sự tăng trưởng kinh tế, ổn định xã hội, chính trị và hỗ trợ hiệu quả cho các chính sách đầu tư;

• Người dùng có quyền truy cập vào những loại hình thiết bị kỹ thuật số đã được kết nối.

Những thành phần của xã hội số

Ngoài việc triển khai xây dựng những yếu tố nền tảng số nhằm tăng cường sự tương tác giữa doanh nghiệp, người dân với những tổ chức nhà nước thì các nhà hoạch chính sách cũng cần mở rộng chương trình số hóa cụ thể như một phần quan trọng của chiến lược tăng trưởng toàn diện và phát triển quốc gia để tạo nên một hệ sinh thái kỹ thuật số vững mạnh, ổn định, có thể tương tác ở cấp độ quốc gia.

Điển hình tại đất nước Estonia, người dân của quốc gia này đã được tham gia vào hơn 160 các loại hình giao dịch khác nhau của cơ quan chính phủ, chẳng hạn như việc thanh toán hóa đơn hàng ngày, giao dịch điện tử, nộp thuế, thực hiện dịch vụ công và truy cập vào hồ sơ y tế…

Ba thành phần quan trọng, cần thiết và có sự liên quan chặt chẽ đến nhau tạo ra điều kiện hình thành, phát triển nên một xã hội số và đem lại những lợi ích, hiệu quả cao nhất cho tất cả những lĩnh vực của xã hội, đó là: quyền của công dân số, cuộc sống số và hoạt động thương mại số.

Quyền công dân số

Chính phủ sẽ hỗ trợ, cung cấp các kênh kỹ thuật số, tạo điều kiện tốt nhất để người dân có thể truy cập vào các dịch vụ công trực tuyến và thực hiện giao dịch điện tử, chẳng hạn như: truy cập vào hồ sơ y tế cá nhân, xin cấp hộ chiếu hoặc xin cấp giấy phép kinh doanh, thực hiện nghĩa vụ công dân nộp thuế, đóng tiền phạt hành chính, hoặc thậm chí là tiến hành bỏ phiếu trong những cuộc bầu cử trực tuyến,... để tăng cường tối đa sự tương tác giữa người dân, doanh nghiệp và chính phủ.

Ở Hàn Quốc hiện nay, có khoảng hơn 90% tất cả những tương tác của cơ quan chính phủ hiện nay đều được thực hiện online trực tuyến, những dịch vụ cho cá nhân và doanh nghiệp đều có thể thực hiện truy cập thông qua nhiều loại kênh kỹ thuật số khác nhau. Từ thuận lợi này, chính phủ Hàn Quốc có thể dễ dàng điều phối các dịch vụ khách hàng cá nhân, lãnh đạo, quản trị, thiết lập và hoạch định chính sách một cách hiệu quả nhất.

Hay tại nước Anh, tính cho đến thời điểm năm 2015, chính phủ đã tiết kiệm được khoảng 3,56 tỷ bảng Anh trong vòng ba năm từ việc số hóa những dịch vụ công ở trên nền tảng gov.uk.

Việc tiếp cận những dịch vụ công của chính phủ và thực hiện được nhiều hoạt động công việc hàng ngày khác phụ thuộc vào việc xác nhận danh tính thực của người dân. Những hình thức nhận dạng vật lý truyền thống, chẳng hạn như nhận dạng bằng tài liệu giấy hoặc bằng nhựa thường sẽ được sử dụng để thực hiện công việc nhận dạng và xác thực, tuy nhiên hình thức này có tính bảo mật không cao và cũng tốn rất nhiều thời gian và cả chi phí.

Chính vì thế, việc xây dựng nên một hệ sinh thái nhận dạng kỹ thuật số có tính bảo mật, an toàn cao và có thể mở rộng khi cần thiết sẽ là điều hết sức cần thiết để giải quyết được sự mất cân bằng giữa việc cung cấp những loại hình dịch vụ kỹ thuật số và khả năng tự nhận dạng danh tính của công dân dựa trên những kênh kỹ thuật số đa phương tiện.

Cuộc sống số

Số hóa đã và đang thay đổi cách mà mọi người sống, sinh hoạt, làm việc, giao tiếp với nhau và giải trí, vui chơi. Làm việc và học tập trực tuyến từ xa và sử dụng những nền tảng truyền thông mạng xã hội để thực hiện việc giao tiếp, trải nghiệm công nghệ thực tế ảo (VR) là những ví dụ điển hình về sự thay đổi mạnh mẽ, sâu rộng của cuộc sống thông qua những sự tiến bộ, đột phá của công nghệ số.

Đánh giá toàn diện từ góc độ người dùng, động lực chính và có vai trò quan trọng của xu hướng này chính là sự xuất hiện của những mô hình kinh doanh kỹ thuật số mới, mang tính phát triển đột phá, cung cấp cho người dùng sự tiện lợi, hiệu quả nhất thông qua những giải pháp đã được thiết kế, triển khai riêng.

Sự kết nối giữa những thiết bị thông minh được phát triển một cách mạnh mẽ, đáng kể trong thập kỷ vừa qua nhờ vào sự phát triển, bứt phá theo cấp số nhân của thiết bị điện thoại thông minh, những phần mềm ứng dụng và những dịch vụ dựa trên công nghệ điện toán đám mây.

Cuộc sống số trở nên thú vị, phong phú hơn nhờ vào công nghệ Internet vạn vật IoT, sự kết nối thông minh giữa những thiết bị điện tử và các đồ dùng thông qua Internet như máy tính bảng, máy tính bàn, điện thoại thông minh, thiết bị định vị, theo dõi, màn hình máy tính, tivi và cảm biến cho phép thực hiện công việc gửi và nhận dữ liệu.

Internet vạn vật IoT tác động trực tiếp đến cuộc sống của người dân chủ yếu bằng phương pháp đưa dữ liệu thời gian thực về thông tin giao thông, thời tiết, những dự án triển khai xây dựng thành phố thông minh…

Thương mại số

Thương mại số bao gồm tất cả những hình thức thanh toán, giao dịch tài chính thực hiện trên nền tảng công nghệ số đến việc quản lý tiền tệ trong tài khoản ngân hàng trực tuyến một cách hiệu quả, minh bạch, nhanh chóng, dễ dàng, an toàn và hiệu quả.

Theo báo cáo thống kê từ tổ chức Thanh toán Thế giới trong năm 2015 của Capgemini nhấn mạnh rằng vai trò, tầm quan trọng của thương mại số trong thế giới xã hội hiện đại, rằng khối lượng giao dịch thanh toán không dùng đến tiền mặt đang có dấu hiệu tăng nhanh hơn so với Tổng sản phẩm quốc nội GDP ở trên tất cả mọi khu vực trên thế giới.

Ở quy mô các nước đã và đang phát triển trên toàn thế giới, thương mại số đã tạo ra những mô hình phát triển kinh tế mới và định hình lại về toàn bộ quy trình kinh doanh ở trên nhiều nhiều lĩnh vực, ngành nghề, bao gồm các dịch vụ công, dịch vụ bán lẻ, dịch vụ vận tải, dịch vụ tài chính và vui chơi giải trí, cho phép các cơ quan chính phủ và doanh nghiệp có thể dễ dàng thực hiện việc tương tác với người dân và khách hàng một cách hiệu quả, đơn giản và năng động hơn. 

Công nghệ di động - tạo điều kiện để tiến lên xây dựng xã hội số

Bên cạnh 3 yếu tố nói trên thì công nghệ di động đã và đang nổi lên như một yếu tố vô cùng quan trọng cho việc định hình xã hội số và được phát triển mạnh mẽ trong nhiều trong thập kỷ vừa qua, với mạng tốc độ cao và điện thoại thông minh hỗ trợ cho việc cung cấp những sản phẩm và các loại hình dịch vụ kỹ thuật số hiện đại, tiên tiến.

Ví dụ, nhiều thiết bị điện thoại thông minh hiện đại ngày nay được đi kèm với hệ thống cảm biến có thể thực hiện việc hỗ trợ một loạt những ứng dụng kỹ thuật số mới rất phức tạp. Công nghệ hiện đại này cũng có khả năng hỗ trợ kết nối thông qua các thiết bị cá nhân, chẳng hạn như các thiết bị định vị, các thiết bị cầm tay cho phép người dùng có thể truy cập vào các dịch vụ kỹ thuật số một cách đơn giản, dễ dàng, thuận tiện và an toàn.

Ba yếu tố chính của xã hội số hiện đại là kết nối, nhận dạng và tiếp cận gần hơn với các loại hình dịch vụ tài chính đã được kích hoạt bởi những công nghệ di động hiện đại.

Với nội dung trên đây bạn đã có thể hiểu được xã hội số là gì cũng như những thành phần của xã hội số. Việc xây dựng và phát triển xã hội số chắc chắn sẽ đem lại cho người dân và doanh nghiệp rất nhiều lợi ích.